با توجه به تغییر تدریجی کشش به انرژی هسته‌ای از اروپا به آسیا، این نوع انرژی پس از حادثه فوکوشیما احیا می‌شود. همان گونه که استفاده از انرژی هسته‌ای رشد می‌کند، جامعه جهانی باید سه اصل را به خاطر بسپارند: ایمنی، تدابیر حفاظتی و امنیت.
به گزارش ایسنا و به نقل از اوراسیاریویو، برآوردهای اخیر نشان می‌دهد که تولید جهانی الکتریسیته هسته‌ای تا سال 2040 تقریبا دو برابر می‌شود. با این که پیش‌بینی می‌شود منابع انرژی تجدیدپذیر سریع‌ترین منبع رو به رشد برای تولید انرژی بین سال‌های 2012 و 2040 باشند، اما برآورد می‌شود که انرژی هسته‌ای بعد از منابع تجدیدپذیر و گاز طبیعی به سومین منبع انرژی رو به رشد تبدیل شود.
سهم انرژی هسته‌ای در مجموع انرژی‌های خام در طول این دوره از 4 درصد به 6 درصد افزایش خواهد یافت. بر اساس اعلام اداره اطلاعات انرژی وزارت انرژی ایالات متحده نگرانی‌ها بر سر امنیت انرژی و انتشار گازهای گلخانه‌یی از توسعه ظرفیت تولید هسته‌ای جدید حمایت می‌کند.
بزرگ‌ترین چرخش از اروپا به آسیا
در زمینه تولید انرژی هسته‌ای اکنون چرخشی مهمی از اروپا به آسیا صورت گرفته است. آسیا در حال حاضر منطقه اصلی است که ظرفیت تولید هسته‌ای با هدایت پروژه‌های انرژی هسته‌ای چین به طور چشم‌گیری رو به رشد است. ویتنام قرار است نخستین راکتور هسته‌ای خود را تا سال 2025 به فعالیت درآورد و در همین حال اندونزی و مالزی از مدت‌ها پیش برای تولید احتمالی انرژی هسته‌ای آماده شده‌اند.
در آسیا و کشورهای جنوب آسیا، همان گونه که کشورهای بیش‌تری در نظر دارند تا هسته‌ای شوند، رعیات شفافیت و نظارت دقیق بر تبعیت این کشورها از سه اصل هسته‌ای جهانی (ایمنی، تدابیر حفاظتی و امنیت) بسیار حائز اهمیت است. در این منطقه هنوز نگرانی‌هایی بر سر ایمنی و امنیت هسته‌ای وجود دارد. برای مثال نیاز فاحشی به آموزش افراد حرفه‌یی جوان در زمینه هسته‌ای به ویژه امنیت و ایمنی هسته‌ای وجود دارد.
کاربران انرژی هسته‌ای – از تولید کنندگان الکتریسیته گرفته تا شرکت‌های نمک‌زدایی آب و تا تشکیلاتی که از رادیوایزوتوپ‌ها استفاده می‌کنند - باید نشان دهند که انرژی هسته‌ای امن و ایمنی است و به گسترش هسته‌ای کمک نمی‌کند. یک اقدام اساسی مهم برای کشورها تبعیت از آخرین ادوات قانونی در زمینه ایمنی و امنیت و تدابیر حفاظتی و نیز نشان دادن اجابت کامل شروط است.
در همین حال، نظارت هسته‌ای و حفظ نظام هسته‌ای فراتر از امضاء کنوانسیون‌های بین‌المللی است. فاجعه هسته‌ای در فوکوشیما در ماه مارس 2011 محدودیت‌های مکانیزم نظارتی ایمنی بین‌المللی را نمایان کرد. تلاش‌های ادامه‌دار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای افزایش استانداردهای ایمنی و امنیتی ثمره این درس است.
ایمنی هسته‌ای بعد از فوکوشیما
طرح عملی در زمینه ایمنی هسته‌ای که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال 2011 پس از فاجعه فوکوشیما آن را استادانه طراحی کرد، نشانه مهم دیگری بود. اما هنوز اقدامات زیادی مانده تا در تاسیسات هسته‌ای صورت گیرد و اطمینان حاصل شود که نهادهای مقرراتی هسته‌ای به خوبی عمل می‌کنند. در حوزه امنیت هسته‌ای می‌بایست یک مکانیزم نظارتی بین‌المللی بسیار شفاف توسعه یابد درست همان‌گونه که اجرایی شدن متمم کنوانسیون حفاظت فیزیکی از مواد هسته‌ای اقدامی رو به جلو مناسب است.
در زمینه تروریسم هسته‌ای، کنوانسیون بین‌المللی جلوگیری از اقدامات تروریسم هسته‌ای و کنوانسیون حفاظت فیزیکی از مواد هسته‌ای هنوز به طور جهانی تصویب و اجرا نشده است. ورای کنوانسیون‌های بین‌المللی و تلاش‌های صورت گرفته برای تضمین آن‌ها به عنوان استانداردهای مورد پذیرش اصلی مسولیت نهایی ایمنی و امنیت هسته‌ای متکی به خود کشورهاست. ایمنی هسته‌ای و مسائل امنیتی تصویری مختلف ارائه می‌دهند. با این که برای توجه بهتر به آسیب‌پذیری‌ها و تهدیدها پیشرفت و دقت صورت گرفته است اما راهنمایی امنیتی ارزیابی تهدید هسته‌ای سال 2016 نتیجه می‌گیرد که هنوز سیستم امنیت هسته‌ای جهانی کنونی فاقد استانداردهای بین‌المللی رایج و بهترین روال است. به علاوه هیچ مکانیسمی برای مسوولیت‌پذیر کردن کشورهای احمال کار در بحث امنیتی وجود ندارد.
هم‌چنین استفاده از انرژی هسته‌ای به معنی تبعیت از تدابیر حفاظتی است که استفاده صلح‌آمیز مصرف از انرژی هسته‌ای را تضمین می‌کند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که یگانه مسوول بین‌المللی اعمال تدابیر حفاظتی است، رویکرد تدابیر حفاظتی و نیز روش بازبینی و تحقیقی‌اش را در طول سال‌ها به‌سازی کرده است.
این آژانس هم‌چنین سالانه گزارش اجرای تدابیر حفاظتی را منتشر می‌کند که با ارزیابی عملکرد کشورهای عضو و ارائه پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت می‌پردازد. گزارش اخیر اجرای تدابیر حفاظتی تقویت نهادهای نظارتی هسته‌ای ملی را خواستار شد که اغلب با منابع ناکافی یا کمبود نفوذ و قدرت در اجرای تعهدات حفاظتی خود روبه رو است.
تقویت قوانین متقابل اما مختلف
با این که ایمنی، امنیت و تدابیر حفاظتی قوانین مختلفی دارند اما با یکدیگر هم زیستی دارند و به طور متقابل یکدیگر را از طرق مختلف تقویت می‌کنند. ایمنی، امنیت و تدابیر حفاظتی هسته‌ای سه گانه‌های به هم نزدیکی هستند که اثر هم‌افزایی بر یکدیگر دارند و به بهره‌وری و کارآمدی نظم کلی هسته‌ای کمک می‌کند.
برای نمونه، حسابداری تقریبا بی‌وقفه مواد هسته‌ای در کنار سیستم‌های نظارتی درباره موقعیت و وضعیت مواد هسته‌ای اطلاعات ارزشمندی را فراهم می‌کند. این موضوع به نوبه خود برای ارزیابی‌های امنیتی هسته‌ای سودمند است.
در حال حاضر اطلاعات در خصوص وظایف کشورها در زمینه ایمنی، تدابیر حفاظتی و امنیت هسته‌ای در اسناد گوناگون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان ملل از جمله پیشینه نشست‌های بازنگری و کمیته قطع‌نامه 1540 شورای امنیت سازمان ملل پراکنده شده است. چنین اطلاعاتی نه تنها راه‌گشا نیست که به موجب آن بتوان تصویری کلی ارائه کرد، بلکه اطلاعات گردآوری شد. اغلب از ارزیابی عمومی در زمینه راندمان و کارایی چنین اقداماتی بی‌بهره است.
ضرورت ارائه گزارش اجرای ایمنی، امنیت و تدابیر حفاظتی
کشورها می‌توانند تصمیم بگیرند تا مقررات ایمنی، امنیتی و تدابیر حفاظت هسته‌ای خود و نیز دیگر اطلاعات مربوطه را علنی کنند تا در رابطه با این که قوانین اصلی و چارچوب نظارتی ایمنی، امنیت و تدابیر حفاظتی هسته‌ای سرجای خود قرار دارند، اعتمادسازی کنند.
تقویت این سه گانه هسته‌ای باید به عنوان فعالیتی در جریان دنبال شود که برای صنعت هسته‌ای استفاده کنندگان هسته‌ای و نیز غیرهسته‌ای‌ها مفید است. حوادث هسته‌ای می‌توانند از حوادثی با اثرات رادیولوژیکی متمرکز تا حملات تروریستی با اثرات فراملیتی که اقتصاد منطقه‌یی و ملی، امنیتی و روان‌شناسی را دستخوش تغییر می‌دهند وسعت داشته باشند. برای ایجاد تصویری کامل از وضعیت جهانی ایمنی، امنیت و تدابیر حفاظتی هسته‌ای برای جامعه بین‌المللی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید برای ارائه گزارش اجرایی هر شش ماه به کار گرفته شود. چنین گزارش کارآمدی تعهد کشورها در این زمینه را ارزیابی خواهد کرد تا تضمین کند که انرژی هسته‌ای در روشی ایمن، امن و صلح آمیز استفاده می‌شود. این گزارش باید نشان دهد که چه جاهایی باید تقویت شود و پیشرفت‌های صورت گرفته از سوی جامعه بین‌المللی و کشورهای خاص را ارائه کند.
انتهای پیام
نظرات