در صورت بازسازی پل‌بندهای شهر باستانی سیمره می‌توان قسمتی از آب سراب دره‌شهر را جهت آبیاری اراضی کشاورزی پائین‌دست انتقال داد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه ایلام، در جنوب غربی شهر فعلی دره شهر از توابع استان ایلام بقایای شهر بزرگ باستانی سیمره وجود دارد که کارشناسان قدمت آن را به دوران ساسانی اسلامی تخمین زده‌اند. نگاهی هرچند گذرا و شواهد موجود نشان می‌دهد که این شهر زمانی از تمدن درخشانی برخوردار بوده و ازنظر کشاورزی و بازرگانی با توجه به جریان رودخانه‌های پرآبی نظیر سیمره و سراب دره‌شهر از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است.
برخی از تحقیقات به‌عمل‌آمده توسط کارشناسان و محققین نشان می‌دهد که این شهر زمانی با داشتن حدود 20 هزار نفر سکنه در زمان حکومت آل‌بویه ( احتمالأسال ۲۵۸ هجری ) براثر یک زلزله مخرب ویران شده است. درجای جای این خرابه باستانی، ساختمان‌ها، آثار و بناهای فراوانی وجود دارد که عموماً با مصالح ساختمانی محلی مانند قلوه‌سنگ، سنگ لاشه و گچ که در منطقه به‌وفور یافت می‌شود، ساخته شده‌اند.
در خرابه‌های شهر باستانی که درعین‌حال و به‌اشتباه از آن بنام شهر باستانی ماداکتو یاد می‌شود، آثار و ابنیه‌های تاریخی آب مانند پل بند، چاه‌ها و شبکه‌های توزیع آب وجود دارد.
به گفته کارشناسان میراث فرهنگی درمعابر، خیابان‌ها و کوچه‌های این شهر باستانی و مخروبه تنبوشه‌هایی که نشانگر توزیع آب است، وجود دارد که به علت ویران شدن شهر، آثاری از تنبوشه‌ها در عمق خرابه‌ها مشاهده شده است.
همین کارشناسان می‌گویند چاه‌هایی که در میان خرابه‌های این شهر باستانی دیده شده یا با هدف تأمین آب شرب حفاری شده یا به‌عنوان چاه‌های جذبی برای دفع فاضلاب‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
پل‌بندشهر باستانی
یکی از آثار و بناهای تاریخی آب موجود در شهر باستانی دره شهر قسمتی از یک بند عظیم است که متأسفانه در حال ویرانی است.
این پل بند بر روی مسیلی ساخته شده که از میانه شهر باستانی دره‌شهر می‌گذرد. پل‌بند مذکور متأسفانه به علت مرور زمان و بی‌توجهی در حفظ و نگهداری آن و نیز به علت جریان سیلابی مسیل منهدم و تا زمان تهیه این گزارش حدود ۵۰ متر آن باقی مانده است و بیم آن می‌رود که باقیمانده آن نیز ویران شود.
به نظرمی‌رسد که این پل‌بند همزمان و یا در اوج تمدن و اقتدار شهر باستانی دره‌شهر با مصالح ساختمانی قلوه‌سنگ، سنگ لاشه و ملات ضخیم گچ به سبک زیبایی ساخته شده است.
ارتفاع پل‌بند حدود ۲ تا ۳ متروعرض آن حدود ۴ متر است. سقف این بنای ارزشمند از نوع قوسی است که برای ساخت آن ردیف‌های سنگ لاشه و قلوه‌سنگ چیده شده و بین هر ردیف با ملات ضخیم گچ پوشش داده شده است و ضخامت تقریبی سقف تا بالاترین نقطه حدود ۲ متر است. مشخصات تقریبی این پل‌بند در دستورالعمل اجرایی پیشنهاد ثبت آثار فرهنگی، تاریخی درج شده است.
آب‌وهوای این منطقه در زمستان سرد تا معتدل و در تابستان‌ها تقریباً گرم است و جریان رودخانه پرآب و معروف سیمره به این منطقه اهمیت ویژه‌ای داده است.
از لحاظ خصوصیات زمین و زلزله‌خیزی بر اساس پهنه‌بندی لرزه‌خیزی ایران، منطقه دره‌شهر در زون لرزه‌خیزی متوسط به بالا قرار گرفته است. این زون به لحاظ سایز مرتکنونیک تحت اثر زون گسل راندگی زاگرس که در شمال حوزه به موازات محور طاقدیس کبیرکوه قرار دارد.
بر اساس تاریخچه زمین‌لرزه‌های دوره ۱۹۰۰ تا ۱۹۹۰ میلادی، تنها یک زمین‌لرزه با بزرگای موج حجمی ۷٫۴ ریشتر در ۱۸۰ کیلومتری شمال شرقی سایت ثبت شده است و مابقی زمین‌لرزه‌ها که اکثراً درسال‌های ۱۹۰۰ تا ۱۹۹۱ میلادی رخ داده کمتر از ۶٫۵ ریشتر بوده که بزرگ‌ترین آن‌ها در فواصل بیش از ۱۵۰ کیلومتری رخ‌داده است. از سال ۱۹۶۳ به بعد زلزله‌ای با شدت بیش از ۵٫۶ درجه در مقیاس امواج درونی زمین (ریشتر) در شعاع ۲۰۰ کیلومتری رخ نداده است.
تاریخچه کامل زمین‌لرزه‌های دوره دستگاهی و زمین‌لرزه تاریخی منطقه براساس شعاع تأثیر حدود ۲۰۰ کیلومتر از محل دره‌شهر موردبررسی و جمع‌آوری قرارگرفته است که از عرض جغرافیائی ۳۱ تا ۳۵ و طول جغرافیایی ۴۵ تا ۴۹ را شامل می‌شود. ایلام، کرمانشاه و خرم‌آباد هم در زون تأثیر ناحیه سایز مرتکتونیکی دره‌شهر قراردارد.
شدیدترین زلزله تاریخی در ناحیه سایز مرتکتونیکی دره شهر( شعاع ۲۰۰ کیلومتری) در سده هفدهم پیش از میلاد بیان شده است که بزرگای آن ۷٫۶ ریشتر در فاصله حدود ۱۳۰ کیلومتری سایت بوده است.
بنا به گفته کارشناسان، مورخان و بنا بر آنچه در برخی کتب و آثار آمده است شهر باستانی دره‌شهر به دوران ساسانی اسلامی است و لذا پل‌بند مذکور یا همزمان با ساخت این شهر باستانی و یا در اوج عزت و اقتدار آن ساخته‌شده، بنابراین تعیین قدمت آن به عهد ساسانی اسلامی حدسی مقرون به صحت است.
نوشته‌ها و تحقیقات به‌عمل‌آمده حاکی است که این شهر با داشتن حدود20 هزار نفر سکنه در زمان حکومت آل‌بویه (احتمالأ ۲۵۸ هجری) براثر زلزله‌ای مخرب ویران شده است.
این بنای ارزشمند نشان از تمدن، غنای فرهنگی مردم آن عهد دارد و می‌توان اطلاعات جامعی از تاریخ معارف انسانی و علوم و فنون بخصوص سبک معماری در آن جستجو کرد.
در رابطه با اسم آن باید گفت از آنجایی که درگذشته بخصوص در محل از شهر باستانی دره‌شهر به غلط بنام ماداکتو یاد می‌شود، لذا بعضی پل‌بند مذکور را بنام پل یات ونل ماداکتو می‌شناسند.
نوع بهره‌برداری و خصوصیات بارز آن:
این پل‌بندکه بر روی مسیل ساخته‌شده برای سهولت در تردد ساکنان این شهر باستانی که در دو سمت مسیل سکونت داشته‌اند ساخته‌شده و دیوارهای مستحکم آن به‌عنوان دیوار ساحلی و سیل‌بند نیز عمل می‌کرده‌اند.
سبک معماری کم‌نظیر و استفاده از مصالح ساختمانی محلی (سنگ و گچ) ازجمله خصوصیات بارز این بنای ارزشمند است.
تمام خرابه‌های شهر باستانی دره‌شهر تعیین حریم شده اماپل‌بندفوق تعیین حریم نشده است.
توضیحات ضروری و اختصاصی بنا و مشخص کردن ویژگی‌ها:
پل‌بند موجود در داخل شهر باستانی دره‌شهر ازجمله بناهای چشمگیر و ارزشمند در این محوطه باستانی است، سبک زیبای معماری، بکار بردن مصالح ساختمانی محلی (سنگ و گچ) طاق قوسی شکل، نحوه چیدن ردیف‌های سنگ در طاق و دیوارها و استفاده ازملات ضخیم و گچ در بین ردیف‌های سنگ، جلوگیری از هجوم سیل با استفاده از این پل‌بند به داخل شهرباستانی درگذشته، هدایت آب رودخانه سراب دره شهر به اراضی پایین‌دست از جمله ویژگی‌های فرهنگی، تاریخی، هنری و معماری پل‌بند است.
درحال حاضر بنا هیچ‌گونه کاربری ندارد، اما در صورت بازسازی و حفاظت و نگهداری می‌توان به آن کاربری‌های زیر داد:
-با بازسازی پل‌بندو برداشتن کف مسیل از سنگ‌ها و شن و ماسه می‌توان قسمتی از سیلاب‌های خسارت باری که هرساله خرابه‌های شهر دره شهر و نیز شهر فعلی دره شهر را تهدیدمی‌کند به خارج از منطقه هدایت کرد.
- در صورت بازسازی می‌توان از همین مسیل قسمتی از آب سراب دره شهر را جهت آبیاری اراضی کشاورزی پایین‌دست انتقال داد.
- درصورت بازسازی می‌توان این اثر را که مبین بار غنی فرهنگی، تاریخی و نشانگر گوشه‌ای از فعالیت دست‌ساخت‌های پیشینیان است، برای آیندگان حفظ کرد.
انتهای پیام
نظرات