دشت لاله‌های بسطاق سرایان چشم اندازی زیبا برای گردشگران نوروزی است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه خراسان جنوبی، اهمیت گردشگری امروزه به هیچ شخصی پوشیده نیست. یادمان‌های به جا مانده از نیاکان همواره چشم اندازی دلنشین برای معاصرین بوده است.

خراسان جنوبی به لحاظ قدمت تاریخی در جای جای خود نقاط دیدنی برای حضور گردشگران را دارد که در گفت‌وگویی با معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی به بررسی زوایای تاریخی و گردشگری شهرستان سرایان پرداخته ایم که در ادامه می خوانیم؛

مرتضی عربی در خصوص موقعیت جغرافیایی سرایان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه خراسان جنوبی، گفت: آنچه از بررسی‌های باستان شناسی منطقه سرایان بدست آمده حاکی از آن است که سابقه استقرار جوامع پیش از تاریخ در حوالی آیسک به هزاره چهارم و سوم پیش از میلاد می‌رسد.

همچنین سابقه تاریخی سرایان به دوران قبل از اسلام بر می گردد. سد تاریخی "زو" از یادگارهای باقی مانده از این دوران است.

عربی افزود: در دوره اسلامی این منطقه بخشی از ایالت قهستان بوده که در همان نخستین سال‌های حمله اعراب به تصرف سپاه اسلام در آمده است. در منابع جغرافیایی قرون اولیه اسلامی اسمی از سرایان به میان نیامده است اما بررسی های باستان شناسی منطقه وجود تپه‌ها و محوطه‌های مربوط به دوره سلجوقی را در این شهرستان تأیید می کند و با عنایت به بالا گرفتن نهضت اسماعیلیان در این دوره و در اختیار گرفتن قلعه های قهستان و از جمله قلعه قلاع سرایان می‌توان گفت که این منطقه در دوره سلجوقی یعنی قرون پنجم و ششم هجری از رونق و آبادانی برخوردار بوده است. خصوصاً اینکه تپه‌های مربوط به دوره سلجوقی شهرستان سرایان تا این تاریخ در محدوده خراسان جنوبی از آثار شاخص و منحصر بفرد می باشند.

وی با اشاره به شناسایی 104 اثر در بررسی باستان شناسی شهرستان سرایان گفت: بنا، محوطه، غار، تپه‌های تاریخی و درختان کهنسال از جمله آثار شناسایی شده در این شهرستان است که قدمت آثار مذکور محدوده‌ای زمانی از دوران تاریخی قبل از اسلام تا قاجاریه را در بر می‌گیرد.

اقلیم و تامین امنیت، مهمترین عامل در معماری و نوع مصالح سرایان

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تصریح کرد: شهرستان سرایان در شمال غربی استان خراسان جنوبی واقع شده و حدود 7000 کیلومتر مربع مساحت دارد. این شهرستان از شمال با بخش کاخک گناباد، از شمال شرقی با شهرستان قاین از جنوب با شهر خوسف و دیهوک و از غرب با فردوس همسایه است.

عربی ادامه داد: سرایان از لحاظ مختصات جغرافیایی در 58 درجه و 31 دقیقه طول جغرافیایی و 33 درجه و 51 دقیقه عرض جغرافیایی قرار گرفته و 1440 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. این شهرستان دارای 271 روستا و آبادی تابع و جمعیتی حدود 40هزار نفر است.

وی استپی درمنه، گون و نوعی بادام وحشی یا تنگون را از جمله پوشش گیاهی منطقه ذکر کرد و افزود: مصالح مورد استفاده در معماری عمدتاً خشت و آجر است و عواملی مانند اقلیم و تامین امنیت، در معماری و نوع مصالح نقش مهمی داشته‌ اند.

وی با بیان اینکه قبل از زلزله سال 1347 ه.ش مصالح مورد استفاده در معماری سرایان عمدتاً خشت و گل بوده اذعان داشت: پس از آن زمان آجر، سنگ و چوب بیشتر استفاده شده است.

وی ادامه داد: قالب خانه‌های قدیمی دارای یک حیاط مرکزی هستند که سایر فضاهای معماری در اطراف آن شکل گرفته‌اند. بادگیرها از مهمترین عناصر معماری موجود در این خانه‌ها هستند.

نقاط گردشگری سرایان منحصر بفردترین مناطق خراسان جنوبی تا اکنون

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در خصوص جاذبه‌های دیدنی شهرستان سرایان نیز گفت: منطقه سرسبز و ییلاقی کریمو- مصعبی، باغستان چرمه، غاربتون، منطقه سرسبز و ییلاقی خاور، پیراباذر، دشت لاله‌های بسطاق، کویر، دشت نجوم و دق محمد آباد سه قلعه را به عنوان جاذبه‌های دیدنی شهرستان سرایان می‌توان نام برد.

عربی با بیان اینکه مناطق مذکور تا این تاریخ در محدوده استان خراسان جنوبی شاخص و منحصر بفرد است، خاطرنشان کرد: از اماکن تاریخی برجسته شهرستان می توان به کاروانسرا، مسجد جامع، آرامگاه تورانشاه، مزار میرزاها، حمام کاروانسرا و آب انبار سفلی سرایان، آب انبارکمال و محمد باقران آیسک، خانه حسام الدیوان و برج قلعه کهنه سه قلعه اشاره کرد.

وی در خصوص وجه تسمیه سرایان نیز اظهارکرد: در این زمینه دو روایت وجود دارد، یکی اینکه به علت وجود عمارت و بناهای زیادی در گذشته، سرایان نام گرفته زیرا «سرا» در گویش این منطقه به معنی منزل و خانه است و دیگری اینکه در قدیم کشمکش در میان افراد این منطقه زیاد بوده و هر کس خود را «رئیس» و «سر» می دانسته است به همین دلیل نام سرایان را به خود گرفته است.

باغستان چرمه با بافت تاریخی کوهپایه‌ای؛ میزبانی زیبا برای مسافران و گردشگران

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی در خصوص معرفی منطقه گردشگری کریمو- مصعبی گفت: در 20 کیلومتری شمال سرایان ارتفاعات زنجیره‌ای قرار گرفته که مناطق خوش آب وهوایی در داخل آن پدید آمده است. منطقه زیبا و ییلاقی مصعبی و کریمو که در حال حاضر دو روستا به نام‌های مذکور هستند به دلیل برخورداری از مناظر و چشم اندازهای زیبا، دره‌های سرسبز و همچنین وجود دو آرامگاه امامزادگان سلطان کریم شاه و سلطان مصیب، مسافران زیادی به این دو روستا می آیند. این منطقه از مناطق زیبای و منحصر بفرد استان و جزء مناطق نمونه گردشگری می‌باشد که عملیات اجرایی فاز اول آن شامل؛ احداث پله دسترسی، آلاچیق، محوطه‌ سازی، نمازخانه انجام شده و مورد استفاده مسافران و دوست‌داران طبیعت قرار می‌گیرد.

عربی افزود: باغستان چرمه نیز از دیگر مناطق گردشگری سرایان است. این منطقه سرسبز و دیدنی و با آب و هوایی سرد و معتدل در ارتفاعات شمال شهر سرایان و واقع در روستای چرمه است که علاوه بر داشتن آب و هوای عالی و مناظر دیدنی، دارای بافت تاریخی کوهپایه‌ای است و همچنین آثار تاریخی شامل آسیاب آبی کربلائی حسن که در حال حاضر نیز فعال می باشد و آسیاب های آبی متعدد دیگر به همراه قلعه بادنگ که بر فراز یکی از ارتفاعات شمال روستا واقع شده مناظر زیبا و دیدنی را به وجود آورده است.

وی غار بتون(اژدها) را از دیگر نقاط مدنظر گردشگران سرایان نام برد و افزود: غار بتون در فاصله 8 کیلومتری شرق روستای چرمه و در درون کوهی آهکی بر اثر حل شدن سنگ‌های آهک با آب ایجاد شده است. دهانه غار به سمت جنوب اشراف دارد. جهت غار به طرف شرق و شمال شرق است. دهانه ورودی غار بیش از بیست متر ارتفاع دارد و پس از آن با یک مسیر تنگ ادامه می یابد. ورود به داخل غار به خاطر شیب بسیار تند آن بدون وسایل و تجهیزات کوهنوردی بسیار مشکل و خطرناک است. فضای داخل غار بسیار مرطوب بوده و جریان هوای سرد از داخل غار به بیرون به خوبی حس می‌شود. در بیشتر قسمت‌های غار فضولات مربوط به پرندگان و خفاش‌های داخل غار مشاهده می‌شود. این غار از مناطق و جاذبه‌های دیدنی است که در صورت مهیا شدن زیر ساخت‌های مورد نیاز می‌تواند مورد توجه عده‌ زیادی از مردم قرار ‌گیرد.

زو؛ بزرگترین سد تاریخی خراسان جنوبی

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، استان در خصوص کال زو و سد تاریخی زو نیز گفت: این سد بزرگ که در سال 1384 با شماره 15312 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده در شمال شهر سرایان واقع شده که می توان آن را بزرگترین سد تاریخی خراسان جنوبی دانست. این سد با طول تاج 56 متر، عرض تاج حدود 14 متر و ارتفاع بیش از 25 متر توده بزرگی از قلوه سنگ و ملات ساروج است که در مسیر دره ای عمیق واقع شده است. عرض تاج سد حدود 14 متر است اما در پایه ضخامت دیواره سد، احتمالاً به بیش از 28 متر می رسد که این امر به منظور افزایش استحکام سد است. این بنا بر اساس مصالح استفاده شده، نحوه کاربرد مصالح را به دوران تاریخی برمی گرداند. این سد در حال حاضر بلا استفاده و در بالا دست آن سد شهید پارسا بر روی دره زو احداث گردیده است. آب و هوای نسبتاً خنک و وجود کوه‌ها و مناظر دیدنی از این منطقه جاذبه‌ای ساخته که کمتر نظیر آن پیدا می شود و این بنای تاریخی در سال 84 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

چشمه سارهای فراوان؛ به باغداری و دامداری در خاور رونق داده است

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی با بیان اینکه روستای سراب نیز از دیگر مناطق دیدنی سرایان است تصریح کرد: این منطقه سرسبز و دیدنی نیز در ارتفاعات شمال سرایان و در حد فاصل 15 کیلومتری شمال سرایان که محل مناسبی برای دوستداران کوه و طبیعت می‌باشد واقع گردیده است. این روستا دارای دره و کشتزارهای سرسبز و خرم، دامنه‌های پرگل، منظره های دیدنی، تفرجگاه و صدها مناظر طبیعی دیگر برخوردار است که همواره مورد توجه مسافرین است که بخشی از اوقات فراغت خویش را در این گردشگاه سپری می کنند.

عربی خاطرنشان کرد: همه ساله دوستداران طبیعت شاهد منظره ای جذاب و دیدنی در حد فاصل بین روستاهای بسطاق و دوست آباد و جاده سرایان به بیرجند در داخل جنگل طاق هستند. دشت لاله ها بعد از روستای بسطاق و طی مسافت حدود 5 کیلومتر شروع و تا نزدیکی روستای دوست آباد ادامه دارد که در اوایل بهار خصوصاً در روز طبیعت عده‌ زیادی به این منطقه می‌آیند.

وی ادامه داد: منطقه سرسبز خاور نیز در 17 کیلومتری شمال سرایان و در داخل ارتفاعات سر به فلک کشیده این منطقه که از داخل روستای سرسبز و دیدنی سراب می‌گذرد و آب و هوای این منطقه در بهار و تابستان و اوایل پاییز مطبوع و دلپذیر و در زمستان‌ها سرد است. چشمه سارهای فراوان، آب و هوای مساعد و اراضی مستعد، موجبات رونق باغداری و دامداری در این منطقه شده است.

کویر سه قلعه میزبان هر ساله همایش نجوم و برنامه های علمی رصدی

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی با اشاره به جنگل و کویر سه‌ قلعه به عنوان نمونه‌های بکر گردشگری گفت: شرایط دشوار طبیعی مناطق کویری و بیابانی و کویری مناسب برای برنامه‌های توریستی از یک سو و برتری سایت نجوم سه‌ قلعه در استان از سوی دیگر که این سایت یکی از نادرترین مناطق نجومی در ایران بوده و در سال 88 کلیات طرح به عنوان منطقه نمونه گردشگری نجومی سه‌ قلعه به تصویب رسیده است و برگزاری سالانه همایش نجوم، اجرای برنامه‌های علمی رصدی و تورهای در قالب همایش پیاده‌روی و کویر نوردی در این منطقه و ارتقاء بر این سایت به عنوان تنها پتانسیل مهم در ماندگاری و تولید ثروت در منطقه و تصویب آن در کارگروه‌های تخصصی به عنوان سایت گردشگری کویر سه‌قلعه معرفی می‌نماید.

عربی افزود: شرایط منحصر بفرد شهرستان سرایان از نقطه نظر تنوع آب و هوایی و موقعیت جغرافیایی خاص که از مناطق کوهستانی و سرسبز با آب و هوای خنک گرفته تا ریگزارها و تپه‌های ماسه‌ای در دل کویر سه‌ قلعه، این شهرستان را به یکی از نقاط دیدنی و گردشگر پذیر استان خراسان جنوبی مبدل ساخته است.

وی با بیان اینکه کویر زیبای سه‌ قلعه در فاصله حدود 50کیلومتری جنوب شهر سه‌ قلعه قرار گرفته اذعان کرد: این منطقه می‌تواند جاذبه‌ای دیدنی و منحصر در منطقه باشد علاوه بر این وجود آثار متعدد تاریخی در شهر سه‌ قلعه و همچنین بیابان‌های اطراف سه‌ قلعه که عمدتاً رباط و کاروانسرا می‌باشد بر قابلیت کویر سه‌ قلعه افزوده است که همه ساله تورهای پیاده روی و کویرنوردی به مقصد این نقطه از استان صورت می‌گیرد که در صورت توجه و تخصیص اعتبارات مورد نیاز می‌تواند کمک شایانی به جذب گردشگر و حل مشکل اشتغال و بیکاری جوانان منطقه داشته باشد.

آسیاب آبی کاه کوه؛ تداوم دهنده آسیابانی در سرایان

عربی در باب معرفی آسیاب آبی کاه کوه به عنوان چشم انداز گردشگری سرایان گفت: این آسیاب در 4 کیلومتری ارتفاعات شمال شهر سرایان و در مسیر آب زابر واقع شده است. معماری آسیاب های منطقه به دلیل موقعیت قرارگیری، مصالح مورد استفاده و نوع کاربری معمولاً از اصول شناخته شده و کلاسیک معماری هستند. سایر عناصر معماری این آسیاب عبارتند از اطاقک آسیاب، انبار گندم، انبار آرد، محل استراحت آسیابان و اصطبل. بازسازی و احیاء بنا به کمک نمایندگی میراث فرهنگی در سالهای گذشته انجام شده و اختصاص کاربری به علاوه بر زنده ماندن بنا باعث زنده ماندن و احیاء شغل آسیابانی و همچنین تنوع خاص به منطقه و جذب گردشگران خصوصاً در فصل بهار و ایام نوروز به این منطقه شده است.

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، استان یادآورشد: این بنای تاریخی در سال 88 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

گزارش از عصمت برزجی

انتهای پیام