اشاره:
مطالعه‌ي پيشينه‌ي سياستگذاري از اولين مراحل سياست‌پژوهي در هر حوزه محسوب مي‌شود. در اين زمينه، اسنادي چون: سند چشم انداز، سياست‌هاي كلان، برنامه‌هاي توسعه و اسناد توسعه بخشي از مهم‌ترين اسناد سياستي براي مطالعه‌ي اين دسته از پژوهشگران محسوب مي‌شود.
آنچه در پي مي‌آيد سومين و آخرين بخش متن كامل سند ملي توسعه بخش بهداشت و درمان در برنامه‌ي چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي است كه به منظور تسهيل دسترسي خبرنگاران سياستي و سياست پژوهان حوزه‌ي بهداشت و درمان منتشر مي‌شود.
در بخش سوم از اين سند به بيان اهداف كمي و سياست‌هاي اجرايي بخش بر حسب استان و اقدامات مهم و اساسي در اين حوزه پرداخته مي‌شود.
گفتني است محتواي اين سند در موارد محدودي معطوف به مسائل و موضوعات مرتبط با سلامت روان است كه با رنگي متفاوت در متن مشخص شده است.
1. تامين منابع مالي مورد نياز مراقبت‌هاي اوليه بهداشتي توسط دولت و ارائه خدمات باليني با مشاركت دولت، بيمه‌ها و مردم
2. افزايش سهم بخش سلامت از توليد ناخالص داخلي همراه با افزايش سهم دولت در تامين منابع مالي بخش و كاهش پرداخت مستقيم مردم در هزينه‌هاي سلامتي
3. افزايش نقش نظام بيمه‌اي در مديريت منابع بخش سلامت و مشاركت عادلانه مردم در تامين منابع براساس سطح درآمد و مستقل از خطر بيماري
4. افزايش مشاركت بخش‌هاي مختلف در تامين منابع مالي بخش سلامت متناسب با ابعاد مخاطرات ناشي از عملكرد آنان در بخش سلامت
5. ارتقاي بهره‌وري و ارتقاي كارآيي عملكرد منابع بخش سلامت
6. توسعه خدمات توانبخشي با بهره‌گيري از رويكرد توانبخشي مبتني بر جامعه در قالب مراقبت‌هاي اوليه بهداشتي
7. تلاش جهت تاسيس، تكميل و تجهيز آزمايشگاه‌هاي كنترل مواد غذايي، آرايشي و بهداشتي دانشگاه‌ها متناسب با حوزه نظارتي آنها
8. توانمندسازي مردم به منظور اصلاح فرهنگ سلامت، بهبود شيوه زندگي جامعه، ترويج الگوي زندگي سالم و كاهش رفتارهاي پرخطر به ويژه نزد كودكان و جوانان
9. ارتقاي بهداشت و ايمني محيط‌هاي خصوصي و عمومي (خانه، مدرسه، محيط كار، بيماستان و ...)با تاكيد بر بهداشت آب آشاميدني، فاضلاب، مواد زايد، هوا و كنترل آلودگي‌هاي صوتي و ايمني شيميايي
10. فراهم نمودن و توسعه محيط‌هاي حمايت كننده سلامت جسمي، رواني و اجتماعي
11. افزايش مشاركت بخش‌هاي مختلف توسعه در ارتقاي سلامت جامعه و رعايت ضوابط ايمني و سلامت در انجام فرآيندهاي و طرح‌هاي بخش‌هاي مختلف
12. گسترش مشارك فردي و گروهي بخش غير دولتي در ارائه خدمات سلامت
13. تاكيد بر واگذاري ارائه خدمات سلامت به بخش غير دولتي با بهره‌گيري از نظام مناسب خريد خدمت به منظور افزايش كارآيي و بهبود مستمر كيفيت خدمات و در جهت افزايش پاسخگويي
14. ساماندهي نظام ارائه خدمات با تاكيد بر سطح بندي و نظام ارجاع براي جمعيت تعريف شده
15. ايجاد و تقويت ساختارهاي مناسب دولتي و غير دولتي جهت آمادگي براي مقابله با حوادث و بلاياي طبيعي و غير طبيعي و كاهش عوارض ناشي از آن
16. استقرار سيستم‌هاي كنترل نقاط بحراني در واحدهاي توليد، بسته‌بندي، نگهداري و توزيع مواد غذايي، آشاميدني، آرايشي و بهداشتي
17. تامين داروهاي مورد نياز بيماران بستري توسط بيمارستان‌ها
18. ايجاد سازوكار مناسب براي اطمينان از تضمين كيفيت و سلامت مواد غذايي و محصولات دارويي، آرايشي و بهداشتي در واحدهاي توليدي
19. ايجاد سازوكار مناسب جهت جدا نمودن حساب درآمدهاي دارويي از ساير درآمدهاي بيماستان
20. ايجاد نظام مراقبت عوارض ناشي از مصرف مواد دارويي و بيماري‌هاي مرتبط با مواد غذايي
21. مكانيزه كردن سيستم توزيع داروي بيماران خاص
22. آموزش همگاني و ارتقاي ايمني در برابر حوادث و بلاياي طبيعي و غير طبيعي
23. حضور فعال در بازارهاي جهاني خدمات سلامت و پزشكي به منظور فعليت بخشيدن به توانايي هاي بالقوه نظام سلامتي كشور و تبديل جمهوري اسلامي ايران به مركز رفع نيازهاي سلامت و پزشكي منطقه
24. ارتقاي سلامت و ايمني مواد غذايي در كليه مراحل از توليد تا مصرف
25. ارتقاي فرهنگ و دانش غذا و تغذيه در كشور، آموزش همگاني و ارتقاء آگاهي‌هاي عمومي در زمينه نحوه تهيه و مصرف دارو، مواد غذايي، آشاميدني، آرايشي و بهداشتي
26. تامين و كنترل ريز مغذي‌ها
27. پايش مستمر امنيت غذا و تغذيه در كشور
28. حمايت از برنامه ترويج تغذيه با شيرمادر به منظور حفظ و ارتقاي سلامت كودك و مادر
29. ارتقاي بهداشت دام، فرآورده‌هاي دامي و اماكن دامي
7- 4. توليد منابع
1. گسترش پژوهش‌هاي علمي ـ كاربردي در زمينه شناسايي، جذب، توسعه و ارتقاي منابع
2. بازسازي صنايع دارويي كشور به منظور لغو انحصارات و بهبود كمي و كيفي توليد دارو و مواد بيولوژيك و توليد محصولات جديد با تغيير هرم جنسي جمعيت و الگوي بيماري‌ها
3. بازسازي صنايع تجهيزات پزشكي كشور به منظور بهبود كمي و كيفي توليد لوازم و تجهيزات پزشكي
4. طراحي و عمليات سازي نظام جامع اطلاعات در بخش سلامت
5. بازنگري و اصلاح نظام تربيت نيروي متخصص در حوزه سلامت
8. اهداف كمي بخش بر حسب استان
9. سياست‌هاي اجرايي بخش بر حسب استان
- تدوين سياست‌هاي لازم جهت تنظيم خانواده و تحديد مواليد
- تغيير الگوها و اولويت‌هاي سرمايه‌گذاري در زمينه منابع فيزيكي، نيروي انساني و فناوري
- طراحي و عملياتي كردن نظام جامع اطلاعات در بخش سلامت در استان‌ها
- تاكيد بر واگذاري ارائه خدمات سلامت به بخش غيردولتي با بهره‌گيري از نظام مناسب خريد خدمت، به منظور افزايش كارآيي و بهبود مستمر كيفيت خدمات
- ايجاد و تقويت ساختارهاي مناسب دولتي و غيردولتي براي آمادگي در مقابله با حوادث طبيعي و سوانح و كاهش عوارض ناشي از آن
- عادلانه ساختن دريافت خدمات سلامت براي آحاد جامعه و تامين منابع مالي مورد نياز براي مراقبت‌هاي اوليه بهداشتي
- طراحي و استقرار نظام جامع مديريت خدمات درماني كشور با تاكيد بر تخصيص بهينه منابع و در نظر گرفتن سطح‌بندي، نظام ارجاع و ...
- حضور فعال در بازارهاي جهاني خدمات سلامت و پزشكي
- برنامه‌ريزي براي توزيع متعادل امكانات فيزيكي و نيروي انساني در سطح كشور
- ارتقاء شاخص‌هاي توسعه منابع انساني (مرتبط با بخش بهداشت و درمان) در كليه استان‌ها تا رسيدن به متوسط شاخص‌هاي ملي
- سطح‌بندي خدمات درماني سرپايي براي سهولت دسترسي و اجراي پروژه‌هايي از قبيل پزشك خانواده
- بازنگري و بهنگام سازي مستمر طرح شبكه بهداشت و درمان براساس توزيع جمعيت و فعاليت‌ها در سرزمين
- ايجاد و توسعه بيمارستان‌ها با قابليت ارائه خدمات در سطوح فراملي در مراكز داراي اين قابليت و مناطق آزاد كشور
- ارتقاء مراكز درماني در مراكز جمعيتي با عملكردهاي فرا ملي ( اصفهان، مشهد، تبريز، شيراز) تا سطح بيمارستان كشوري
- ارتقاء مراكز درماني در مراكز شهري بزرگ (با جمعيت 500 هزار تا يك ميليون نفر) تا سطح بيمارستاني قطبي
- ارتقاء مراكز درماني كليه مراكز استان و شهرهاي با جمعيت 250 هزار تا 500 هزار نفر تا سطح بيمارستان منطقه‌اي
- اصلاح و تكميل شبكه بهداشتي ـ درماني در كشور
- ايجاد پايگاه‌هاي اورژانس در كليه شهرهاي با جمعيت بيش از 50 هزار نفر و مراكز شهري كوچكتر با فاصله بيش از 50 كيلومتر با شهرهاي فوق و در طول محورهاي ارتباطي اصلي با فاصله حداكثر 50 كيلومتر از نزديكترين مركز
10. اقدامات مهم و اساسي
1. ساماندهي مديريت منابع مالي بخش بهداشت و درمان
- اصلاح تعرفه‌هاي بهداشتي و درماني
- تدوين قوانين براي تامين منابع حق بيمه به صورت درصدي از درآمد (حقوق، دستمزد و ...)
- تهيه و پيشنهاد لايحه در خصوص برقراري ماليات سلامت بر عوامل خطرزاي سلامت از جمله بر مصرف دخانيات، روغن جامد، اتومبيل و ...
- تدوين آيين‌نامه چگونگي متعادل نمودن سهم مردم در تامين منابع بهداشت و درمان
- تدوين آيين‌نامه وصول و تخصيص منابع حاصل از 10 درصد حق بيمه شخص ثالث، سرنشين و مازاد براي درمان و كاهش مخاطرات مصدومين حوادث رانندگي.
2. ساماندهي خدمات بهداشتي و درماني كشور
- راه‌اندازي واحد پزشكي خانواده در استان‌هاي پيش آزما
- تشكيل پرونده سلامت براي كليه افراد تحت پوشش واحد پزشكي خانواده
- طراحي و استقرار بيمه سلامت با محوريت پزشك خانواده و نظام ارجاع
- استقرار سطح بندي خدمات درماني اعم از بخش دولتي، خصوصي و خيريه(غير دولتي)
- ساماندهي تخت‌هاي سوختگي و رواني كشور
- ساماندهي اطلاعات و آمار بخش بهداشت و درمان در ارتباط با توسعه كشور
3. اصلاح ساختار مديريت كلان بخشي
- تدوين آيين‌نامه تشكيل شوراي عالي سلامت و امنيت غذايي و شوراهاي استاني
- تدوين برنامه‌هاي عملياتي سند ملي سلامت در سطح ملي و دانشگاه‌ها
- هيات امنايي كردن بيمارستان‌ها و تفكيك بيمارستان‌هاي آموزشي و غيرآموزشي
- رتبه‌بندي بيمارستان‌ها براساس الگوي ارتقاي عملكرد باليني
- طراحي و استقرار نظام جامع اطلاعات سلامت شهروندان ايراني
- تعيين قيمت تمام شده خدمات بهداشت و درماني موضوع ماده 49 قانون برنامه چهارم توسعه
- اصلاح فرآيند و ساختار مديريت اقتصادي (از جمله اصلاح نظام حسابداري پرداخت مبتني بر عملكرد، بودجه‌ريزي عملياتي، نگهداشت، كاهش تصدي‌گري و نظام مديريت اطلاعات) واحدهاي بهداشتي ـ درماني
- طراحي و استقرار نظام رسيدگي به شكايات و خطاهاي پزشكي
- ايجاد ساختار براي تدوين و استقرار راهنماها و پروتكل‌هاي طبابت باليني مبتني بر شواهد در كليه سطوح ارائه خدمات سلامت
- تدوين پروتكل‌هاي پيشگيري و درمان و مراقبت بيماري‌هاي خاص و پيوند اعضاء
- تدوين بسته خدمات بيمه‌هاي پايه و مكمل براساس ارزيابي هزينه اثر بخشي مداخلات
- ساماندهي اطلاعات آمار جمعيتي بخش بهداشت در ارتباط با توسعه كشور
- تدوين نظام جامع انفورماتيك بخش سلامت و آموزش پزشكي (توسعه و كاربري فناوري ارتباطات و اطلاعات)
- تدوين و اجراي برنامه پرونده الكترونيك بيماران بستري
- برقراري سيستم پايش اجراي سياست‌ها، قوانين و مقررات، آيين‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و استانداردهاي مرتبط با بخش سلامت در كشور
- طراحي و استقرار برنامه تمركززدايي در نظام سلامت
- تهيه آيين‌نامه مربوط به چگونگي صدور كالا و خدمات پزشكي
- ساماندهي و تكميل متقارن شبكه فوريت‌هاي پزشكي پيش بيمارستاني و بيمارستاني كشور
- تدوين برنامه عملياتي آموزشي شيوه زندگي سالم براي سنين مختلف
- تدوين و ارائه برنامه آموزش بهداشت، ارتقاي سلامت و بهبود شيوه زندگي براي دانش‌آموزان
- تدوين برنامه آموزشي و ارتقاي سلامت مبتني بر توانمندسازي مردم، محله و جامعه
- تهيه و اجراي برنامه‌هاي ارتقاي سلامت براي كنترل 14 عامل عمده مخاطره‌آميز سلامت
4. بهبود تغذيه
- ارتقاي آگاهي و سواد تغذيه‌اي جامعه
- تدوين راهنماي جديد غذايي كشور
- اطلاع رساني و آموزش همگاني در جهت افزايش سطح آگاهي‌هاي عمومي آحاد جامعه در زمينه سلامت و ايمني مواد غذايي
- تدوين طرح جامع غني‌سازي براي انواع ريزمغذي‌هاي ضروري
- اجراي پايلوت غني‌سازي مواد غذايي با ريزمغذي‌ها
- استقرار نظام شناسايي خانواده‌هاي فقير براي ارائه يارانه غذايي به آنان
- استقرار نظام پايش مستمر امنيت غذا و تغذيه در كشور
5. ايمني غذا
- استقرار سيستم‌هاي كنترل نقاط بحراني (Hazad Analysis and Critical Control Point) در واحدهاي توليد، بسته‌بندي، توزيع و نگهداري مواد غذايي و آشاميدني با نگرش به كنترل از مزرعه تا سفره با همكاري ساير دستگاه‌هاي اجرايي
- ايجاد مركز ثبت بيماري‌هاي ناشي از غذا در ستاد و دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور
- تدوين و تصويب ضوابط و دستورالعمل‌هاي بهداشتي توليد، بسته‌بندي و عرضه مواد خوردني، آشاميدني، آرايشي و بهداشتي و با گرايش به كاهش فرآيندهاي اداري صدور مجوزهاي بهداشتي
6. فوريت‌هاي پيش بيمارستاني و بيمارستاني
- بهينه سازي اورژانس‌هاي بيمارستاني
- ساماندهي تخت‌هاي سوختگي كشور
- اطلاع رساني و آموزش عمومي در مديريت حوادث و فوريت‌هاي پزشكي
- بهينه‌سازي ارائه خدمات فوريت‌هاي پزشكي به مردم
- آمادگي بهداشت و درمان در سوانح و حوادث غيرمترقبه خدمات رايگان و بيمه‌اي اورژانس
- استقرار نظام مديريت راهبردي در بخش حوادث و فوريت‌هاي پزشكي
- سازماني شدن تشكيلات اورژانس
- برنامه‌ريزي و ساماندهي آزمايشگاه ملي سلامت و مديريت متمركز اطلاعات آزمايشگاهي
- همكاري و ايجاد ارتباط منسجم در شبكه آزمايشگاهي (ملي، منطقه‌اي و بين‌المللي)
- ارتقاء سطح آموزش و تحصيلات ارائه دهندگان خدمت در فوريت‌هاي پزشكي و مديريت حوادث
7. سلامت خانواده و جمعيت
- آموزش پيش از ازدواج، حين ازدواج، آموزش و ارائه خدمت پس از ازدواج
- مراقبت مرگ مادري، تربيت عامل زايمان
- ايجاد بيمارستان دوستدار مادر
- مراقبت‌هاي ادغام يافته سلامت مادران در سطوح خارج از بيمارستان
- مراقبت ادغام يافته كودكان
- مراقبت‌هاي ادغام يافته كودك سالم
- كاهش مرگ نوزادان
- ترويج تغذيه با شير مادر
- مراقبت‌هاي ادغام يافته سالمندان
- آموزش شيوه زندگي سالم در دوران سالمندي
- ادغام مراقبت‌هاي توانبخشي و حمايتي مبتني بر جامعه براي كودك، ميانسال، سالمند در سطوح مختلف شبكه و كنترل جمعيت
8. مديريت بيماري‌ها
- مراقبت از بيماري آنفولانزاي پرندگان دركشور، پيشگيري و كاهش آسيب‌هاي اجتماعي
- كنترل بيماري‌هاي منتقله از آب و مواد غذايي
- مراقبت از بيماري تب مالت در انسان
- مراقبت از بيماري تب خونريزي دهنده كريمه كنگو در كشور
- مراقبت از بيماري ليشمانيوز احشايي، طرح جامع بيماران خاص
- مراقبت از بيماري هاري و حيوان گزيدگي
- مراقبت از بيماري لپتوسپيروزو ليشمانيوزجلدي
- مراقبت از بيماري سياه زخم در كشور
- كنترل عفونت بيمارستاني
- كنترل بيماري مالاريا
- پيشگيري و كنترل بيماري ديابت
- پيشگيري و كنترل علل كم بينايي و نابينايي، پيشگيري و كنترل بيماري آسم
- پيشگيري از موارد جديد تب تالاسمي ماژور
- پيشگيري و كنترل سرطان كولوركتال
- پيشگيري و كنترل بيماري قبلي و عروقي
- برنامه استراتژيك مراقبت آنفولانزا، برنامه پيشگيري از حوادث
- استقرار نظام ثبت و گزارش سرطان‌ها
- پيشگيري و كنترل بيماري‌هاي اسكلت عضلاني
- پيشگيري و كنترل بيماري سل
9. سلامت روان، مدارس و جوانان
- بهداشت روان جامعه‌نگر
- طرح ويزيت از خانه بيماران شديد رواني
- پيشگيري از خودكشي
- آموزش مهارت‌هاي زندگي به گروه‌هاي هدف
- حمايت رواني بهداشت و درمان آسيب‌ديدگان از بلاياي طبيعي
- آموزش مهارت‌هاي فرزند پروري به والدين و مديريت روان
- ارائه برنامه آموزش بهداشت، ارتقاء سلامت و بهبود شيوه‌هاي زندگي براي دانش آموزان
- همكاري در بازنگري تدوين كتاب‌هاي درسي و متون آموزشي دانش‌آموزان به منظور ارائه نمودن مفاهيم و اصول سلامتي
- اجراي برنامه‌هاي پيشگيري از بيماري‌ها در مدارس
10. سلامت محيط و كار
- كنترل مصرف دخانيات
- بهداشت مواد غذايي
- بهداشت آب و فاضلاب
- ايمني شيميايي
- كنترل عوامل زيان‌آور فيزيكي
- مبارزه با حشرات و جوندگان و مديريت بهداشت مواد زائد جامد
- توسعه مراكز ارائه دهنده خدمات بهداشت حرفه‌اي و بهداشت محيط (خانه‌هاي بهداشت كارگري ـ ايستگاه بهگر ـ بهداشت صنوف ـ بقا ـ كميته‌هاي حفاظت فني و بهداشت كار ـ ادغام بهداشت حرفه‌اي ـ ادغام بهداشت مواد غذايي ـ آموزشگاه‌هاي اصناف ـ شركت‌هاي مميزي ـ استقرار سيستم مديريت بهداشت حرفه‌اي و ايمني ـ بهداشت پايانه‌ها ـ بهداشت محيط مدارس)
- بهداشت هوا، عمليات بهداشت محيط روستاها
- بهداشت بيمارستان‌ها
- عمليات بهداشت محيط در شرايط اضطراري
- كنترل بيماري‌هاي شغلي و تدوين نظام سلامت كاركنان دولت
- آموزش شاغلين حرف در زمينه رعايت اصول بهداشت حرفه‌اي و محيط
11. خدمات دارويي
- افزايش تعداد داروخانه‌ها جهت سهولت دسترسي به دارو
- بررسي‌هاي لازم پس از ورود دارو به بازار جهت ارزيابي كيفيت آنها
- كاهش تعرفه ورود دارو جهت افزايش رقابت و ارتقاء كيفيت داروها
- نام‌گذاري داروها به روش تجاري ژنريك (Branded Generic) جهت هويت‌دار نمودن آنها و افزايش مسئوليت‌پذيري توليدكنندگان
- افزايش شركت‌هاي توزيع كننده و وارد كننده‌ي دارو جهت شكست انحصار در توزيع و واردات
- تشويق توليدكنندگان به توليد داروهايي كه توليدكننده واحد دارند، جهت شكست انحصار در توليد
- نظارت بيشتر بر عرضه‌ي دارو جهت افزايش امنيت و سلامت مصرف كنندگان
- همكاري در مبارزه با قاچاق دارو
- تلاش جهت ايجاد سيستم الكترونيك در راستاي بهينه سازي برنامه‌ريزي و تامين، توزيع و عرضه دارو در كشور
- مكانيزه كردن سيستم توزيع داروي بيماران خاص
- ارتقاء سطح آگاهي عمومي در جهت نحوه‌ي مصرف داروها
- تلاش در جهت ارتقاء سطح علمي و عملي ناظران امور دارويي در كشور
- تلاش در جهت منطقي كردن تجويز و مصرف داروها
- تقويت مركز ثبت عوارض ناخواسته‌ي دارويي
- ايجاد بخش دارويي در بيمارستان‌ها
- افزايش امتياز ارزشيابي داروخانه در كل امتياز ارزشيابي بيمارستان‌ها به ميزان سهم دارو در درمان بيماران
- به روز نمودن فهرست دارويي كشور و تجويز دارو توسط پزشكان منحصرا از اين فهرست
- تشكيل كميته‌هاي درمان و دارو در كليه بيمارستان‌ها و راهبري اين كميته‌ها
- تدوين راهنماي جامع درمان بيماري‌ها
انتهاي پيام
نظرات