«گنج‌دره» نام محوطه‌ای تاریخی در شهرستان هرسین از توابع استان کرمانشاه است که آثار به دست آمده از آن حاکی از زندگی یکجانشینی انسان‌هایی مربوط به 8500 سال پیش است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه کرمانشاه، تپه گنج‌دره یا «چیا خزینه» در مسیر جاده کرمانشاه به هرسین در نزدیکی روستای قیسوند قرار دارد، این تپه مخروطی شکل حدود شش متر از سطح زمین‌های اطراف بالاتر است. این محوطه نخستین بار در سال 1965 میلادی توسط «فیلیپ اسمیت» مورد گمانه‌زنی قرار گرفت و در چهار فصل دیگر طی سال‌های 1967، 1969، 1971 و 1974 میلادی اقدام به حفاری آن کرد.

در تپه گنج‌دره، پنج طبقه استقراری شناسایی شد که از سطح تپه تا خاک بکر با حروف الفبا نشان داده شده است. طبقه A جدیدترین و طبقه E قدیمی‌ترین طبقات استقراری گنج‌دره است. طبقه A از سطح تپه تا عمق 1.5 متری است. در این طبقه، تعدادی گور دوره اسلامی متأخر و در زیر آن بقایایی از اجاق‌های ساده و دیوارهای دوره نوسنگی که با خشت‌های قرمز رنگ چیده شده بودند، شناسایی شد.

طبقه B از عمق حدود دو متری آغاز و تا عمق حدود سه متری ادامه دارد. در این طبقه فضاهای مسکونی که با چینه ساخته شده بودند، شناسایی شد. طبقه C نیز از عمق حدود 3.30 متری آغاز و تا عمق 4.90 متری ادامه دارد. معماری این طبقه استقراری نیز چینه‌ای است.

طبقه D از عمق حدود پنج متری آغاز و تا عمق شش متری ادامه دارد. معماری این طبقه ترکیبی از چینه و خشت است. طبقه E از عمق حدود شش متری شروع و تا عمق هفت متری یعنی خاک بکر ادامه دارد.

از ویژگی‌های این طبقه، شناسایی 30 حفره بود که تا عمق پنجاه سانتی‌متری در داخل خاک بکر کنده شده بودند. این حفره‌ها دارای دهانه‌ای به قطر هفتاد سانتی‌متر تا یک متر بودند. از بقایای طبقه استقرار D حدود 144 متر مربع از بافت روستا کاوش شده است.

آثار معماری این طبقه نشان می‌دهد در این دوره ساکنان گنج‌دره در منازلی که دیوارهای آن‌ها را با خشت خام می‌ساختند، به سر می‌بردند. خشت‌ها به شکل مکعب مستطیل‌های کوچکی که سطح آن‌ها کمی برآمدگی دارد و به نوع «پلانو کانوکس» معروف هستند.

طول این خشت‌ها بین 50 تا 95 سانتی‌متر متغیر است. خانه‌های این لایه به طور معمول در جهت جنوب شرقی – شمال غربی ساخته شده بود. از سنگ برای پی دیوار استفاده نمی‌کردند و کف دیوار برخی اتاق‌های خانه‌ها با گل اندود شده بود. محلات این دهکده از خانه‌هایی که بدون فاصله در کنار یکدیگر بنا شده بودند، شکل گرفته بود.

به نظر می‌رسد راه ورود به آن‌ها از پشت بام بوده است. در برخی خانه‌ها نیز اتاق‌های دو طبقه‌ای ساخته شده بود. روستای گنج‌دره در این دوره استقراری (طبقه D) بر اثر یک آتش‌سوزی بزرگ کاملاً سوخته و برای مدتی متروک شده است.

از جمله یافته‌های گنج‌دره، تعداد زیادی قطعات سفالین است که از طبقه D به بالا آغاز می‌شود. البته از طبقه E نیز یک قطعه سفال خاکستری به دست آمده است و به نظر می‌رسد که نمونه آن نیز از طبقات دیگر شناسایی شده است. ظاهراً ساکنان اولیه گنج دوره از سفال‌گری به اطلاع بودند.

علاوه‌ بر قطعات سفالین شماری از ابزار سنگی از جمله تیغه، خراشنده، سنگ مادرهای مخروطی و ریز تیغه‌های هندسی نیز به دست آمده است. هم‌چنین تعدادی ظروف سنگی، هاون و دسته هاون، مشته سنگ ساب، چکش سنگی، پیکرک‌های گلی حیوان و انسان، صفحه‌های مدور گلی، سوراخ‌کن‌های استخوانی، درفش و سوزن استخوانی، مهره‌های زینتی از جنس صدف نیز در این محوطه شناسایی شده است.

از نظر تدفین نیز بقایای 41 اسکلت شناسایی شده که متعلق به نوزادان تا افراد مسن است. بچه‌ها را در گوشه اتاق‌ها به صورت جمع شده و یا درازکش و افراد بالغ را به‌طور کاملاً جمع شده، دفن می‌کردند. در یک مورد، مردی را همراه گردن‌بندی با مهره‌های سنگی و صدفی دفن کرده بودند.

در کنار بقایای اسکلت دیگری، آثاری از حصیر مشاهد شد که به نظر می‌رسد گاهی از حصیر برای پوشش جسد استفاده می‌کردند. در یک گور دسته جمعی نیز یک فرد بالغ، یک نوجوان و یک کودک را به هم در داخل تابوت گلی دفن کرده بودند.

بر اساس آزمایش‌های انجام شده، طبقات A و D گنج دره از اواخر هزاره هشتم و احتمالاً اوایل هزاره هفتم قبل از میلاد آغاز می‌شود و تاریخ طبقه استقراری E بین سال‌های حدود 7500 تا 8500 پیش از میلاد است.

انتهای پیام