اشاره:
آن‌چه ‌كه درپي مي‌آيد سومين بخش از اولين كارگاه «بررسي تاثيرات تجارت جهاني بر كشاورزي» است كه از سوي سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) با حضور ايندرا لوبيس و محمدهريس پوترا از كشور اندونزي، عضو تشكل جهاني راه دهقان و از كشاورزان خرده‌پا ، آنتونيو اُنوراتي از كشور ايتاليا داراي دكتراي آمار و اقتصاد كشاورزي از دانشگاه رم و رئيس تشكل «centro internazionale crocevia» و خانم مريم رحمانيان كارشناس موسسه‌ي توسعه پايدار و محيط زيست و نماينده‌ي خاورميانه كميته‌ي بين المللي برنامه ريزي براي حاكميت غذا(International Planning Committee for Food Sovereignty - IPC) حضور داشتند.
گفتني‌ست لوبيس پس از پيوستن به گروه‌هاي خودجوش كشاورزي زمان بسياري را صرف پرداختن به موضوعات و مشكلات مربوط به كشاورزان كرده است؛ هريس پوترا عضو اتحاديه‌ي كشاورزان اندونزي بوده و انوراتي بيش از نيمي از عمر خود را كشاورزي كرده است، وي رئيس تشكل 50ساله‌ي«centro internazionale crocevia» در ايتالياست كه هدف اصلي آن‌ها كمك و حمايت از كشورهاي درحال توسعه است، اين تشكل در نظر دارد با ارائه‌ي آمار و اطلاعات مورد نياز كشاورزان گامي مثبت در جهت رفع مشكلات بهره‌برداران جهان بردارد.
در ادامه متن كامل اين بخش از كارگاه به حضور خوانندگان گرامي تقديم مي‌گردد.

خبرنگار:
با توجه به آن‌که اتحاديه‌ي اروپايي از کشاورزي صنعتي حمايت مي‌کند اما داراي قوانين سخت گيرانه‌اي براي خريد محصولات کشاورزي است، براي نمونه کشورما براي صادرات پسته به اتحاديه‌ي اروپا مجبور است ميزان باقيمانده‌ي آلاينده‌هاي غذايي همانند افلاتوکسين را به ميزان بسيار پائيني برساند.

*برتري استانداردهاي ملي بر استانداردهاي بين المللي*
*كشورهاي صنعتي سعي در تخريب استانداردهاي بين‌المللي دارند*

دکتر اُتوراني:
حال من مي‌خواهم سوالي را مطرح كنم به باور شما آيا ايران واقعاً مجبور است که پسته توليد کند؟ براي آن‌که بخواهد با کشورهاي توليد کننده‌ي پسته همانند آمريکا، سوريه و ترکيه رقابت کند بايد ميزان کارآيي توليد پسته خود را به حداکثر برساند، تحقق اين موضوع نيازمند استفاده از نظام صنعتي، ماشين آلات زياد و اختصاص زمين‌هاي مرغوب به کشت پسته است، بر فرض که بتوانند ميزان کارآيي توليد خود را به حداکثر برساند و بازار جهاني پسته را نيز تصاحب کند، اما خودکفايي ديگر محصولات خود را از دست مي‌دهد و در نهايت تبديل به کشوري مي‌شود که مجبور است از گندم تا پياز خود را از ديگر کشورها وارد کنند.
سازمان بين المللي کدکس به‌منظور تدوين استانداردهاي غذايي دنيا با همکاري سازمان خواروبار و کشاورزي و سازمان جهاني بهداشت سازمان ملل تاسيس شد که هدف اصلي آنها حمايت از مصرف کنندگان و ارائه‌ي غذاي سالم به آنها بود اما متاسفانه با شکل‌گيري سازمان تجارت جهاني و قدرتمند شدن شرکت‌هاي چندمليتي که در واقع بازار جهاني غذا را در دست دارند و کارگاه‌هاي توليدي موردحمايت اين شركت‌ها غذاي ناسالم و صنعتي توليد مي‌كنند، به تدريج از ميزان سلامت محصولات کشاورزي کاسته شده و شرکت‌هاي چندمليتي در نظر دارند قوانين و مقررات را به سويي هدايت کنند که مناسب توليدات صنعتي آنها باشد.
براي نمونه دامداري‌هاي كشور آمريكا صنعتي است (حداقل راس دام در يك واحد صنعتي آمريكا 2500 و حداكثر 52هزار راس است) اين تعداد دام در سوله‌ها‌ي بزرگ نگهداري مي‌شوند و هيچ‌گونه ارتباطي با محيط بيروني خود ندارند، گاوهاي موجود در دامداري‌هاي صنعتي از نژادهاي پرشير هستند كه برخلاف گاوهاي بومي ميزان مقاومت شان نسبت به بيماري‌هاي گوناگون بسيار پائين است؛‌ به‌شيوه‌اي كه دامدارها اين گاوها را كه توانايي توليد 40 ـ 30 ليتر شير در روز دارند با تزريق واكسن و هورمون مي‌توانند زنده نگه دارند.
گفتني‌ست شيرهاي توليد شده از دامداري‌هاي صنعتي آمريكا تا اندازه‌اي ناسالم و آلوده است كه اگر بخواهند شير تازه به مردم بدهند همه مريض خواهند شد، بنابراين مجبور هستند در ابتدا شير تازه را به شير خشك تبديل كنند و پس از نابودي تمام ميكروب‌ها و عوامل بيماري‌زاي موجود در آن و اضافه كردن مجدد آب به بازار عرضه كنند.
وضعيت سلامت و استانداردهاي توليدات اروپايي بهتر از محصولات آمريكايي است به‌نحوي‌كه در برخي از كشورهاي اروپايي از شير خام و غير پاستوريزه پنير درست مي‌كنند و به بازار داخل عرضه مي‌كنند در صورتي‌كه اگر قرار شود از شيرهاي صنعتي آمريكا پنير سنتي و غير پاستوريزه درست كنند مطمئن باشيد كه مردم نابود خواهند شد.
شركت‌هاي آمريكايي بر اين موضوع اصرار دارند كه محصولات غذايي جهان بايد بر اساس استانداردهايي كه ما تدوين مي‌كنيم و مناسب محصولات صنعتي است توليد شود، براي نمونه تعريف آنها از شير تازه، شير خشكي است كه پس از اضافه كردن آب به بازار عرضه شود.
كشورهاي آمريكايي كه بيشتر محصولات‌شان صنعتي و ناسالم است اجراي استانداردهاي سختگيرانه‌ي بهداشت و سلامتي را مانعي براي تجارت جهاني و آزاد مي‌دانند و سعي دارند كه استانداردهاي بين المللي سخت گيرانه را حذف كنند.
در حدود 15-10سال بود كه بر اساس استانداردهاي كدكس تعريفي كه از شير تازه وجود داشت به شيري گفته مي‌شد كه 48 ساعت بيشتر از دوشيدن آن نگذشته باشد اما امروزه تعريف از شير تازه تغيير كرده است چراكه مدت زمان آن از 48 ساعت به 32 روز رسيده است و دليل آن اين است كه كشور نيوزلند مي‌تواند به ارزا‌ن‌ترين قيمت اين محصول را در حداکثر 32 روز به بازارهاي جهاني عرضه كند، بنابراين ميزان ماندگاري شير بايد بالا باشد حتي اگر مزه، تازگي و سلامت آن آسيب ببيند.
كشورهاي قدرتمند مي‌توانند به راحتي تعاريف و استانداردها را بر اساس سليقه و منفعت خود تغيير دهند، تا تجارت آسان‌تر انجام شود.
به باور من كشورهايي مانند ايران به جاي آن‌كه به دنبال تدوين استانداردهايي باشند تا بتوانند با اجراي آن محصولات خود را به بازار ديگر كشورها عرضه كنند بايد در پي تدوين استانداردهاي ملي باشند كه اجراي آن منجر به توليد محصولات غذايي سالم با كيفيت بالا مي‌شود.
ايران هنوز عضو سازمان تجارت جهان نيست بنابراين مي‌تواند اعلام كند كه كشور من تنها محصولاتي را وارد مي‌كند كه در توليد و فرآوري آن استانداردهاي سخت‌گيرانه اجرا شده است و با خريد و توليد محصولات سالم و ارگانيك از حقوق شهروندان خود دفاع كند. اما متاسفانه بيشتر كشورها تمايل دارند به سوي توليدات صنعتي حركت كنند.

خبرنگار:
در كشور ما كشاورزي از اهميت بسيار بالايي برخوردار است، شنيده‌ها حاكي از آن است درصورتي‌كه نتوانيم عضو سازمان تجارت جهاني شويم صادرات و واردات محصولات كشاورزي ما با مشكل مواجه خواهد شد.

*حمايت از محصول سالم، ارگانيك و بازارهاي داخلي امري اجتناب ناپذير است*

دكتراُنوراتي:
به نظر من شما بايد در ابتدا ميزان واقعي حجم صادرات و واردات محصولات كشاورزي را در كشورتان محاسبه كنيد،‌ براي نمونه كشور استراليا با توجه به آن‌كه كشوري با وسعت بالا و جمعيت كم هستند و مصرف داخلي آن‌ها يك بيستم صادراتشان است، بنابراين مي‌توانند علاوه بر تامين نياز داخلي مازاد توليد خود را صادر و از اين راه سود كسب كند،‌ اما شما كشوري با جمعيت بالا هستيد و به نفع شماست به‌جاي صادر كردن محصولات خود از بازارهاي داخلي حمايت كنيد و به خودكفايي در محصولاتي برسيد كه در حال حاضر آنها را وارد مي‌كنيد و با اين روش استقلال كشور خود را تضمين كنيد.
در كشورها افراد سودجويي هستند كه به‌عنوان عوامل واسطه‌گر از صادرات و واردات محصولات سود مي‌برند، بنابراين براي آن‌كه بتوانيد استقلال كشورتان را حفظ كرده و به امنيت غذايي برسيد بهتر است محصولاتي را كه وارد مي‌كنيد خودتان توليد و يا از آن صرف نظر كنيد، براي نمونه من اگر در كشورم بخواهم موز بخورم بايد آن‌را از كشورهاي ديگر وارد كنم اما بايد به اين موضوع بيانديشم كه ارزش استقلال كشورم بيشتر است يا واردات ميوه‌هايي مانند موز يا گوجه فرنگي؟
از سوي ديگر ما بايد محصولاتي را توليد كنيم كه علاوه بر سالم بودن به محيط زيست نيز آسيب نرساند و هم‌چنين هويت و فرهنگ هر كشور را كه ارتباط مستقيم با زندگي روستايي و عشايري آن كشور دارد را حفظ كنيم.

*به‌جاي واردات و صادرات مي‌توان خودكفا بود*

لوبيس:
باتوجه به آن‌كه جمهوري اسلامي ايران دستاورد انقلاب مردمي است و خودكفايي در غذا به‌عنوان يكي از اهداف مهم آن بوده است، بنابراين مردم و سياست‌گذاران بايد نسبت به واردات و صادرات محصولات غذايي بسيار حساس باشند؛ كشور شما وارد كننده‌ي شكر است، با توجه به آن‌كه امروزه از شكر و نيشكر به‌عنوان بيوسوخت‌هايي كه ممكن است در آينده جايگزين نفت و گاز شوند استفاده مي‌كنند بنابراين ممكن است در آينده قيمت اين محصول افزايش چشمگيري داشته باشد و كشور شما از افزايش قيمت اين محصول در بازارهاي جهاني آسيب ببيند بنابراين بهترين راه‌حل براي حفظ استقلال كشور خودكفايي محصولات غذايي است.
يكي از نمونه‌هاي ديگري كه در ارتباط با تجارت جهاني مي توان به آن اشاره كرد وضعيت كارگران كارخانجات خودروسازي در كشور انگليس است.
گفتني‌ست تجارت آزاد و توليد خودروهاي ارزان قيمت در كشور چين منجر به آسيب ديدن صنعت خودروسازي در كشور انگليس شد بنابراين سهام‌داران كلان تصميم گرفتند براي جلوگيري از ورشكستگي و رقابت با خودروسازان چين، كارخانه‌هاي خود را به كشور چين كه در آن هزينه‌هاي توليد و هم‌چنين دستمزد كارگران پايين بود منتقل كنند، بنابراين تعطيلي كارخانجات در انگليس منجر به بيكاري كارگران اين صنعت شد، بنابراين سهام داران هميشه با تفكر توليد با هزينه‌هاي ارزان هستند تا بتوانند بيشترين سود را كسب كنند و درصورتي‌كه دولت‌ها از مردم عادي حمايت نكنند جوامع بشري با بحران مواجه خواهند شد.
ما در تشكل خود به نام (راه دهقان) كه از سال 1996 تاسيس شده است درپي آن هستيم كه حاكميت غذا و به عبارت ديگر اقتدار غذايي را در كشورهاي دنيا رواج دهيم، به باور من هر كشوري اين حق را دارد كه سياست‌هاي غذايي خود را تعيين كند و در زماني‌كه لازم هست براي حمايت از كشاورزان خود به آنها يارانه دهد و محصولاتي سالم و طبيعي توليد كنند.
ما خوشحاليم كه در بعضي از كشورها همانند بوليوي، نپال و ونزوئلا، دولت‌هاي آنها حاكميت غذايي را رسماً پذيرفته و به‌عنوان يك اصل سياستي در قانون اساسي آنها محسوب مي‌شود.
به باورمن با توجه به بحران اقتصادي موجود در كشورها و ضعيف شدن سازمان تجارت جهاني بهتر است كشورهايي همانند ايران كه تا به امروزعضو نشده‌اند اين روند را ادامه دهند و خود را درگير تله‌ي نكنند.
البته ما مشكلي با تجارت نداريم و متوجه‌ي اين موضوع هستيم كه هركشوري ممكن است بخواهد محصولات غيراستراتژيكي را صادرات و واردات كند، خودكفايي موضوع بسيار مهمي است، اما مقررات و قوانين تجارت بايد به‌شيوه‌اي باشد كه دو كشور مستقل پايبند به اصول همكاري و همبستگي باهم مذاكره و تجارت كنند، نه آن‌كه بخواهند رقبا را از بين ببرند يا آنها را ورشكست كنند، با توجه به آن‌كه بيش از نيمي از جمعيت دنيا در كشورهاي آسيايي زندگي مي‌كنند دولت‌مردان آنها مي‌توانند نظام جامعي را طراحي كنند كه بدون آسيب رساندن به اقتصاد يكديگر تجارت مناسب و عادلانه‌اي را انجام دهند.

خبرنگار:
با توجه به چشم اندازي كه شما از وضعيت كشورهاي عضو تجارت جهاني ارائه داديد، مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه تجارت آزاد تله‌ي است كه توسط كشورهاي موسس اين سازمان با هدف سودجويانه بوجود آمده است، و كشورها بايد با پيش از عضويت عواقب و آثار آنرا پيش بيني كنند و تنها اصولي را بپذيرند كه منافع و استقلال آنها را تامين مي‌كند و به عبارت ديگر گول تبليغات مثبت آنها را نخورند؟

*امنيت ملي درپي پيدايي امنيت غذايي*

دكتر اُنوراتي:
پس از جنگ جهاني دوم اروپاييان فقير و گرسنه بودند، 5 كشور اصلي بوجود آورنده‌ي اتحاديه‌ي اروپا با هدف خودكفايي در كشاورزي بازار داخلي محصولات کشاورزي خود را توسط دو عامل تعرفه و يارانه پرورش دادند، و با تكيه بر حفاظت از بازار داخلي امروزه به مرتبه‌اي رسيده‌اند كه مي‌خواهند تجارت دنيا را در دست گيرند و به ديگر كشورها اعلام مي‌كنند كه نبايد تعرفه و يارانه داشته باشد چراكه خود اين مرحله را گذارانده و ارزش آنرا درك كرده‌اند، بنابراين مي‌خواهند با تجارت آزاد، به راحتي محصولات خود را به بازارهاي جهاني عرضه كنند، رقباي خود را نابود کنند و خودكفايي در كشورها را از بين ببرند؛ شما درحال حاضر عضو سازمان تجارت جهاني نيستيد و مشكلي نيز براي صادرات پسته و ديگر محصولات خود نداريد، اما چنان‌چه عضو اين سازمان شويد بايد علاوه بر آن‌كه پسته‌ي خود را صادر كنيد تمام قانون و مقررات آنها را نيز اجرا و رعايت كنيد؛ براي نمونه هر كشوري كه عضو سازمان تجارت جهاني است بايد 5 درصد مصرف داخلي خود را وارد كند حتي اگر در توليد آن محصول خودكفا باشد؛ بنابراين چرا خود را ملزم به پذيرش قوانين سخت آنها كنيد درصورتي‌كه درحال حاضر مشكلي براي صادرات نداريد، هم‌چنين بازار جهاني غذا رو به كاهش است و آنها مي‌خواهند اين ‌كار را با نابودي بازارهاي داخلي انجام دهند.
رئيس جمهور پيشين آمريكا (بوش) طي سخنراني كه در روزهاي اول رياست جمهوري خود در سناي آمريكا داشت اعلام كرد:«غذا و امنيت غذايي منجر به امنيت ملي خواهد شد؛ كشوري كه كنترل توليدات غذايي خود را از دست بدهد قادر به حفظ امنيت ملي خود نخواهد بود.» بنابراين آنها به‌عنوان يكي از اعضاي اصلي اين سازمان به امنيت غذايي و خودكفايي اهميت بسياري مي‌دهند و با اعمال سياست‌هاي زورگويانه خود قصد در گمراه كردن و به خطر انداختن امنيت ملي ديگر كشورها دارند.

انتهاي پيام

گفت وگو مهندس مرجان طاووسي
خبرنگار: مهندسي كشاورزي سرويس مسائل راهبردي ايران