چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با موضوع «پیشرفت ایران، گذشته، حال و آینده» در روزهای چهارشنبه و پنج شنبه 30 و 31 اردیبهشت ماه در محل کتابخانه ملی جمهوری اسلامی آغاز شد.
به گزارش خبرنگار علمی ایسنا، طی دو روز برگزاری این کنفرانس که به همت مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و با حضور حدود 500 تن از صاحبنظران و پژوهشگران علاقه‌مند مباحث پیشرفت برگزار شد بالغ بر 350 مقاله در نشستهای تخصصی مختلف ارائه شد.
محور مباحث کنفرانس امسال، «پیشرفت ایران، گذشته، حال و آینده» بود که بر این اساس ضمن بررسی فراز و فرودهای تحولات تاریخی ایران با رویکرد شناسایی و درس گرفتن از عوامل پیشرفت و افول تمدنی ایران، قابلیت‌ها و ظرفیت‌های فکری - فرهنگی پیشرفت ایران و آینده پژوهشی پدیده‌های نوظهور و گفتمان انقلاب اسلامی ایران طی دو روز برگزاری کنفرانس در نشستهای تخصصی مجزا مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
در افتتاحیه چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و هفتمین کنگره پیشگامان پیشرفت، علاوه بر سخنرانی دکتر واعظ زاده رییس شورای عالی و رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و دکتر مهدی گلشنی، استاد ممتاز دانشگاه صنعتی شریف از 40 تک نگاشت جدید الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت رونمایی شد.
به گفته دکتر هادی اکبرزاده، دبیر چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در کمیته علمی کنفرانس بیش از 30 نفر از شخصیت‌های علمی کشور عضویت داشتند که نشان از توجه جامعه علمی کشور به مباحث پیشرفت و تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دارد. پیش از برگزاری کنفرانس هم پنج پیش نشست با هدف تبیین موضوعات کنفرانس در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور برگزار شد که با استقبال دانشگاهیان و محققان همراه بود.
دبیر چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تصریح کرد: در پی فراخوان کنفرانس حدود 600 مقاله در موضوعات مختلف مرتبط با کنفرانس به دبیرخانه واصل شد که بیش از دو برابر تعداد مقالات کنفرانس سال گذشته بود. پس از ارزیابی و داوری دقیق این مقالات که با مشارکت 90 تن از شخصیت‌های علمی و صاحب نظران و محققان حوزه های مختلف مرتبط صورت گرفت 350 مقاله برای ارائه در کنفرانس پذیرفته شدند.
اکبرزاده با اشاره به ثبت نام حدود 500 نفر از پژوهشگران علاقه‌مند به مباحث پیشرفت برای شرکت در چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، اظهار داشت: امسال برای اولین بار، کنگره پیشگامان پیشرفت که ویژه دانشجویان، طلاب و دیگر جوانان علاقه‌مند است همزمان با کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برگزار شد تا فرصتی برای تبادل نظر و بهره مندی جوانان از دیدگاه‌ها و تجارب اساتید و محققان برجسته فراهم شود. بدین ترتیب علاوه بر شرکت‌کنندگان کنفرانس چند صد نفر از جوانان شرکت‌کننده در هفتمین کنگره پیشگامان پیشرفت هم در نشست‌ها و بحث و تبادل نظرهای صورت گرفته در نشست های تخصصی کنفرانس حضور داشتند.
معاون علمی و تقسیم کار مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت خاطرنشان کرد: در افتتاحیه کنگره پیشگامان پیشرفت که صبح چهارشنبه همزمان با چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برگزار شد حدود 200 نفر از دانشجویان و محققان راه یافته به کنگره نیز حضور داشتند و نشستهای تخصصی ویژه کنگره پیشگامان پیشرفت از صبح پنجشنبه با موضوعات اقتصاد و مدیریت ایران در آینده، علم و فناوری و نظام سلامت ایران در آینده و فرهنگ و معنویت ایران در آینده برگزار شد.
اکبرزاده با بیان این که نظریه‌پردازی در حوزه پیشرفت از جدی‌ترین چالش‌های تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است، تصریح کرد: تک نگاشتها، نوشتارهایی علمی مفصل‌تر از مقاله و فشرده تر از کتاب هستند که تجارب و رهیافت‌های اساتید برجسته در حوزه پیشرفت در آنها ارائه شده‌اند. در کنفرانس سال گذشته 30 تک نگاشت و در کنفرانس امسال 40 تک نگاشت در راستای مباحث الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت رونمایی و ارائه شدند.
ایجاد رشته پیشرفت در دانشگاهها بدون الگو و ادبیات جدید فقط یک نسخه بدل خواهد بود
رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: امروز که به ضرورت پیشرفت بین رشته ای و جامع واقف می شویم نه از الگوی صنعتی شدن و نه از الگوهای مسئله محور نمی توانیم استفاده کنیم و به ادبیات تازه ای نیاز داریم که خود باید خلا حضور آن را پر کنیم.
دکتر صادق واعظ‌زاده در نشست افتتاحیه چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تصریح کرد: ایجاد رشته پیشرفت در دانشگاهها بدون وقوف بر این نیاز و بدون تولید قبلی محتوای لازم به نسخه بدلی از رشته‌های توسعه کاهش می‌یابد و جایگاهی در طبقه‌بندی علوم نخواهد یافت و گامی به پیش محسوب نمی‌شود چرا که رشته‌های حاضر در پی بروز ضرورتی تأسیس شده‌اند که در دنیای صنعتی شکل گرفت و در پاسخ به آن عقبه علمی فربهی ایجاد شد.
وی افزود: هر رشته دانشگاهی که به اسم پیشرفت ایجاد شود و ماهیت بین رشته‌ای پیشرفت را در نظر نگیرد ضرورت کافی نخواهد داشت و عقبه علمی متمایزی پیدا نخواهد کرد. لاجرم این خطر هست که به نام پیشرفت اسلامی ایرانی، ترکیبی ترجمه‌ای از مطالبی که برای پاسخ به ضرورتی دیگر شکل گرفته است تحویل دانشجویان شود.
وی با طرح این سوال که ارتباط بین گذشته، حال و آینده پیشرفت چیست و چه چیزی این ارتباط را برقرار می‌کند، پاسخ به آن را در طراحی الگوی پیشرفت ضروری خواند و گفت: یک پاسخ ساده آن است که زمان، عامل پیدایش گذشته و حال و آینده است و خود مثل نخ تسبیح آن ها را به هم مرتبط می‌کند اما می دانیم که زمان اصالتی ندارد و این حرکت است که قبل و بعد و به طور کلی ترتّب رویدادها را موجب می‌شود و ذهن از این ترتّب، مفهوم زمان را می‌سازد پس تحول و حرکت است که گذشته و حال و آینده پیشرفت را می‌سازد.
واعظ زاده درباره موضوعِ تحول و متحرکِ حرکت در مسیر پیشرفت که به زعم وی اگر متحرک را به درستی نشناسیم نمی توانیم مقصد و مسیر حرکت، یعنی الگوی پیشرفت را طراحی کنیم، گفت: در پیشرفت علمی، موضوع و متحرکِ پیشرفت، علم است و در پیشرفتِ فرهنگی، فرهنگ و در پیشرفتِ اقتصادی، اقتصاد اما در پیشرفت جامع، موضوع و متحرک چیست؟ چه چیزی پیشرفت می‌کند؟
وی گفت: سؤال اساسی ذکر شده را به نحو دیگری در چارچوبی منطقی نیز می‌توان پرسید که علت مادی یا ماده پیشرفت چیست؟ پیشرفت در چه چیزی به وقوع می‌پیوندد؟ پاسخ فلسفی به این سؤال برای شناخت پیشرفت مهم است. اما علاوه بر این، پاسخگویی به این سؤال دستاورد کاربردی نیز دارد و آن کمک به طراحی مسیر پیشرفت است.
واعظ زاده خاطرنشان کرد: از آنجایی که ماده پیشرفت همواره در تغییر و تحول است، شناخت پویای آن (شناختش با التفات به حرکتش) همان شناخت مسیر حرکت است. این شناخت جدای از شناخت قواعد حرکت نیست. اگر ماده را شناختیم قواعد تحول آن را خواهیم شناخت و موقعیت هایی را که بر طبق این قواعد در هر لحظه و در افق مطلوب به خود می‌پذیرد خواهیم شناخت. آن گاه این قواعد راهنمای تعیین مسیر و مقصد حرکت یعنی طراحی الگوی پیشرفت خواهد شد.
استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: در فلسفه سیاسی و فلسفه تاریخ و جامعه شناسی و روان شناسی و اقتصاد و رشته های دیگر موضوع و ماده و متحرکِ پیشرفت به طور صریح یا ضمنی معرفی شده است که تنوع پاسخ ها حاکی از آن است که پیشرفت یک تحول چند بعدی و شناخت آن کار دانشی چند رشته ای است. به همین جهت این کنفرانس فیلسوفان و مورخان و جامعه‌شناسان و آینده پژوهان و متخصصان رشته‌های متعدد دیگر را گرد هم آورده است تا پیشرفت را از همه ابعاد بشناسند و معرفی کنند.
واعظ‌زاده تاکید کرد: اما تنوع پاسخ ها به سؤال مطروحه حاکی از آن است که روش شناسی و رویکردی کل نگر در هر حال برای شناخت متحرک و ماده پیشرفت ضروری است بویژه اگر به روح پیشرفت معتقد باشیم که جزء هیچ یک از ابعاد و بخشهای پیشرفت نیست و در کلیت متحرک متبلور است و تجزیه پیشرفت به مقولات مختلف آن را دور از دسترس می‌سازد.
وی با اذعان به این که پیشرفت تنها روحی نیست و ساحت مادی جامعه شامل ساختارها و تأسیسات فیزیکی هم پیشرفت می‌کند، گفت: ماده و متحرک پیشرفت گوهری معنوی-مادی و روحی- کالبدی است. همانطور که فروکاستن پیشرفت به ساحت مادی غیر واقعی و اشتباه است، عدم توجه به ساحت مادی پیشرفت هم غیر واقعی و گمراه کننده است. پیشرفت در روح و کالبد روی میدهد و موجب تحول و تعالی معنوی و مادی می شود. عرصه زندگی کالبد پیشرفت و عرصه فکر و معنویت ساحت روحی پیشرفت است. نتیجه آنکه سؤال از ماده و موضوع و متحرکِ پیشرفت، سؤالی منطقی و ضروری و سؤال از واقعیتی مسلم است که با رویکرد کل نگر شناخته می‌شود.
به گفته واعظ زاده، شناخت این واقعیت مستلزم حرکت از مطالعات چند رشته‌ای به سوی مطالعات بین رشته ای است. یک نتیجه این حرکت جوانه زدن دانش پیشرفت جامع است که امروز با گسترش و تجزیه رشته‌های علمی جای آن خالی است.
وی خاطرنشان کرد: روش شناسی و دانش بین رشته ای پیشرفت به لحاظ تاریخی در دنیای صنعتی اهمیت کاربردی ندارد زیرا پس از انقلاب صنعتی، جامعه صنعتی معتقد است که به مرحله توسعه یافتگی رسیده و فقط توسعه به بروز مسائلی منجر شده است که باید حل شود. بنابراین الگوهای توسعه در غرب عمدتاً مساله محور است و پیشرفت جامع مطمح نظر نیست. مثلاً در اروپا توسعه انرژی و محیط زیست، در آمریکا توسعه امنیت، در ژاپن توسعه زمین و در کانادا توسعه جمعیت مسئله اصلی است. بنابراین دلایل فقدان توسعه بین رشته ای و جامع در نظام های طبقه بندی علوم و نیز در سنت آکادمیک در دنیای صنعتی قابل درک است.
واعظ زاده تصریح کرد: دنیای غیرصنعتی که تجربه صنعتی شدن را از سر نگذرانده است عموماً به دنبال توسعه صنعتی است که ادبیات آن مطابق الگوی جوامع صنعتی فراهم است. اما ما که امروز به ضرورت پیشرفت بین رشته ای و جامع واقف می شویم نه از الگوی صنعتی شدن و نه از الگوهای مسأله‌محور می توانیم استفاده کنیم. ما به ادبیات تازه ای نیاز داریم و خود باید خلا حضور آن را پر کنیم.
رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت خاطرنشان کرد: الگوی پیشرفت بین رشته‌ای نمی‌تواند فقط به روش قیاسی و به طور انتزاعی شکل بگیرد. بلکه باید از بررسی میدانی و مورد شناسی نیز سربلند بیرون بیاید. ایران با گذشته و حال و آینده پیشرفت خود بهترین مورد برای تبیینی واقعی از چنین الگوی پیشرفتی است.
وی خاطرنشان کرد: مرحوم زرینکوب در پایان یک دوره تاریخ فشرده ایران نتیجه می‌گیرد که در زیر رویدادهای تاریخی و پیروزی ها و شکست ها و رفت و آمد سلسله‌های حکومتی در ایران، جریان فرهنگی و معنوی عمیقی جاری بوده که ایران را به عنوان یک ملت و یک کشور در طول تاریخ حفظ کرده است.
به گفته وی حوادث رویین و جریان زیرین تاریخ ایران را می توان تعبیر دیگری از گوهر پیشرفت شامل کالبد و روح پیشرفت دانست. این گوهر فقط به گذشته اختصاص ندارد و در آینده هم حضور خواهد داشت و رمز پیوستگی و یکپارچگی گذشته و حال و آینده پیشرفت ایران خواهد بود.
واعظ زاده تصریح کرد: وقتی استعداد و انگیزش ایرانی با بینش و هدایت اسلام همراه شد، پیشرفت علمی اسلامی ایرانی متولد و بارور شد. حکمت عملی ایرانیان به اضافه حکمت نظری اسلام، گوهر پیشرفت و تمدن اسلامی ایرانی را آفرید. اکنون این گوهر نظری - عملی و اسلامی- ایرانی در یک کشور پهناور و پرجمعیت و پرنعمت زنده است و باید با رویکردی بین رشته ای بازیابی و تبیین علمی شود و الگوی پیشرفت شود.
سطح علمی منطقه چیست که به رتبه اول آن دل خوش کرده‌ایم؟
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که کیفیت دانشگاهها نسبت به 20 تا 30 سال قبل، افت کرده است، تصریح کرد: بعضی از معیارهای سنجش کیفیت علمی به معیاری کاذب تبدیل شده، به طوری که تعداد مقالات علمی منتشره افزایش یافته اما باید پرسید که چند درصد از این مقالات به درد مشکلات کشور می‌خورد؟
دکتر مهدی گلشنی که در مراسم افتتاحیه چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و هفتمین کنگره پیشگامان پیشرفت سخن می‌گفت، با اشاره به موضوع توسعه پایدار ادامه داد: توسعه غربی، توسعۀ پایداری نیست.
وی با بیان اینکه توسعه علمی در هر کشوری، یک زمینه فرهنگی می‌خواهد و فرهنگ، مهم‌ترین نقش را در پیشرفت یک کشور دارد، تصریح کرد: اگر در یک کشور، زمینه‌های فرهنگی قوی باشد علم و سیاست نیز قوی خواهد بود.
این استاد ممتاز دانشگاه صنعتی شریف خاطرنشان کرد: در کشور ما ظرفیت‌های زیادی وجود دارد و باید تلاش کنیم که از این ظرفیت‌ها حداکثر استفاده صورت گیرد.
وی با اشاره به نقاط ضعف فرهنگ کشور گفت: مشابهت این فرهنگ با فرهنگ اسلامی، کم است و از طرف دیگر، مقداری نیز از فرهنگ غرب تأثیر پذیرفته است که متأسفانه بیشتر از نکات منفی فرهنگ غرب متأثر شده است تا نکات مثبت آن.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه غرب در بعد عملی علم، پیشرفت‌های خوبی داشته و امکاناتی که اکنون در کشور از آن استفاده می‌کنیم از برکات همین موضوع است، تصریح کرد: البته همین علم غربی، خرابی‌هایی نیز به بار آورده است مانند خرابی‌هایی که در محیط زیست یا نابودی بشر شاهد آن هستیم.
گلشنی در ادامه به اظهارات برخی از دانشمندان غربی در بیان معایب علم غربی اشاره کرد و افزود: برخی از اندیشمندان معتقدند که در مسیر این علم، نیاز فقرا نادیده گرفته شده و باید انقلابی در آکادمی‌های علمی صورت بگیرد و به آثار مخربی که علم به بار آورده توجه شود. در واقع آنها منکر برکات علم نیستند بلکه معتقدند باید به آثار مخرب آن نیز توجه شود از جمله اینکه در حال حاضر بخش عظیمی از بودجه‌های تحقیقاتی در آمریکا و بخشی از کشورهای اروپایی، معطوف به تحقیقات نظامی و مصارف نظامی است.
این استاد دانشگاه با تأکید بر این که باید از نکات مثبت علم به معنای غربی آن استفاده و از نکات منفی آن پرهیز کرد به ویژگی‌های علم در تمدن اسلامی اشاره کرد و افزود: جهان‌بینی دانشمندان اسلامی، جهان‌بینی الهی بوده و این چیزی است که در علم غربی به آن توجه نشده است.
گلشنی با بیان این که وقتی علم وارد کشور شد دو نوع برخورد با آن صورت گرفت، ادامه داد: برخی عاشقانه دنبال علم رفتند و برخی نیز به دنبال این بودند که اعجاب قرآن و سنت را از طریق یافته‌های علم جدید اثبات کنند.
وی با بیان این که تمدن اسلامی در دوره ای از تاریخ حداقل برای 350 سال سرآمد و بدون رقیب بوده به تبیین دلایل موفقیت تمدن اسلامی، پرداخت و گفت: برخی معتقدند که علت موفقیت تمدن اسلامی در آن برهه زمانی، توجه به قرآن و مضامین آن بوده است و این در شکوفایی علمی تمدن اسلامی بسیار مؤثر بوده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه در آن برهه زمانی شاهد تساهل و تسامح در برخوردهای علمی بوده‌ایم، گفت: شکوفایی علمی در زمانی رخ داده که تضارب آرا وجود داشت ولی وقتی تحمل‌ها کم شد کم‌کم تمدن اسلامی رو به افول رفت و جریان علمی، کم‌رنگ شد.
وی با بیان اینکه یکی دیگر از دلایل موفقیت تمدن اسلامی در شکوفایی علمی در آن برهه زمانی دنبال کردن برهان و استدلال بوده است، گفت: در آن زمان هیچ موضوعی بدون استدلال و برهان رد یا قبول نمی‌شد ولی اکنون متأسفانه شاهد تقلیدگرایی هستیم و در مقام خلاقیت قرار نداریم در حالی که بزرگان ما این گونه نبوده‌اند.
این استاد دانشگاه به سخت‌کوشی و جامع‌نگری دانشمندان اسلامی اشاره کرد و افزود: در حال حاضر تخصص‌ها آنچنان ما را مشغول کرده که از کلی‌نگری در علم غافل شده‌ایم.
گلشنی با اشاره به اینکه در دانشگاه‌های غربی در رشته‌های صنعتی به فلسفه علم توجه می‌شود ولی ما در دانشگاه‌هایمان برای پرداختن به این موضوع با مشکل روبه‌رو هستیم، تصریح کرد: ما حتی اگر در کشور به نکات مثبت غرب نگاه می‌کردیم و آن را الگو قرار می‌دادیم وضعیتمان با اکنون متفاوت بود چراکه بسیاری از نکات مثبت حاکم در فرهنگ غرب، ریشه در اسلام دارد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه باید جهان‌بینی اسلامی در کشور حاکم شود، ادامه داد: متأسفانه وقتی در کشور، صحبت از جهان‌بینی اسلامی می‌شود عده‌ای سوءبرداشت می‌کنند که منظور این است که آزمایشگاه و نظریه‌پردازی را کنار بگذاریم و فقط به قرآن توجه کنیم و آنچه در غرب وجود دارد را نادیده بگیریم در حالی که این تصور کاملاً نادرست و ناشدنی است.
این استاد دانشگاه به برخی از عناصر کلیدی جهان‌بینی اسلامی اشاره کرد و افزود: در جهان‌بینی الحادی نسبت به برخی ارزش‌های اخلاقی و مسئولیت‌های انسانی غفلت شده است.
گلشنی برنامه ریزی موجود در آموزش و پرورش و پژوهش در دبیرستان‌ها و دانشگاه‌های کشور را ابزاری خواند و گفت این نوع برنامه‌ریزی، افراد خلاق را تربیت نمی‌کند و به خاطر این نوع برنامه‌ریزی است که فارغ‌التحصیلان کنونی ما به نوعی فاقد تربیت و هویت ایرانی و اسلامی هستند.
استاد ممتاز دانشگاه با تاکید بر این که تولید علم باید در راستای رفع نیازهای کشور باشد و در آن، نوآوری وجود داشته باشد، تأکید کرد: اگر ما در طی این سال‌ها به رفع نیازها و خودکفایی کشور توجه کرده بودیم به خاطر تحریم‌ها، این قدر تحت فشار قرار نمی‌گرفتیم.
وی با تأکید بر اینکه موضوع خودکفایی باید در اولویت قرار بگیرد، افزود: باید به وضعیت معیشت معلمان در آموزش و پرورش و اساتید در دانشگاهها، توجه بیشتری شود اما متأسفانه به معیشت این دو قشر، توجه کافی نمی‌شود و آنها مجبور می‌شوند که برای تأمین معیشت خود به جای علم و تحقیق به جای دیگری روی بیاورند؛ بنابراین ضروری است که دولت به عنوان یک اولویت مهم به این موضوع مهم توجه کند.
این استاد دانشگاه گفت: بهتر بود به جای ورود انواع خودرو به کشور، توجه جدی‌تری به آموزش‌وپرورش و مسائل مرتبط با آن می‌شد.
وی با اعتقاد به اینکه وضعیت دانشگاهها از نظر کیفی نسبت به 20 تا 30 سال قبل، افت کرده است، تصریح کرد: بعضی از معیارهای سنجشی که در ارزیابی کیفیت علمی صورت می‌گیرد به معیاری کاذب تبدیل شده است مثلاً در حال حاضر، تعداد مقالات علمی منتشر شده افزایش پیدا کرده اما باید پرسید که چند درصد از این مقالات به درد مشکلات کشور می‌خورد و جنبه کاربردی پیدا کرده است.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه مقاله‌های علمی باید در جهت رفع نیازهای کشور باشد و در مرزهای علمی حرکت کند، اظهار کرد: در وزارت علوم، مجلات علمی و پژوهشی زیادی ثبت شده است ولی برخی از دانشگاهها، این انتظار را از دانشجویانشان دارند که مقالات آنها حتماً در نشریات خارجی منتشر شده باشد.
وی با بیان اینکه ما می‌گوییم از نظر تعداد مقاله در منطقه اول هستیم و دلمان را به این موضوع خوش کرده‌ایم، گفت: در حالی که باید پرسید مگر منطقه ما چه دارد که ما در این زمینه، دلمان را فقط به این محدوده خوش کرده‌ایم.
گلشنی همچنین به اهمیت تقلیل دانشجویان دکتری اشاره کرد و گفت: چه دلیلی دارد که دانشجویان دکتری به این میزان، افزایش پیدا کنند. این افزایش خارج از عرف شده و اساتید نیز از این موضوع ناراضی هستند.
وی با بیان اینکه باید به علوم پایه و علوم انسانی همزمان توجه کرد چرا که علم امروز، فناوری فردا است، گفت: از طرف دیگر، علوم انسانی نیز فرهنگ‌ساز و تمدن‌ساز است.
این استاد دانشگاه همچنین با اعتقاد به اینکه هدف تعداد زیادی از دانش‌آموزان و دانشجویان در کشور از درس خواندن، رفتن به خارج کشور است به موضوع توجه به نخبگان نیز اشاره کرد و افزود: باید شریطی را برای نخبگان فراهم کنیم که به صورت آسوده بتوانند تحقیق و پژوهش انجام دهند.
وی با تاکید بر این که باید به کیفیت علمی مقالات و رساله‌های دکتری توجه بیشتری شود، اظهار کرد: باید به احیای هویت دینی و ملی‌مان توجه کنیم ولی متأسفانه ما همچنان در برابر خارجی و غربی احساس حقارت می‌کنیم.
گلشنی اهمیت رعایت شایسته‌سالاری را نیز مورد تاکید قرار داد و تصریح کرد: متأسفانه در کشور از نظرات نخبگان و صاحبنظران آنچنان که شایسته است استفاده نمی‌شود و بسیاری از متخصصان نیز از این امر شاکی و گله‌مند هستند. بسیار مناسب است که در تصمیم‌گیری‌ها با اهل علم صحبت شود و قطعاً این باعث می‌شود که نتایج بهتری بگیریم.
وی در پایان سخنان خود گفت: به نظرم برای احیا و توسعه علمی، عزم ملی در این زمینه در بین اهل علم و مسؤولان آنچنان وجود ندارد.
تمام تحولات اندیشه دینی و فقهی ما شأنی از عقل دارد
رییس فرهنگستان علوم با بررسی عقل‌گرایی و نقل‌گرایی در سیر و بسط تاریخ ایران اظهار داشت: در یکی دو قرن اخیر که تجدد در سراسر جهان بسط یافته، اصالت به عقل داده می شود و نقل را با آن میزان می‌کنند و می‌سنجند.
استاد داوری اردکانی که در چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سخن می‌گفت، خاطرنشان کرد: علم عقلی می تواند مستقل و بی نیاز از نقل باشد اما علم نقلی از عقل منفک نمی‌شود. قرآن مجید که کلام الهی نازل از آسمان است یکسره حکمت و خرد است. احادیث نبوی و کلمات مولای متقیان علی -علیه السلام- و دیگر ائمه اطهار متضمن گوهرهای گرانبهای عقلی است که نظیرش را در گفتار حکیمان و فیلسوفان به ندرت می یابیم و در طول تاریخ هزار و چهارصد ساله اخیر هم نقل و عقل به موازات هم پیش رفته هرچند که گاهی اختلاف‌های بزرگ میان آنها بروز کرده است، اما همراهی و تأثیر متقابلشان را نمی‌توان انکار کرد.
وی با بیان این که این تأثیر و تأثر در دوره های تاریخی متفاوت بوده و از زمان صفویه صورت دیگر پیدا کرده است، خاطرنشان کرد: تا پیش از صفویه علوم نقلی و عقلی کمتر با هم در آمیخته بودند اما با آمدن صفویه نسبت علوم عقلی و نقلی صورت دیگری پیدا کرد. تا آن زمان در علم اصول کتاب‌های مهمی نوشته شده بود، ولی در جریان مقابله بهبهانی با اخباریون علم اصول اعتبار و جان تازه ای یافت که حاصل آن هنوز مشاهده می شود.
رییس فرهنگستان علوم در پایان تصریح کرد: در یکی دو قرن اخیر که تجدد در سراسر جهان بسط یافته نسبت میان عقل و نقل با نسبت سابق که در درون تاریخ ما وجود داشت تفاوت اساسی پیدا کرده است. در این نسبت گرچه نقل نفی و طرد نمی شود، اصالت به عقل داده می‌شود و نقل را با آن میزان می‌کنند و می‌سنجند.
وی در پایان سخنان خود گفت: به نظرم برای احیا و توسعه علمی، عزم ملی در این زمینه در بین اهل علم و مسؤولان آنچنان وجود ندارد.
صیانت از ژنوم فرهنگی، پیش‌نیاز امنیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور است
استاد دانشگاه بوعلی سینای همدان معتقد است: امنیت فرهنگی که با حفاظت و صیانت از ژنوم فرهنگی محقق می‌شود پیش نیاز امنیت در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... است.
دکتر محمدعلی زلفی‌گل که در نشستی تخصصی در چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سخن می گفت، خاطرنشان کرد: فرهنگ هر جامعه، مجموعه‌ای از خلق و خوها، هنجارها، ارزشها و اعتقادات، بایدها، نبایدها، رسم و رسوم آن جامعه است. نقشۀ مهندسی فرهنگی یک جامعه را می‌توان شبیه یک پازل تصور کرد که هر رفتار و کنش اجتماعی قطعه‌ای از آن است. در نگاه میکروسکوپی، فرهنگ هر جامعه دارای یک نقشه ژنتیکی (ژنوم) است و هر رفتار و کنش اجتماعی برگرفته از یک ژن فرهنگی است.
وی تصریح کرد: ژن فرهنگی، وظیفۀ انتقال یک ارزش، خلق و خو، رسم یا عرف را از نسلی به نسل دیگر بر عهده دارد. برای ایجاد یک رفتار و کنش اجتماعی جدید و یا حذف یک رفتار و کنش اجتماعی قدیمی باید ژن فرهنگی لازم را ایجاد و یا حذف کرد در غیر این صورت اصلاحات فرهنگی جامعه به نتیجۀ مطلوبی نخواهد رسید.
زلفی گل با بیان این که ژن فرهنگی می تواند برگرفته از کنش هایی هم راستا با فطرت انسانی، غریزی، وحیانی و یا شیطانی باشد، اضافه کرد: اگر یک کنش رفتاری در راستای انگیزه فطری و وحیانی باشد، همچون فرشته ای است که موجب نجات و خودسازی فرد و در نتیجه جامعه می‌شود.
وی گفت: جهت نیل به تربیت انسان های وحیانی و با تقوا، مدینۀ فاضله و جامعه ای عقلانی، شناسایی و تبیین مهندسی و همچنین ژنوم فرهنگی فطرت بنیان وحیانی ضروری است.
وی تصریح کرد: شناسایی، اصلاح، پالایش و ژن درمانی رفتارها و کنش های فرهنگی ناشایست برای پیشرفت و داشتن زندگی سالم تر، اجتناب ناپذیر است. ایمان یکی از قدرت هایی است که انسان توسط آن به زندگی ادامه می دهد و فقدان مطلق آن، او را به پوچی و پوچگرایی هدایت کرده و درهم می شکند، بنابراین تقویت ایمان شهروندان هر جامعه و کنترل های درونی توأمان و همراه با اعمال قانون مناسب می تواند در مدیریت فرهنگی جامعه نقش کلیدی را داشته باشد لذا در دیپلماسی، تعامل و تقابل فرهنگی بین کشورها، این ایمان یک جامعه است که کارساز است و در مقابل ایدز فرهنگی مصونیت ایجاد می‌کند.
استاد شیمی دانشگاه بوعلی سینا خاطرنشان کرد: از آنجایی که مدارای فرهنگی و نفوذ فرهنگ ها در یکدیگر به واسطه پیشرفت علم و تکنولوژی یک واقعیت بوده و علم و فناوری نوین فرهنگ جدید ایجاد می کند، بومی سازی فرهنگ های وارداتی اجتناب ناپذیر است. کشورهایی که در زمینه علم و فناوری همیشه مصرف کننده هستند و تمهیدات لازم را نمی اندیشند، به مرور فرهنگ آنها توسط کشورهای پیشرفته استحاله می‌شود.
زلفی گل با تاکید بر این که تحقیقات هدفمندی که در راستای نیازهای کشور باشد، می تواند در بومی سازی فرهنگ های بیگانه، به واسطه ورود علم و فناوری و فرهنگ وابسته کمک شایانی کند، تصریح کرد: امنیت فرهنگی با حفاظت و صیانت از ژنوم فرهنگی مقدور بوده و پیش نیاز امنیت در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ...است.
انتهای پیام
نظرات