به او لقب‌ مقدم‌السفرا را داده‌اند و دومین دیپلمات فلسطینی است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به تهران آمده و هنوز بعد از گذشت سه دهه به عنوان سفیر فلسطین در تهران مشغول فعالیت است.

75 ساله به نظر می‌رسد. ظاهرش آرام است، اما در انتخاب کلمات و جملات برای این گفت‌وگو وسواس دارد. به آرامی و با دقت کلماتش را انتخاب می‌کند تا چیزی یا کسی از قلم نیفتد و بتواند آن‌چه را که می‌خواهد بگوید. او از روزهای انقلاب و بعد از آن به خوبی یاد می‌کند و قدردان آن‌هایی است که او را به این سرزمین انقلابی کشاندند.

وی این مصاحبه را یک مصاحبه "تاریخی و ماندگار" توصیف می‌کند و شاید دلیلش این باشد که می‌تواند خاطراتش را بازگو کند و از مترجمش خواست تا عین سخنانش را برایم ترجمه کند تا کسی دلگیر نشود و می‌گوید "این یک مصاحبه تاریخی است".

صلاح زواوی که قرار بود به مناسبت فرارسیدن سالروز تاسیس سفارت دولت متبوعش در ایران مصاحبه‌ای با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) داشته باشد به دلیل مشغله‌های بسیار و حضور هیاتی از دولتش در تهران نتوانست به موقع مصاحبه را انجام دهد، پوزش می‌خواهد.

او درباه این‌که پیش از انتخابش به عنوان سفیر در ایران چه مسوولیتی داشته است و چرا به این سمت انتخاب شد؟ ضمن تبریک سی‌ و پنجمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبر انقلاب و بیت امام راحل و روسای سه قوه و تمام مسوولان و ملت عزیز ایران می‌گوید: رابطه ما با جمهوری اسلامی ایران بر دو رکن "اسلام" و "فلسطین" بنا شده است. کار من در این سرزمین در چارچوب این دو رکن انجام می‌شود و این مساله را بالاتر از سیاست و سمت خود به عنوان سفیر فلسطین می‌دانم.

وی ادامه می‌دهد: رهبر کبیر انقلاب اسلامی امام راحل (ره) تحت این دو رکن به مبارزات خود علیه رژیم شاهنشاهی ادامه دادند و بسیاری از یاران و فرزندان‌شان را در دفاع از این دو رکن از دست دادند و مورد تبعید و زندان قرار گرفتند. ایشان فتوای مشهور خود را در نجف اشرف در حمایت از انقلابیون فلسطین صادر کردند که مردم ایران و مسلمانان می‌توانند زکات خمس و خیرات‌شان را به مبارزان فلسطینی بدهند.

زواوی می‌گوید: وقتی انقلاب اسلامی ایران پیروز شد اولین شعارش "امروز ایران و فردا فلسطین" بود. امام(ره) می‌فرمود "استقلال ایران بدون آزادی فلسطین کامل نمی‌شود" هم‌چنین ایشان اعلام کردند که "آخرین جمعه از ماه رمضان روز جهانی قدس است" قدسی که اولین قبله‌گاه و سومین حرمین شریفین و محل معراج پیامبر (ص) است. رهبر معظم انقلاب ایران حضرت سید علی خامنه‌ای نیز راه امام (ره) را ادامه دادند و بهای گزافی در دفاع از مساله فلسطین پرداخت کردند و هم‌چنان ایستادگی کردند. به امید این‌که آرزوی دیرینه‌ امام (ره) یعنی نماز گزاردن در مسجد‌الاقصی محقق شود.

وی ادامه می‌دهد: یادم نمی‌رود که برادر بزرگم مرحوم هانی الحسن که اولین سفیر فلسطین در ایران بود، راه مرا برای دریافت ماموریت در ایران باز کرد و به عنوان سفیر برای سفارت جدید سفارتی که امام (ره) آن را از سفارت دشمن صهیونیستی به سفارت فلسطین تبدیل کرد، معرفی کرد. در اولین دیدار که شهید ابوعمار (یاسر عرفات) ضمن تبریک به انقلاب اسلامی ایران، این سفارت را در سی‌ بهمن 57 دریافت کرد تعداد زیادی از مسوولان بلند پایه فلسطینی از جمله مرحوم شهید ابوجهاد، شهید سعد صائل (ابوالولید) او را همراهی کردند.

وی درباره خود نیز می‌گوید: مفتخرم که یکی از اولین بنیانگذاران جنبش فتح باشم. وقتی انقلاب فلسطین مبارزات مسلحانه خود را در تاریخ 1965/1/1 شروع کرد من یکی از کسانی بودم که در این انقلاب بودم. مسوولیت‌های زیادی بر عهده داشتم، از جمله این‌که مسوول فلسطینی‌ها در سوریه و عضو دفتر بسیج مردمی جنبش الفتح در این کشور (سوریه) بودم و این باعث شد که بتوانم به فلسطینی‌هایی که در تمام دنیا هستند، سر بزنم و نسبت به اخبارشان آگاه شوم. سال 1968 نیز سفیر فلسطین در الجزایر، سال 1975 سفیر فلسطین در برزیل و در سال‌های بین 1977 تا 1979 سفیر فلسطین در کنیا بودم. از دیگر مسوولیت‌هایی که به من محول شد، اما شرایط باعث شد آن را به دست نیاورم، مسوولیت سفارتخانه‌های فلسطینی در هر یک از کشورهای چین، ژاپن، ترکیه، اوگاندا و یمن بود که متاسفانه شرایط اجازه نداد در این کشورها به عنوان سفیر مشغول به کار شوم. در بسیاری از کنفرانس‌های بین‌المللی از جمله در کنفرانس‌های سازمان وحدت آفریقا در آن زمان و کنفرانس سازمان ملل متحد نیز به عنوان رییس هیات فلسطینی حاضر بودم.

زواوی درباره حضورش در ایران عنوان کرد: در سال 1980 میلادی به عنوان سفیر فلسطین در تهران منصوب شدم، اما در اوایل فوریه 1981 همراه شهید ابوعمار به ایران آمدم و مسوولیتم را آغاز کردم. برادر ابوعمار مرا به حضرت امام (ره)، رییس جمهور وقت و دیگر رهبران بزرگ انقلاب معرفی کرد. هرگز الطاف امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، فرزند مرحوم ایشان سید احمد خمینی و لطف بی‌نظیر و استثنایی که از سوی رهبر معظم انقلاب آیت‌الله خامنه‌ای از همان روزی که نماینده امام (ره) در شورای عالی دفاع بودند و روزی که رییس‌جمهور شدند و بعد هم به عنوان رهبر معظم انقلاب منصوب شدند را از یاد نخواهم برد، همیشه لطف‌شان شامل حال اینجانب بوده و هست. هم‌چنین هرگز لطفی که از سوی حضرت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام شامل حالم شد را از یاد نمی‌برم. من ایشان را در بیروت به مدت 9 ساعت همراه با شهید ابوعمار ملاقات کردم. در آن جلسه شهیدان ابوجهاد و سعد صائل نیز حضور داشتند و این رابطه تا به امروز نیز ادامه یافته است.

وی ادامه می‌دهد: هرگز محبت و لطف استثنایی شهید محمد علی رجایی، رییس‌جمهور و شهید محمد جواد باهنر نخست‌وزیرش را فراموش نمی‌کنم. همواره محبت و لطف دکتر علی‌اکبر ولایتی، مشاور مقام معظم رهبری از روزی که وزیر امور خارجه بودند تا به امروز و هم‌چنین لطف و محبت تمام وزاری خارجه از جمله دکتر خرازی، متکی و صالحی شامل حال من بوده است. امیدوارم که این روابط در سایه سید حسن روحانی، رییس‌جمهور جدید و وزیر خارجه او دکتر محمد جواد ظریف نیز ادامه یابد. روسای‌جمهور ایران را نیز هرگز فراموش نمی‌کنم از جناب آقای هاشمی تا جناب آقای خاتمی تا جناب آقای احمدی‌نژاد که امیدوارم همگی‌شان در سلامت باشند.

سفیر فلسطین در تهران می‌گوید: هم‌چنین برادر و دوست عزیزم آیت‌الله کروبی را فراموش نمی‌کنم که خدمات زیادی را به (مساله) فلسطین ارائه کرده بود. از همین جا یک درخواست از رهبر انقلاب دارم و آن این است که مشکل ایشان را حل کنند، چرا که "فلکل جوادٍ کبوه"(هر اسبی یک روزی به زمین می‌افتد ولی برمی‌خیزد).

وقتی از مقدم‌السفرا درباره سنش می‌پرسم، می‌خندد و با لحن شیرینی می‌گوید، "ببین خانم پیرزن‌ها و پیرمردهایی مثل من سن‌شان را نمی‌گویند".

زواوی درباره زندگی شخصی‌اش می‌گوید: از سی و سه سال پیش به عنوان سفیر در تهران مشغول فعالیت شدم و مقدم‌السفرای هیات‌های سیاسی هستم. سه دختر متاهل دارم. همسر عزیزم و رفیق راهم "دلال" فرزند مجاهد بزرگ "شکری الاعرج"را چندی پیش در تهران از دست دادم. او را در خاک جمهوری اسلامی ایران دفن کردم و بخش بزرگی از قلبم را در خاک جمهوری اسلامی ایران قرار دادم.

وی هم‌چنین از تمام مسوولان به خصوص رهبر معظم انقلاب، روسای سه قوه، رییس‌جمهور، وزیران خارجه و دیگر مسوولان از جمله حداد عادل، روسای سازمان‌های انقلابی در ایران که با فلسطین سر و کار دارند، حضرت آیت‌الله حسن اختری، رییس کمیته فلسطین نهاد ریاست‌جمهوری و تمام نهادهایی که از فلسطین حمایت می‌کنند، نمایندگان وزارت خارجه، دکتر ظریف، سید‌حسن خمینی و تمام مسوولانی که لطف‌شان شامل حالم بوده، سپاسگزاری کنم. این دین بزرگی بر گردن این جانب است امیدوارم خداوند به آن‌ها جزای خیر بدهد، دِینی که فکر نمی‌کنم بتوانم ادا کنم.

او در پاسخ به این سوال که آیا این انتظار وجود داشت که بعد از پیروزی انقلاب در ایران، سفارت فلسطین اولین سفارتخانه تاسیسی در این کشور باشد؟ می‌گوید: یکی از ثمره‌های انقلاب اسلامی مبارک، تأسیس سفارتی برای فلسطین به جایگزینی سفارت رژیم صهیونیستی است که بیانگر پس گرفتن بخشی از سرزمین‌های اشغالی‌مان نیز است. این پیروزی معنوی دارای اهمیت ویژه‌ای در سطح منطقه و جهان است. هم‌چنین این اتفاق دور از انتظار نبود چرا که حضرت امام (ره) علیه شاه در سایه دو رکن مهم مشروعیت انقلاب اسلامی که همان اسلام و فلسطین است، مبارزه و سپس پیروز شد و در سایه این دو رکن این ارتباط ادامه پیدا کرد و در سایه آن آرزوی حضرت امام راحل (ره) و رهبر معظم انقلاب آقای خامنه‌ای را در اقامه نماز در مسجد مبارک الاقصی اولین قبله مسلمانان و سومین حرم شریف (سرزمین اسرا و معراج) محقق خواهیم ساخت، و آن‌ هم پس از آزادسازی فلسطین و پابتخت ابدی آن بیت‌المقدس است.

این دیپلمات و مبارز فلسطینی درباره واکنش مردم و رهبران سرزمینش نسبت به این اقدام امام (ره) با اشاره به راهپیمایی‌هایی که تمامی خیابان‌های فلسطین و اردوگاه‌های فلسطینی را در برگرفت اظهار کرد: شهید ابو عمار از بالکن دفترش به نشانه خوشحالی چند تیر شلیک کرد که حرکتی در پاسخ به پیمان شوم کمپ دیوید بود و گفت: اکنون جبهه من از صور تا خراسان امتداد پیدا کرده است و ریاست اولین هیات جهت تبریک به حضرت امام (ره) و ملت ایران به مناسبت این پیروزی عظیم انقلاب اسلامی را به عهده گرفت.

زواوی در پاسخ به این پرسش که به نظر شما چرا انقلاب اسلامی ایران تاسیس سفارت فلسطین را اولین اقدام بعد از پیروزی قرار داد؟ می‌گوید: طبیعت ارتباط بین انقلاب اسلامی در ایران و انقلاب فلسطین را توضیح دادم و به آغاز این ارتباط تاریخی در روزهای مبارزه علیه شاه اشاره داشتم و این‌که چند تن از رهبران بزرگ این انقلاب مبارک اسلامی در پادگان‌های نظامی‌مان آموزش دیدند و با ما در مبارزه علیه رژیم صهیونیستی شرکت کردند،‌مثل شهید دکتر چمران (وزیر دفاع دولت انقلاب) که خدواند منان وی را به شهادت در دفاع از انقلاب اسلامی همان‌گونه که قبلا از انقلاب فلسطینی دفاع می‌کرد، مکرم فرمود. مرحوم سید احمد خمینی و رهبرانی که در مسیر مبارزه و جهاد همراه ما بودند را از یاد نمی‌برم. تأسیس سفارت فلسطین اولین عهد ایرانی بود که نماد پایبندی به جهاد تا آزادسازی کامل فلسطین و پاتخیتی بیت‌المقدس است.

مقدم السفرا درباره دیدارش با امام (ره) نیز این‌گونه روایت می‌کند که "توانستم در مناسبت‌های مختلف با ایشان دیدار کنم و به رهنمودهای ایشان گوش دهم. ایشان همواره مرا مشمول محبت‌شان می‌کردند. من در همه دیدارهای اعضای جنبش غیرمتعهد به ریاست وزیر خارجه کوبا و هم‌چنین کمیته اسلامی که در سطح روسای‌جمهور به ریاست مرحوم احمد سیکو ثوری بود، شرکت داشتم. دیدارهایی که مرحوم ضیا الرحمن، مرحوم شهید ابو عمار و نمایندگان سنگال و ترکیه هم در آن شرکت داشتند. فراموش نمی‌کنم که به اتفاق همه این روسای‌جمهور نمازی به امامت حضرت امام راحل (ره) اقامه کردیم و به سخنرانی راه‌گشای ارزشمندی که در اتاق تاریخی‌شان ایراد کردند، گوش دادیم. اتاقی که هنوز حاوی برخی از آثار جاودان ایشان است. درباره حضرت امام(ره) سخن بسیار است و به زمان زیادی نیاز دارد. خداوند نور و عطر بر قبر ایشان ببارد، منزلت‌شان را عالی کند و عمر طولانی به رهبر معظم انقلاب (دامت برکاته) عطا کند.

وی می‌گوید: با همه آن‌هایی که در تاسیس سفارت دست داشتند، دیدار کردم و از زبان آن‌ها سخنان زیادی در مورد اهمیت آن اتفاق شنیدم.

زواوی در این‌باره که بعد از ورود به ایران اولین مساله‌ای که با آن روبرو شد، چه بوده است؟ بیان کرد: استقبال از بنده بسیار عالی بود و من مورد لطف و محبت رهبر انقلاب قرار داشتم. اولین بیتی که مشرف شدم به آنجا بروم، بیت رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای بود. ایشان به من لطف زیادی داشتند و هر هفته در بیت ایشان ملاقات‌هایی داشتیم. روزی که به جای دوست و برادرم شهید رجائی، رئیس‌جمهور ایران شدند بدون رعایت پروتکل‌های متعارف از من استقبال می‌کردند و پس از آن‌که رهبر معظم انقلاب شدند ایشان را چندین بار زیارت کردم و تاکنون در سایه لطف و مرحمت ایشان به سر می‌برم.

این سفیر کهنه‌کار فلسطینی درباره اولین کشوری که تاسیس این سفارتخانه را به آن‌ها تبریک گفت، می‌گوید: اولین کشوری که افتتاح سفارتخانه را به ما تبریک گفت، سوریه عزیز بود که از خداوند منان می‌خواهیم این کشور عزیز را مصون و بلاها را از آن دور بدارد و آن را قدرتمند گرداند تا در روز حرکت به سوی آزادسازی فلسطین ما را همراهی کند.

زواوی در پاسخ به این سوال که چرا برخلاف عرف دیپلماتیک شما همچنان به عنوان سفیر در تهران مشغول فعالیت هستید؟ عنوان کرد: هفت سال پیش، بیش از پنجاه سفیر فلسطینی حکم بازنشستگی گرفتند و بنده یکی از آن‌ها بودم. ولی رهبری فلسطین از من خواستند تا در سمت خود باقی بمانم. از برادرم محمود خالدی، سفیر فلسطین در سوریه نیز همین درخواست را داشتند. اما باید بگویم که ماندن در این سمت فراتر از سیاست است. من آن وظیفه مقدس‌تر را می‌بینم که همان همکاری با تمامی مخلصان برای اصلاح کردن روابط میان کشورهای عربی و ایران و از بین بردن تمامی دلایل دوری فیمابین برادران در جهان عرب و اسلام است؛ چرا که هر اسلحه‌ای باید تنها به سوی سر دشمن صهیونیستی ما نشانه گرفته شود و هر نبردی خارج از چارچوب آزادسازی فلسطین باشد حتما به زیان هدف مرکزی ما است.

وی ادامه داد: خداوند امت عرب و اسلام‌مان را به محوریت قرآن و سنت پیامبر اکرم و سیره آل‌بیت و سلف صالحش متحد کند تا آن‌گونه که خداوند خواست بهترین امتی باشیم که برای جهانیان پدید آمده است. آن‌ها که مطلع هستند می‌دانند که بنده هر چه توانستم در این راه انجام دادم و در اموری موفق شدم. امیدوارم تا فرصت باقی است کارهایم را قبل از دیدار با حق کامل کنم.

وی درباره مهم‌ترین اقداماتش در طول دوران ماموریتش می‌گوید: آن‌چه انجام دادم خیلی کمتر از آن‌چه باید باشد، است و اگر عمری برای من باقی باشد امیدوارم خداوند فرصتی مهیا کند تا در خدمت فلسطین و اسلام باشم.

انتهای پیام