سامن، باغ شهری است در جنوب استان همدان و از توابع شهرستان ملایر که از جنوب به استان لرستان، از شمال به شهر ملایر، از شرق به بخش زند و استان مرکزی و از غرب به شهرستان نهاوند محدود شده است.

شهردار سامن در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه همدان، اظهار کرد: جمعیت شهر سامن نزدیک به 4350 نفر و مساحت آن 3600 هکتار است و از تأسیس شهرداری در این شهر نزدیک به نیم قرن می‌گذرد.

محمدرضا بشری ‌افزود: سامن را بدین جهت باغ شهر گویند که دور تا دور آن را توده عظیمی از درختان گردو، میوه و باغات انگور فرا گرفته و منظره‌ای بسیار زیبا و بدیعی ترسیم کرده است.

وی‌ گفت: وجه تسمیه شهر سامن به واسطه وجود مقبره "سام و حام" از فرزندان نوح نبی‌الله به سامین معروف بوده و به مرور به سامن تغییر نام یافته است و به تعبیر دیگر در لغت نامه دهخدا، سامن شهری است که دارای 10ها کارخانه روغن کشی و گلیم‌بافی است و چون سمین به معنی روغن است امکان دارد انتخاب این اسم به همین علت باشد.

بشری‌ ادامه داد: یکی از ویژگی‌های مهم این شهر سواد بالا و فرهنگی بودن مردم آن است به طوری‌که از هر 17 خانوار سامنی یک نفر دوره تحصیلات تکمیلی (فوق لیسانس و دکتری) را طی کرده و بسیاری از آنها در پُست‌های مهم و کلیدی کشور فعالیت دارند.

شهردار سامن‌ خاطرنشان کرد: ویژگی دیگر این شهر قدمت بالا و تاریخی بودن آن است به طوری‌که در دو سال اخیر شهری به وسعت بافت قدیمی شهر که به چندین هکتار می‌رسد و به سکونتگاه باستانی معروف است در عمق سه متری زمین و در میان توده‌ای از سنگ گرانیت کشف شده و با توجه به اشیایی که از این سکونتگاه بدست آمده قدمت شهر سامن حداقل هزار سال برآورد شده است.

وی افزود: علاوه بر این موارد، قرار گرفتن شهر سامن در گلوگاه استان همدان و در کریدور جنوب به غرب و مرکز کشور موجب شده میهمانان بسیاری در فصل تابستان از این مسیر تردد کنند و اقبال بلندی را از جهت جذب توریست و توسعه شهر رقم بزند.

امامزاده سام و حام

رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری ملایر نیز با اشاره به آثار باستانی شاخص در شهر سامن، گفت: در گورستان قدیمی سامن و مجاورت مسیل (مسیر رودخانه فصلی و اتفاقی سامن) بنای قدیمی بسیار ساده اما در نوع خود نادری قرار دارد که مدفن دو پیغمبر زاده (سام و حام) فرزندان حضرت نوح هستند.

"محمدرضا بهاری" افزود: این مقبره به صورت دو گنبد منفرد است که پس از دوره شکل‌گیری اولیه در حد فاصل دو گنبد بر مزار خانوادگی حجت‌الاسلام طباطبایی که از سادات جلیل‌القدر سامن بوده‌اند گنبد ساده‌ای ایجاد شد که دو بنای قدیمی را به هم پیوند داده است.

وی ادامه داد: قاعده گنبدها مربع است و در بالا شکل هرم به خود می‌گیرد، این ویژگی بنای امامزاده را در بین بناهای مذهبی منطقه متمایز ساخته و از دیگر ویژگی‌های امامزاده وجود دو ضریح مشبک و زیبا است که به شکل کاملا ماهرانه‌ای از قطعات چوب منبت کاری شده که به شکل پازل کنار یکدیگر چیده و بدنه ضریح را تشکیل می‌دهند.

بهاری اظهار کرد: بر روی یکی از ضریح‌های امامزاده تاریخ 1297 هجری قمری نقر شده است، بنای فعلی امامزاده به عصر صفویه بر می‌گردد و طبق بررسی‌های به عمل آمده در زیر گنبد خانه سردابه‌ای قرار دارد که از دوره اولیه ساخت بنا بر جای مانده است.

وی با بیان اینکه قبور پیغمبرزادگان احتمالاً در کف سردابه‌ها قرار دارد، گفت: مصالح به‌کار رفته در ساخت مقبره‌ها سنگ و آجر است و سنگ در بدنه‌ها و دیوارهای بنا بکار رفته و بخش‌های فوقانی با آجرهای نظامی ساخته شده‌اند و این بنا فاقد تزئینات خاص معماری است.

رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری ملایر خاطرنشان کرد: امامزاده سام و حام از نظر شیوه معماری و سبک بکار رفته در ساخت گنبدها حائز اهمیت فراوان بوده و قابل مطالعه است و دستیابی به اطلاعات تکمیلی در خصوص دوره ساخت اولیه بنا و مراحل مرمت و تجدید بنا نیازمند بررسی و کاوش‌های باستان‌شناسی است.

وی ادامه داد: به احتمال قریب به یقین بنا در دوره ایلخانی بر روی شالوده‌ای قدیمی‌تر ایجاد شده و در دوره‌های بعد به ویژه دوره صفویه مرمت اساسی و تجدید بنا شده است.

به گفته بهاری، از اسناد تاریخی راجع به این بنای ارزشمند تاریخی علاوه بر کتیبه‌های روی ضریح، خواب نامه‌ای مربوط به اوایل دوره صفویه را می‌توان نام برد که از وجود امامزاده و نام آن بزرگواران و خادمان آن سخن گفته است، این سند تاریخی هم‌اکنون در موزه ملایر نگهداری می‌شود.

برج خانقلی سامن

کارشناس میراث فرهنگی استان همدان نیز در رابطه با برج سامن (خانقلی) گفت: در خیابان امام خمینی(ره) سامن، برجی خشت و گلی قرار دارد که طبق بررسی‌های به عمل آمده بخشی از حصار و برج و باروی پیرامون شهر قدیم سامن است.

"علی خاکسار" افزود: باروی سامن گرداگرد شهر را فراگرفته و در فواصل معین برج‌های رفیعی قرار داشته است که به منظور دیده بانی ایجاد شده‌اند و در حال حاضر از باروی سامن اثری باقی نمانده اما سه تا از برج‌های مجموعه تا چند سال پیش پابرجا بوده‌اند که یکی از آن‌ها موسوم به برج خانقلی همچنان استوار گذشته با شکوه سامن را به رخ می‌کشد.

وی ادامه داد: این برج چهار طبقه بوده که در گذشته طبقه چهارم آن تخریب شده است و دو طبقه فوقانی پوشش مسطح تیر چوبی داشته و طبقات اول و دوم طاق گنبدی دارند.

خاکسار اضافه کرد: از ارتفاع برج حدود 10 متر باقی مانده و قطر پایه آن حدود هفت متر است و مصالح به کار رفته در ساخت این بنا ترکیبی از خشت و گل و سنگ است و از سنگ در پایه برج تا ارتفاع سه متری استفاده و در بخش‌های فوقانی آن خشت‌های خام به‌کار رفته است.

کارشناس میراث فرهنگی استان همدان گفت: در بدنه برج سوراخ‌هایی به منظور دیده بانی و احیاناً تیراندازی به سوی مهاجمان تعبیه شده و جداره بیرونی برج دارای تزییناتی ساده است که به صورت حفره‌هایی منظم به شکل صلیب با خشت خام ایجاد شده است.

وی خاطرنشان کرد: کاوش‌های باستان‌شناسی اخیر در شهر سامن حکایت از آن دارد که شهر سامن از ادوار مختلف تاریخی به ویژه دوره اشکانی تا دوره‌های مختلف اسلامی مسکون و دایر بوده و برج خانقلی احتمالا از آثار به جا مانده از دوره ایلخانی و یا پس از آن است اما مدارک مستدلی از تاریخ دقیق ایجاد آن در دست نیست.

گزارش: مهناز روزبهانی خبرنگار ایسنا منطقه‌ی همدان

انتهای پیام