62درصد از دانش‌آموزان مدال‌آور المپيادي كشور طي 14سال گذشته به كشورهاي توسعه‌يافته دنيا اعم از آمريكا و كانادا مهاجرت كرده‌اند.
به گزارش ايسنا، روزنامه شرق در گزارشي كه آن را يافته‌هاي بررسي اين روزنامه دانسته،نوشت: طي بررسي صورت گرفته از مجموع 225 دانش‌آموز ايراني كه طي سال‌هاي 1372 (1993م) تا 1386 (2007م) در 53 المپياد جهاني شركت كردند بيش از140 نفر معادل 62/2 درصد آنها هم‌اكنون در يكي دانشگاه‌هاي مطرح دنيا در آمريكا و كانادا تحصيل مي‌كنند. دانش‌آموزان و مدال‌آوران ديروز ايران و دانشجويان، اساتيد و متخصصان امروز كشورهاي توسعه‌يافته طي 14سال گذشته در چهار زيرگروه المپياد‌هاي جهاني رياضي، فيزيك، شيمي و كامپيوتر مدال‌آور بودند و بنا به هر شرايطي بخش عظيمي از آنها هم‌اكنون كشور ديگري را به عنوان محل تحصيل و زندگي خود انتخاب كرده‌اند.
نخبگاني كه به دليل كسب رتبه‌هاي بين‌المللي در المپياد‌هاي معتبر علمي در دنيا مصداق يا نشانه روشني براي فرار مغزها يا مهاجرت نخبگان هستند. آنها در كنار بسياري از نخبگان ايراني كه مارك يا برچسب حضور در المپياد‌هاي جهاني را ندارند و با چراغ خاموش پا از جغرافياي مرزي كشور بيرون مي‌گذارند، بخش عمده‌اي از جامعه نخبگان ايراني در كشورهاي توسعه‌يافته را تشكيل مي‌دهند. براساس بررسي‌هاي صورت گرفته طي سال‌هاي 1993 تا 2006 همه ساله تيم‌هاي سه تا پنج نفره دانش‌آموزان ايراني پاي ثابت المپياد‌هاي جهاني بودند. طي اين سال‌ها در گروه فيزيك 65 نفر، رياضي 56 نفر، كامپيوتر 56، شيمي 48 نفر شركت كرده و مدال‌آور بوده‌اند. 69/2 درصد المپياد فيزيك، 76/7 درصد رياضي، 50درصد كامپيوتر و 50درصد شيمي هم‌اكنون با خروج از ايران در دانشگاه‌هاي مطرح و درجه اول دنيا در كشورهاي آمريكا، كانادا، فرانسه و آلمان مشغول تحصيل، تدريس و پژوهش هستند. ميزبان آنها دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي برتر و تاثير‌گذاري در دنيا همچون دانشگاه هاروارد، استنفورد، ام‌آي‌تي، كاليفرنيا، كمبريج، جان هاپكينز و پرينسون در آمريكا و دانشگاه تورنتو و سايمون‌فريز در كانادا هستند. صندوق بين‌المللي پول در گزارش سال ۲۰۰۹ خود اعلام كرده‌است ايران به لحاظ مهاجرت نخبگان، با مهاجرت سالانه 150 تا 180هزار متخصص در ميان ۹۱ كشور در حال توسعه يا توسعه نيافته جهان، مقام نخست را دارد. همچنين طبق آمار ارايه شده توسط مجلس شوراي اسلامي در سال ۱۳۸۹ نيز، ۶۰هزار نفر از ايرانياني كه در اين سال مهاجرت كرده‌اند در زمره مهاجران نخبه دسته‌بندي مي‌شوند و بخش عظيمي از آنها را متخصصان ايراني تشكيل مي‌دهند. نكته قابل توجه ديگر عدم تمايل به بازگشت به كشور با توجه به فراهم شدن موقعيت بالاي شغلي و زندگي براي متخصصان ايراني در كشورهاي ميزبان به‌خصوص آمريكا و كاناداست. به طوري‌كه بسياري از دانش‌آموزان ديروز و متخصصان امروز در حال حاضر در دوره فراغت از تحصيل و مشغول به انجام امور تخصصي و پژوهشي شده‌اند.
مبدا كجاست؟ دانشگاه شريف
براساس بررسي‌هاي صورت گرفته در صفحات اينترنتي نخبگان ايراني در دانشگاه‌ها و دريافت رزومه‌هاي علمي از بخش زيادي از آنان بيش از 94درصد نخبگان ايراني كه هم‌اكنون در دانشگاه‌هاي مطرح دنيا در حال تدريس يا تحصيل هستند، دوره ليسانس خود را در دانشگاه صنعتي شريف تهران گذرانده‌اند. اين نسبت در شركت‌كنندگان المپياد فيزيك، رياضي و كامپيوتر بيش از المپياد شيمي معنادار است. چرا كه در رشته شيمي با توجه به توسعه نسبي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور، نخبگان بيش از دانشگاه شريف جذب اين دانشگاه‌ها به‌خصوص در رشته‌هاي علوم پزشكي مي‌شوند. اما اين مساله چيزي از امپراتوري شريف در ميان دانشگاه‌هاي فني - مهندسي كم نمي‌كند. امپراتوري‌اي كه به گواه بسياري از اساتيد و مسوولان آن دانشجويانش مانند برگ‌ريزان پاييزي از اين دانشگاه كم مي‌شوند و پس از طي دوران ليسانس با اولين پاسخ مثبت دانشگاه‌هاي آمريكايي و كانادايي با شريف خداحافظي مي‌كنند. اگرچه دانشگاه شريف طي سال‌هاي اخير يكي از برترين كرسي‌هاي دانشگاهي كشور را در زمينه‌هاي فني و مهندسي پرورش داده است، اما در كنار اين اقدام شايد بتوان اين دانشگاه را پرازدحام‌ترين سكوي پرتاب نخبگان به كشور‌ها و كرسي‌هاي دانشگاهي توسعه‌يافته خواند.
مقصد كجاست؟ آمريكا
اقبال آمريكا براي جذب نخبگان ايراني بالاتر از كشورهاي اروپايي است. اين اقبال بيش از پيش ناشي از توسعه‌يافتگي بالاي كرسي دانشگاهي در اين كشور و سهم پنج دانشگاه آمريكايي از مجموع 10 دانشگاه برتر دنيا در بسياري از رده‌بندي‌هاي معتبر بين‌المللي است.
در حال حاضر از ميان 140 دانش‌آموزي كه طي سال‌هاي 1993 تا 2007 با شرايط نخبگي جذب دانشگاه‌هاي معتبر دنيا شده‌اند، سهم آمريكا با ساير كشورهاي دنيا قابل قياس نيست. دانشگاه‌هاي آمريكا در زير گروه‌هاي مختلف ميزبان 66/4 درصد از نخبگان بررسي شده بودند.سهم دانشگاه‌هاي آمريكا از جذب دانش‌آموزان مدال‌آور در المپياد فيزيك 75درصد، در المپياد شيمي 40/7 درصد، المپياد كامپيوتر 84 و در المپياد رياضي 90/9 درصد از نخبگان ايراني بوده است. آماري كه اثبات مي‌كند كشور آمريكا و كرسي‌هاي دانشگاهي آن بزرگ‌ترين ميزبان نخبگان درجه اول ايراني طي سال‌هاي اخير بوده است.
پس از آمريكا كشور كانادا با اختلافي معنادار در زير گروه‌هاي المپياد فيزيك ميزبان 15درصد، در المپياد شيمي 59/3 درصد، المپياد كامپيوتر 16 و در المپياد رياضي 9/1 درصد از نخبگان ايراني بوده است. (موارد اندكي نيز از حضور نخبگان بررسي شده در كشورهاي فرانسه، آلمان، برزيل و انگليس نيز وجود داشته كه به دليل اختلاف آماري معنادار بسيار زياد در گزارش به آن اشاره نشده است). با توجه به آمار‌هاي مطرح شده پيشتازي كانادا در رشته شيمي از آمريكا در جذب نخبگان ايراني قابل مشاهده است. براساس بررسي صورت گرفته نياز كشور كانادا نسبت به جذب دانشجويان پزشكي و تقويت جامعه پزشكي اين كشور دليل روشني براي جذب نخبگان ايراني در رشته شيمي است.
65درصد نخبگان در دانشگاه‌هاي درجه يك آمريكا
رده‌بندهاي معتبر بين‌المللي همه ساله پنج دانشگاه درجه يك آمريكا در ميان 10 دانشگاه برتر دنيا را از قلم نمي‌اندازند؛ دانشگاه‌هاي هاروارد، استانفورد، موسسه تكنولوژي هاروارد (ام‌آي‌تي) شيكاگو و پرينستون كه سهم بالايي در توليد علوم در اين كشور دارند.
براساس بررسي صورت گرفته از رزومه علمي 140 نخبه ايراني كه در المپياد‌هاي علمي از سال 1993 تا 2007 مدال‌آور بودند، 66/4 درصد در دانشگاه‌هاي آمريكا مشغول به تدريس، تحصيل و پژوهش هستند. نكته حايز اهميت آن است كه از مجموع كل آنها بيش از 65/3 درصد از دانش‌آموزان ديروز و متخصصان امروز در چهار دانشگاه درجه اول آمريكا جذب شده‌اند. در اين ميان سهم موسسه تكنولوژي هاروارد (ام‌آي‌تي) 22/5 درصد، سهم دانشگاه استانفورد 22/5 درصد، سهم دانشگاه كاليفرنيا 13/9 درصد، سهم دانشگاه پرينستون 2/1 و دانشگاه شيكاگو در كاليفرنيا 4/3 درصد است.
سرنوشت نخبگان ايراني در دانشگاه‌هاي كانادا نيز همچون دانشگاه آمريكا با دانشگاه‌هاي مطرح اين كشور همراه شده است. به طوري‌كه از مجموع 140 نخبه بررسي شده 23/5 درصد يا 33 نفر در چهار دانشگاه مطرح كانادا يعني دانشگاه تورنتو، واترلو، سايمون فريز و مونترال در حال تحصيل، تدريس و پژوهش هستند.
آغوش باز «گوگل» و «مايكروسافت» روي نخبگان
شايد به جرات بتوان گفت كه دانشگاه‌هاي آمريكا ايستگاه اول نخبگان ايراني هستند. در حال حاضر بسياري از اين نخبگان و متخصصان جذب شركت‌هاي غول بزرگ فناوري، زير گروه‌هاي صنعت و دانشكارن (knowledge workers) شده‌اند. بررسي‌هاي صورت گرفته در روزنامه شرق نشان مي‌دهد شركت‌هاي بزرگ گوگل و مايكروسافت، بيشترين سهم را در اين ميان دارند. هم‌اكنون بهشاد بهزادي فوق دكتراي زيست‌شناسي مولكولي محاسباتي از موسسه ماكس پلانك و دارنده مدال نقره المپياد كامپيوتر در سال 1998 در كشور پرتغال و محمدحسين باطني فارغ‌التحصيل دانشگاه پرينستون آمريكا و دارنده مدال طلای المپياد كامپيوتر در سال 2002 در كشور فنلاند هر دو از اعضاي اصلي تيم تحقيقاتي شركت فناوري اطلاعات گوگل در كشور آمريكا هستند. همچنين اميد اعتصامي فارغ‌التحصيل دانشگاه بركلي ايالت كاليفرنيای آمريكا، دارنده مدال نقره المپياد كامپيوتر در سال 2001 در كشور چين، محمدعلي ابام فوق دكتراي مهندسي كامپيوتر هندسه محاسباتي و گسسته در دانشگاه دورتموند آلمان، دارنده مدال برنز المپياد جهاني رياضي در سال 1995 در كشور كانادا و محسن بياتي فوق دكتراي فناوري اطلاعات از دانشگاه استانفورد، دارنده مدال طلاي المپياد جهاني رياضي در سال 1997 در كشور آرژانتين و شاهد حاجي علي احمد دكتراي علوم رياضي در دانشگاه ميشيگان آمريكا، دارنده مدال طلاي المپياد جهاني رياضي در سال 1998 در كشور تايوان نيز هر چهار نفر از اعضاي گروه تحقيقاتي شركت مايكروسافت در كشور آمريكا هستند.
زبان تلخ آمار
براساس آمار‌هاي منتشر شده از سوي محققان هم‌اكنون چهار تا پنج‌ميليون مهاجر ايراني در 32 كشور جهان حضور دارند. آمريكا با نزديك به يك‌ميليون ايراني بيشترين سهم را دارد و بيش از يك چهارم ايراني تبار‌هاي آمريكا داراي مدرك فوق ليسانس و دكترا هستند كه در ميان 67 گروه نژادي آمريكا اين بالاترين شاخص تحصيلات است. از سوي ديگر ايرانيان مقيم خارج از كشور دست‌كم سرمايه‌اي بالغ بر 800 ميليارد دلار را دارا هستند كه معادل با بيش از يك دهه پول فروش نفت در كشور است. صندوق بين‌المللي پول نيز در سال 2009 مي‌گويد بيش از 500 پروفسور ايراني در ايالات متحده وجود دارد كه در ام‌آي‌تي يا استانفورد يا ديگر مراكز علمي و دانشگاهي آمريكا تاثير‌گذار هستند و اين رقم معادل با يك پنجم كل استادان ما در داخل كشور است. چراكه در حال حاضر كل استادان در داخل كشور در سال 90-89 برابر با دوهزار و 560 نفر بوده است. چندي پيش نيز سازمان توسعه ملل متحد گزارشي را منتشر كرد و براساس آن مشخص شد كه ايران با 150 تا 180هزار نفر خروجي ركورددار مهاجرت نيروي متخصص است. براساس معادله‌هاي اقتصادي خروج سالانه اين ميزان نيروي متخصص برابر است با خروج 50ميليارد دلار سرمايه در هر سال است.
غم‌انگيز‌تر آنكه براساس پژوهش صورت گرفته در دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران بيش از 70درصد دانشجويان دكتراي آن دانشگاه كه موفق به دريافت مدرك دكتراي خود شده‌اند به فكر مهاجرت هستند.
انتهاي پيام
نظرات