اشتباه روزنامه های امریکایی در بر ملا کردن برنامه ناسا برای اعزام یک فضانورد زن که ضمن سفر در فضا راهپیمایی کند، این فرصت را به اسوتلانا ساویتسکایا، فضانورد اعجوبه شوروی داد که با پیشدستی بر آمریکایی‌ها، سی سال پیش در چنین روزی عنوان تاریخی نخستین زنی که راهپیمایی فضایی انجام داده را به فهرست بلند رکوردهای خود بیفزاید.

سیروس برزو، پیشگام ترویج دانش کیهان نوردی در ایران و محقق تاریخ اکتشافات فضایی در گفت‌و‌گو با ایسنا این برگ از تاریخ کیهان نوردی را چنین ورق می‌زند: «از اوایل دهه 1980 میلادی و با آغاز به کار فضاپیماهای شاتل، مشخص بود که پای زنان دیگر به فضا باز شده است به همین دلیل حضور یک زن در جمع خدمه یک ناو، چندان غیرمنتظره نمی نمود؛ اما زمانی که روز 17 ژوییه 1984 خبرگزاری ها اعلام کردند سفینه سایوز تی-12 با سه سرنشین از جمله اسوتلانا ساویتسکایا راهی مدار زمین شده، حضوراعجوبه ای که دو سال قبل به عنوان دومین زن فضانورد جهان با ایستگاه مداری سالیوت-7 سفر کرده بود، تعجب همگان را برانگیخت و برای همه این سوال مطرح شد که هدف از این ماموریت چیست؟

بر اساس اطلاعیه های رسمی، برای این سفر، برنامه فشرده ای شامل تجربیات زیست شناسی، زمین شناسی، پزشکی و غیره طراحی شده بود و هدف اصلی که ثبت چند نوآوری دیگر و باطل کردن برگ های برنده رقیب به شمار می رفت پنهان ماند.

اسوتلانا ساویتسکایا

در آن دوره دو اصل در انتشار خبر در شوروی حتما رعایت می شد: اول دادن اطلاعات قطره‌یی و دوم پوشیدن برخی گوشه های خبر با واژگانی که نمی توانستند حقیقت قضیه را فاش کنند. در مورد پرواز دوم ساویتسکایا هم از همین قانون استفاده شد. به همین دلیل اطلاعیه های رسمی اولیه نمی توانست معمای سفر دوم ساویتسکایا را حل کند.

کیهان نوردان سایوز تی-12 عبارت بودند از "ولادیمیر ژانیبکف" فرمانده سفینه با چهار پرواز فضایی، "اسوتلانا ساویتسکایا" دومین زن کیهان نورد جهان و "ایگور ولک" خلبان ماهری که از 1978 به جرگه فضانوردان پیوسته بود اما در هیچ سفر مداری سابقه نداشت.

ساویتسکایا شاید تنها فضانورد روس باشد که قبل از سفر به فضا، شهرتی جهانی داشت.

ساویتسکایا از 16 سالگی وارد باشگاه چتربازی شد و بعد مدت کوتاهی رکورد سقوط آزاد از 14 کیلومتر را بر جای نهاد. زمانی که به عنوان فضانورد انتخاب شد، صاحب 18 رکورد جهانی در زمینه پرواز با هواپیما و پرش با چتر نجات بود و از قهرمان آکروباسی هوایی به شمار می رفت.

ساویتسکایا با بیش از 20 نوع هواپیما پرواز کرده بود که از میان آنها هواپیمای مافوق صوت ئی-133 و هواپیمای مسافربری یاک-40 را می توان نام برد. او در 1980 به عنوان فضانورد انتخاب شد. نخستین ماموریت فضایی اش را با سایوز تی-6 در 1982 انجام داد.

تمبر یادبود ماموریت اسوتلانا ساویتسکایا و همراهانش

چند ماه بعد از بازگشت ساویتسکایا از سفر فضایی اش، در حالی که قرار بود فضانوردان کیهان پیمای بوران برای ایجاد آمادگی پرواز مداری با این فضاپیما سفری با سایوز به مدار داشته باشند، ناگهان روزنامه ها نوشتند آمریکایی ها تصمیم دارند یک زن را به فضا بفرستند تا ضمن سفر در فضا راهپیمایی کند.

اسوتلانا ساویتسکایا با این روزنامه به گلوشکو، سرپرست آن دوره فضانوردی شوروی مراجعه کرد و گفت من آماده ام این کار را قبل از آمریکایی ها به انجام برسانم. گلوشکو هم فوراً موافقت کرد و به او گفت: « موافقم، یک گروه برای این کار تشکیل بده!»

ساویتسکایا هم ژانیبکف، فضانورد با سابقه را به عنوان فرمانده ناو معرفی کرد و قرار شد سومین نفر یکی از فضانوردان بوران باشد. ضمنا آن راهپیمایی هم صرفا یک کار تشریفاتی نباشد و به این ترتیب یک عملیات ویژه هم برای این سفر در نظر گرفته شد: انجام جوشکاری و برشکاری دستی در فضای آزاد کیهانی.

یک روز بعد از پرتاب، سفینه سایوز تی-6 به مجتمع مداری "سالیوت 7 – سایوز تی-11" پیوست.

روز 25 ژوئیه در ساعت 1455 دریچه خروجی سالیوت-7 باز شد و ساویتسکایا و ژانیبکف و به فضای آزاد پا گذاشتند. هدف از این عملیات فنی غیر از ثبت نام ساویتسکایا به عنوان نخستین زنی که راهپیمایی فضایی انجام داده، آزمایش یک "دستگاه قابل حمل چند کاره" برای امور فنی از قبیل جوشکاری، لحیم کاری، برش فلزات و آلیاژ سازی بود.

کار در فضای آزاد بسیار دشوار است و به نیروی بدنی فوق العاده ای نیاز دارد. لباس فضایی مخصوص راهپیمایی، دارای فشار هوایی است که حرکت را سخت و کند می کند. حال در این وضعیت اگر بخواهید با دست کار انجام دهید به نیروی فوق العاده نیاز دارد اما ساویتسکایا در فضا توانست خیلی خوب وظیفه اش را انجام دهد. به این ترتیب می توان گفت که ساویتسکایا پایه گذار ساختمان سازی در فضا بود.

در جریان عملیات، نخست ساویستکایا کار را انجام داد و با استفاده از دستگاه در مرحله اول به برش یک قطعه پرداخت و سپس دو قطعه جدا شده را توسط جوشکاری به هم متصل کرد. در دنباله کار لحیم کاری، آلیاژ سازی را نیز انجام داد.کلیه مراحل عملیات توسط ژانیبکف از طریق دوربین تلویزیونی مستقیماً به مرکز کنترل زمین گزارش می شد. سپس ژانیبکف آزمایش ها را تکرار کرد.

عملیات راهپیمایی جمعاً سه ساعت و سی و پنج دقیقه به طول انجامید.

اسوتلانا ساویتسکایا و همسفرانش

در 29 ژوئیه برنامه پرواز فضانوردان سایوز تی-12 با موفقیت به اتمام رسید و ژانیبکف، ساویتسکایا و ولک به زمین بازگشتند.»

انتهای پیام