به همت کارشناسان سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، نقشه‌های پهنه‌بندی مهار ریزگرد خوزستان تهیه شد.

به گزارش سرویس علمی ایسنا، دکتر راضیه لک، مدیرکل برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور با بیان اینکه در ایران طی سال‌های اخیر وقوع توفان گرد و غبار با تداوم چندین هفته‌ای و غلظت بسیار بالا در مناطق وسیع موجب مختل شدن جدی زندگی مردم شده است، خاطرنشان کرد: این معضل نه تنها عرصه را برای هر گونه فعالیت مفید مردم تنگ کرده، بلکه به خاطر ریز بودن سایز ذرات معلق، امکان بروز بیماری‌های متعدد تنفسی، ریوی، چشمی و پوستی را افزایش داده است.

وی منشاء عمده این توفان‌ها را در بخش‌هایی از عراق، سوریه، عربستان، خوزستان، شرق ایران، پلایای جازموریان، دریاچه‌های خشک شده و پهنه‌های ساحلی عنوان کرد و افزود: یکی از مهم‌ترین مخاطراتی که مردم استان خوزستان و غرب کشور را در چند سال اخیر به شدت رنج می‌دهد،‌ پدیده گرد و غبار است که شناخت کافی از منشاء شکل‌گیری و زمان وقوع آن می‌تواند در کاهش خسارات ناشی از آن موثر باشد.

به گفته این عضو هیات علمی، مدیریت زمین‌شناسی دریایی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در سال 1389 با داشتن متخصصان رسوب‌شناس محیط های امروزی، پروژه مطالعه رسوب‌شناسی دشت خوزستان را به عنوان یکی از منشاهای تولید ریزگرد با نظارت علمی ایشان و مسؤولیت مهندس جواد درویشی خاتونی رئیس مرکز زمین‌شناسی آبادان آغاز کرد.

مدیرکل برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور برداشت حدود 80 نمونه رسوب از چشمه‌های تولید ریزگرد در استان خوزستان را به عنوان اساسی‌ترین نیاز این پروژه یاد کرد و گفت: نمونه‌های رسوب تهیه شده مخلوطی از نمونه‌های برداشت شده به‌ صورت شبکه منظم 5 در 5 متر است.

بنا به اظهارت وی، در حقیقت هر نمونه مخلوط 64 نمونه رسوب سطحی است که 1600 متر مربع را پوشش می‌دهد، سپس نمونه‌ها مورد آنالیز دانه‌بندی و شیمیایی قرار گرفته است.

لک، در ادامه از تهیه نقشه پهنه‌بندی اولویت مهار ریزگرد پس از اخذ نتایج به دست آمده خبر داد و افزود: لازم به ذکر است مشابه این پروژه در سایر مناطق تولید ریزگرد در ایران شامل پهنه ساحلی، پلایای جازموریان، دریاچه‌های هامون صابری و هلمند و دریاچه‌های مهارلو، تشک و بختگان با مسؤولیت مهندس علی محمدی از کارشناسان سابق مدیریت زمین‌شناسی دریایی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور انجام شده و هم اکنون نقشه اولویت مهار ریزگرد در آن مناطق توسط تیم وی نیز در دست تهیه است.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر این مطالعات در مناطق کویری با مسؤولیت مهندس مجید معینی در دست انجام است و فاز دوم مطالعات مربوط به کشور عراق نیز به زودی آغاز می‌شود.

لک، با بیان اینکه اکثر محیط‌های رسوبی تولید‌کننده گرد و غبار و رسوبات بادی عهد حاضر و قدیمی در محیط‌هایی با اقلیم خشک واقع شده‌اند، گفت: منشا ریزگردها به طور عمده با مناطق دارای توپوگرافی پست با اقلیم خشک و میانگین بارش کمتر از 125 میلیمتر در سال در ارتباط است.

مدیرکل برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، ایران را به لحاظ ویژگی‌های خاص اقلیمی و موقعیت جغرافیایی جزو سرزمین‌های خشک و نیمه‌خشک جهان یاد و تصریح کرد: این موقعیت از نظر طول و عرض جغرافیایی با کمربند بیابانی جهان مطابقت دارد، به نحوی که مساحت تقریبی بیابان‌های ایران حدود 450 هزار کیلومترمربع برآورد شده است.

به گفته وی، با توجه به قرارگیری ایران در این اقلیم، توفان‌های گرد و غبار در جنوب غربی، پهنه ساحلی، نیمه شرقی و مرکزی ایران بسیار شایع است که با تغییر اقلیم، خشکسالی‌های اخیر، تغییر کاربری اراضی و کاهش قابل توجهی از پوشش گیاهی، مدیریت گاه نامناسب منابع آب، اکثر دریاچه‌ها و مناطق مرطوب خشک شده و به عنوان منبع مهمی برای تولید ریزگرد به‌ شمار می‌آیند.

این کارشناس، با بیان اینکه پهنه ساحلی جنوب ایران 16 درصد از غبار جهان را تولید می‌کند، یادآور شد: برای کنترل و کاهش ریزگرد باید از کشور ایران آغاز کرد و سپس از سایر کشورها درخواست کرد که برای کنترل و مهار ریزگردها حساسیت نشان دهند.

لک، درباره فعالیت‌های ارگان‌های متولی انجام مطالعات درباره ریزگردهای جنوب کشور گفت: مطالعات انجام شده توسط سایر ارگان‌ها غالبا مبتنی بر مطالعات هواشناسی، دورسنجی، منابع آب و همچنین جمع‌آوری ریزگردهای منتشر شده در هوا است و این پژوهش‌ها که مبتنی بر شناخت وضعیت رسوبات تمام چشمه‌های تولید ریزگرد است، برای اولین بار در کشور انجام می‌شود.

مدیرکل برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور یادآور شد: در مهار ریزگرد، چنانچه چشمه‌های تولید ریزگردها اولویت‌بندی شوند، به راحتی می‌توان با هزینه مناسب‌تر به نتیجه بهتری از مهار ریزگردها رسید و مهار آنها عموما با کاشت درختچه‌ها، جلوگیری از خشک شدن باتلاق‌ها و دریاچه‌های داخلی و مالچ پاشی توام است.

به گفته وی، همکاری کشورهای همسایه ایران بویژه عراق که بسیاری از ریزگردهای ایران به آنها مربوط می‌شود، با انجام این طرح و مهار آن در ایران بهبود می‌یابد.

لک، با اشاره به اینکه توفان‌های گرد و غبار نه تنها در ایران بلکه در سایر کشورهای آسیایی، افریقایی و امریکایی موجب بروز خسارت‌های مالی و جانی فراوانی شده است، تاکید کرد:‌ طی سال 1993 در توفان سیاه شمال چین 85 نفر کشته و حدود 373 هزار هکتار از محصولات زراعی تخریب شد.

مدیر طرح و برنامه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور تصریح کرد: فرسایش بادی سالانه حداقل 161 میلیون تن خاک را در کشور کانادا جابه‌جا می‌کند که ارزش دلاری آن به 249 میلیون دلار امریکا می‌رسد.

وی افزود: چنانچه مساله ریزگرد جدی تلقی نشود، ضمن آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی جبران‌ناپذیر به جوامع بویژه در مناطق جنوب، غرب و حتی مرکزی کشور، سبب توسعه چشمه‌های ریزگرد بیشتری به مرور زمان در اثر زیان به بخش کشاورزی خواهد شد.

بر اساس این گزارش، همایش تخصصی «ریزگردها، پایش، اثرات و راهکارهای مقابله با آن در ایران» نیز مهرماه امسال در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور برگزار می‌شود.

محورهای این همایش نیز چشمه‌های تولید توفان‌های گرد و غبار، ویژگی‌های رسوب‌شناسی، کانی‌شناسی، ریخت‌شناسی و ساختار شیمیایی ریزگردها، مدلسازی و نحوه پراکنش ریزگردها، تاثیرات مخرب ریزگردها بر بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی، روش‌های جلوگیری و مقابله با توفان‌های گرد و غبار و انتشار ریزگردها، گرمایش جهانی و تاثیر آن بر توفان‌های گرد و غبار، بررسی مشکلات و محدودیت‌های مدیریت منابع آب و بیابان‌زدایی در کشور، اقدامات انجام شده در راستای مقابله با ریزگردها در کشور، سند ملی محیط زیست کشور و جایگاه کیفیت هوا در آن عنوان شده است.

انتهای پیام

در نقشه تهیه شده، مناطق قرمز رنگ در اولویت اول برای مهار ریزگرد معرفی می‌شوند