اطلس ملی بیابان‌زایی ایران با تلاش محققان مرکز تحقیقات بین‌المللی بیابان دانشگاه تهران و با همکاری وزارت نیرو منتشر شد.

به گزارش خبرنگار علمی ایسنا، تهیه اطلس ملی بیابان‌زایی کشور بر اساس قرارداد منعقده بین دانشگاه تهران و وزارت نیرو در سال 1387 آغاز شد. با توجه به تعاریف پایه و معیارهای عمده تاثیرگذار بر پدیده بیابان‌زایی،‌ هدف اصلی تهیه اطلس ملی بیابان‌زایی به تصویر کشیدن وضع موجود تخریب منابع پایه سرزمین (شدت بیابان‌زایی) به صورت رقومی و تصویری در مقیاس 1:2500000 است.

این اطلس شامل 15 لایه اطلاعاتی از معیارهای بیابان‌زایی است که هر یک در چهار کلاس (1 کم، 2 متوسط، 3 نیمه شدید و 4 خیلی شدید) طبقه‌بندی شده است. همراه با اطلس، کتاب راهنمایی شامل مشخصات شاخص‌های موثر در تعیین کلاس‌های چهارگانه، جداول، نمودارها و تصاویر گویا از اثرات بیابان‌زایی شاخص‌های مورد ارزیابی ارائه شده است.

متدولوژی مورد استفاده در اجرای تهیه اطلس ملی بیابان‌زایی کشور یک مدل ایرانی (IMDPA) است که با استفاده از نتایج تجارب خارجی و داخلی و بررسی نقاط قوت و ضعف مدل‌های مختلف با همکاری اساتید و محققان دانشگاه تهران طراحی و مورد استفاده قرار گرفته است.

این مدل متناسب با نیازهای فنی، اقتصادی و اجتماعی حاکم بر شرایط موجود فیزیکی و بیولوژیکی ایران طراحی شده و مشتمل بر کاربرد معیارهای اصلی اقلیم، منابع آب، زمین‌شناسی و ژئومرفولوژی در واحدهای کاری همگن، منابع خاک، پوشش گیاهی طبیعی و دست کاشت، فرسایش بادی و آبی خاک و معیار اجتماعی – اقتصادی است.

پدیده بیابان‌زایی به مفهوم تخریب سرزمین در سطح جهان در نواحی خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب اتفاق می‌افتد. این اراضی که به عنوان سرزمین‌های خشک مستعد بیابان‌زایی نامیده می‌شوند حدود 40 درصد سطح منابع اراضی جهانی را تشکیل داده و سکونت‌گاه بیش از یک میلیارد از جمعیت دنیا می‌باشند.

بیابان‌زایی، تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب خشک می‌باشد که به دلیل عوامل مختلفی از جمله تغییرات آب و هوایی و فعالیتهای انسانی رخ می‌دهد.

به گزارش ایسنا، نتایج پژوهش‌های انجام شده در فرآیند تهیه اطلس ملی بیابان‌زایی کشور نشان می‌دهد که 30.59 درصد کل کشور در کلاس کم بیابان‌زایی قرار دارد که سهم ایران از این کلاس در سطح جهان 11.5 درصد می‌باشد. همچنین 57.91 درصد از سطح کل کشور در کلاس متوسط بیابان‌زایی قرار داشته است که در مقایسه با سهم جهانی بالغ بر 15.6 درصد می‌باشد.

به استثنای عرصه‌های ماوراخشک کویرهای طبیعی کشور که حدود 9.67 درصد می‌باشد، اکثر مناطق کشور دستخوش بروز این پدیده مخرب به میزان 89 درصد می‌باشند.

از مهمترین عوامل موثر در به وجود آمدن و تشدید بیابان‌زایی در کشور جنگل زدایی، تراکم بیش از ظرفیت دام در مراتع، فعالیتهای کشاورزی ناپایدار، مدیریت ضعیف منابع آب، تغییر نامناسب کاربری اراضی، فعالیتهای صنعتی و معدنی آلوده ساز مخرب، فشار جمعیتی و بهره‌برداری‌های بیش از ظرفیت از منابع پایه همراه با تاثیر عوامل طبیعی غیر انسانی از جمله خشکی و خشکسالی و خصوصیات زمین‌شناسی و ژئومرفولوژی می‌باشند که این واقعیت را مشخص می‌کند که به منظور درک و شناخت کامل از پدیده بیابان‌زایی و دستیابی به راه‌های مقابله با آن هنوز راه زیادی در پیش است.

در حال حاضر معیشت پایدار و در نتیجه امنیت اقتصادی بسیاری از جوامع ساکن در مناطق خشک و نیمه خشک تحت تاثیر عوامل بیابان‌زایی، تخریب سرزمین و خشکسالی مورد تهدید قرار گرفته است و از سطوح کل منابع طبیعی ایران 32 میلیون هکتار را بیابان تشکیل می‌دهد.

انتهای پیام