در سال‌های اخیر با افزایش جمعیت و احداث واحد‌های صنعتی، منطقه اردبیل در دریایی از فاضلاب و پسماندها محاصره شده که تنها با توجه مهرآمیز مسئولان و مدیریت مطلوب سیستم شبکه فاضلاب قابل برطرف کردن است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه اردبیل، استان اردبیل به‌عنوان قطب کشاورزی کشور سالانه میلیون‌ها تن محصولات زراعی و باغی را تولید و صادر می‌کند. این استان با داشتن منابع طبیعی بکر و چشم‌اندازهای زیبا مورد توجه خاص گردشگران داخلی و خارجی است اما مسأله‌ای که این منطقه را سال‌هاست درگیر خود کرده ورود و خارج کردن فاضلاب و پسماند شهری و روستایی است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که یکی از مسائل چشمگیر و برجسته مدیریت کنونی فاضلاب در مناطق شهری ایران تعداد بسیار اندکی از شهرها تحت پوشش شبکه جمع‌آوری فاضلاب هستند که استان اردبیل نیز از این امر مستثنی نیست.

بر اساس آمار سال 1385 در ایران تنها حدود 18 درصد مناطق شهری تحت پوشش شبکه جمع‌آوری فاضلاب می‌باشند که در صورت تکمیل طرح‌های در حال اجرا این میزان به 30 درصد افزایش می‌یابد که در مقایسه با کشورهای دیگر این میزان کمتر از کشورهای با درآمد متوسط است.

مطالعه آمارهای استخراج شده و پژوهش‌های محققان و با نگاه به وضعیت رودخانه‌ها و محیط‌زیست و نحوه آبیاری زمین‌ها نشان می‌دهد مدیریت کنونی فاضلاب شهری استان اردبیل در وضع مناسبی قرار ندارد به طوری‌که بیش از 90 درصد جمعیت شهری و روستایی متأثر از مشکلات ناشی از مدیریت فاضلاب هستند.

بحران زیست‌محیطی رود ارس را جدی بگیریم

این روزها خبر بحران رودخانه ارس در رسانه‌های مختلف درج می‌شود که خود نمونه بارزی از مشکل هدایت و مدیریت فاضلاب در استان اردبیل است.

رودخانه ارس به‌عنوان مهم‌ترین رودخانه شمالی ایران در منطقه آذربایجان از غرب جلفا تا اصلاندوز مغان در طول نوار مرزی ایران و جمهوری آذربایجان جریان دارد که متأسفانه در سال‌های اخیر به‌علت ورود فلزات سنگین حاصله از معادن مس ارمنستان و فاضلاب‌های خانگی کشور نخجوان آلوده شده است.

اکنون از مدت‌ها پیش پساب‌های صنعتی و فاضلاب‌های ارمنستان و نخجوان راهی رودخانه مرزی ارس می‌شود و آثار زیان‌باری به محیط زیست و دشت زرخیز مغان می‌گذارد، اما هنوز اقدامات جدی در خصوص پایش این رودخانه و جلوگیری از آلودگی‌اش صورت نگرفته است.

انتقال پساب آب‌های کشاورزی ناشی از مصرف سموم و کودهای شیمیایی از دیگر معضل مهم این رودخانه پر خروش و پرآب است که در صورت ادامه بی‌توجهی مسئولان و دولتمردان ایران و کشورهای همسایه ادامه حیات این رودخانه غیرممکن شده و فاجعه زیست محیطی بزرگی در منطقه روی خواهد داد.

این روزها به‌ویژه در فصول گرم اگر سری به سطح شهرهای اردبیل بزنید در هر کدام شاهد سر ریز پسماند، نخاله‌های ساختمانی، فاضلاب‌های بهداشتی و انسانی خواهید شد به‌عنوان نمونه از درون شهر گرمی رودخانه‌ای عبور می‌کند که به سختی می‌توان از دل لجن و فاضلاب نام رودخانه را بر آن گذاشت. این رودخانه در فصل زمستان دارای آب است، اما با آغاز فصل بهار و گرم شدن هوا به‌تدریج به‌علت ورود حجم زیادی از فاضلاب‌های انسانی و حیوانی به لجن‌زا تبدیل و محل رشد و جولانگاه مگس و حیوانات موذی می‌شود.

به گفته اهالی شهر گرمی بارها مسئولان برای برطرف کردن این مشکل قول مساعد داده‌اند، اما بی‌نتیجه مانده است و روز به روز چهره نامطلوب و وضعیت اسفبار این رودخانه آنها را عصبی و کلافه می‌کند.

از طرفی زمین‌های زراعی اطراف این رودخانه از آب آلوده آن تغذیه می‌شود که خود معضل بزرگی است که توجه ویژه مسئولان امر را می‌طلبد.

تصفیه‌خانه فاضلاب مشگین‌شهر واقع در روستای بارزیل دیگر پدیده مسأله‌ساز در این استان است که آثار نامطلوبی را بر خود جا می‌گذارد در این تصفیه‌خانه در یک اتفاق نه چندان نادر آب فاضلاب شهری به‌طور مستقیم و بدون تصفیه از کانالی خارج و به زمین‌های کشاورزی و باغ‌های اطراف منتقل می‌شود.

بوی زننده و بد آن به کنار اما این‌که چرا باید کشاورزان منطقه از این منبع اقدام به آبیاری زمین‌های خود کنند سوال بی‌پاسخی است که متأسفانه هیچ مسئولی تاکنون به آن پاسخ صحیحی نداده است هر چند به گفته کشاورزان محل برخی از مسئولان جهاد کشاورزی پیشنهاد آبیاری با این آب را به جهت این‌که برای تولید محصولات بهتر مفید است پیشنهاد داده‌اند غافل از این‌که در بلند مدت این زمین‌ها به گورستان تبدیل می‌شود.

‌بی‌شک می‌دانیم که فاضلاب شهری دارای مقادیر زیادی از فلزات سنگین چون سرب و کادمیوم است که در صورت جذب در زمین‌های کشاورزی و مراتع به‌صورت مواد غذایی مورد مصرف انسان قرار می‌گیرد و در نتیجه انسان دچار بیماری‌های لاعلاج می‌شود.

شهرستان مشگین‌شهر از جمله مناطق مهم در تولید محصولات باغی و دارای چشمه‌ها و آب معدنی‌های طبیعی است که به نوبه خود در سطح کشور و شاید در دنیا بی نظیر است. اگر همین روند در این منطقه ادامه پیدا کند، آب‌های زیرزمینی چاه‌ها و قنات‌ها و آب‌های سطحی تا چندین کیلومتر دورتر از آن نیز دچار آلودگی می‌شوند و مسأله زیست‌محیطی فرا منطقه‌ای پیش می‌آید.

منشأ آب اردبیل در شهرستان نیر آلوده است

این روزها مشکل آب اردبیل دیگر مسأله‌ای است که با وجود شکایت‌های مختلف از سوی شهروندان و برخی مسئولان هنوز بدون حل مانده است.

در پژوهشی که توسط «مهدی فرزاد کیا» دانشیار گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی ایران و همکاران وی صورت گرفته نشان می‌دهد رودخانه «آغلاغان» واقع در شهرستان نیر به‌عنوان یکی از سردخانه‌های اصلی رودخانه بالخلو در تأمین آب سرد یامچی اردبیل، هم‌اکنون به محل تخلیه آلاینده‌ای مختلف تبدیل شده است.

با نمونه‌برداری که توسط این محقق طی 9 ماه از دی‌ماه 89 تا شهریور 90 از 3 ایستگاه مورد مطالعه صورت گرفته نشان داده است کیفیت آب رودخانه آغلاغان در فصول گرم به‌علت تخلیه پساب حوضچه‌های پرورش ماهی و فاضلاب شهر نیر در وضعیت بدی قرار دارد و باید برای مدیریت اصولی آب این رودخانه از ورود فاضلاب‌های خام به آن جلوگیری شود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد ایجاد شبکه‌های جمع‌آوری و تصفیه‌خانه‌های فاضلاب از روش‌های مناسب برای برطرف کردن کاهش آلودگی رودخانه‌ها و زمین‌های کشاورزی و تغذیه سالم برای انسان است. در استان اردبیل با وجود قول‌های مساعد مسئولان تاکنون در هیچ کدام از 10 شهرستان تابعه این استان شبکه و تصفیه‌خانه فاضلاب به طور کامل راه‌اندازی نشده است.

بنا به گزارش درج شده در سایت آب و فاضلاب شهری استان اردبیل عملیات اجرائی طرح فاضلاب مرکز استان شامل سه پروژه اصلی شبکه فاضلاب شهری - خط انتقال و تصفیه‌خانه شهریور سال 1374 آغاز شده است. این تصفیه‌خانه فاضلاب در 9 کیلومتری شهر اردبیل در نزدیکی دهکده کرکرق قرار دارد و هم‌اکنون پس از گذشت 20 سال از پیشرفت 80 درصدی برخوردار است.

طرح فاضلاب‌های اردبیل با حرکت لاک‌پشتی پیش می‌روند

طرح فاضلاب بیله‌سوار از سال 1380 با ظرفیت تصفیه، 11498 مترمکعب در روز شامل 2 مدول با هدف حذف منابع آب و جلوگیری از تخلیه فاضلاب به رودخانه مرزی و تخلیه فاضلاب در معابر شهری در حال احداث است و هم‌اکنون از 90 درصد پیشرفت فیزیکی برخوردار است.

فاضلاب شهر پارس‌آباد نیز با هدف حفظ منابع آب و جلوگیری از تخلیه فاضلاب در معابر رود ارس از سال 75 به طول 146 کیلومتر آغاز شده که تاکنون تصفیه‌خانه آن با 40 درصد و کل پروژه با 85 درصد پیشرفت در حال اجراست.

طرح فاضلاب شهر هیا گرمی و خلخال نیز سال 74 آغاز و هم‌اکنون از پیشرفت 90 تا 100 درصدی برخوردار هستند که امید می‌رود به‌زودی به بهره‌برداری کامل برسند.

طرح‌های فاضلاب شهرهای مشگین‌شهر و نیر و شهر کوثر نیز هم‌اکنون با 65 و 30 درصد پیشرفت فیزیکی در حال اجرا هستند. در شهر توریستی سرعین نیز که باید خیلی پیش‌تر از این‌ها مجهز به سیستم تصفیه و شبکه فاضلاب می‌شد در دهه فجر امسال مدول اول تصفیه‌خانه فاضلاب این شهر به طول 22 کیلومتر به بهره‌برداری رسید.

وضیعت موجود نشان می‌دهد با وجود تکمیل برخی طرح‌ها هنوز مشکل مدیریت فاضلاب و پسماند در این استان پا بر جاست، چون برطرف کردن چنین معضلی تنها مختص استان اردبیل نیست و نیاز به همت چند جانبه دارد.

برای تکمیل بهتر این گزارش و دریافت برخی اطلاعات از مدیران به‌ویژه از مسئولان آبفا تلاش خبرنگار ما بی‌نتیجه ماند و امید است در آینده شاهد درج پاسخ و رسیدگی به معضلات این بخش از سوی مسئولان باشیم.

گزارش از «خدیجه سلمانی» خبرنگار ایسنا منطقه اردبیل

انتهای پیام