برابري عرضه و تقاضاي نفت خام در شرايط كنوني، ايجاد بازار مناسب انرژي در سال‌هاي آينده، كنارگذاشته شدن ايران از پست‌هاي اصلي اوپك مانند دبيركلي و كم رنگ شدن نقش ايران، ايده خروج دومين توليدكننده نفت خام اوپك از اين سازمان را جدي‌تر كرده است.
دكتر حميد ظاهري - سخنگوي اسبق اوپك - در گفت‌وگو با خبرنگار انرژي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با تاكيد بر اينكه ايران در خصوص دبيركلي خيلي كوتاه آمده است، اظهار كرد: وزارت نفت بايد حق ايران را در اوپك بگيرد. اگر امكان مقابله با برخي كشورها كه در خلاف جهت منافع ما اقدام مي‌كنند وجود ندارد، بهتر است از اين سازمان خارج شويم.
وي افزود: در حالي كه ايران براي احقاق حق خود درباره انرژي هسته‌اي پافشاري مي‌كند، چگونه است كه در سازماني مانند اوپك كه از پايه‌گذاران اصلي آن بوده‌ايم نمي‌توانيم حق خود را براي احراز دبيركلي به دست آوريم؟
او ادامه داد: در حال حاضر ميزان عرضه و تقاضاي نفت خام تقريبا برابر است و كشورهاي عضو اوپك در حالي تحت فشار كشورهاي مصرف كننده هستند كه كشورهاي غيراوپك بدون اينكه محكوم شوند، نفت خود را با قيمت معمول به بازار عرضه مي‌كنند.
به گفته ظاهري پس از اينكه در زمان تاسيس اوپك (سال 1960) فواد روحاني به عنوان اولين دبيركل ايراني اين سمت را در اختيار گرفت، سيستم چرخشي براساس حروف الفبا براي اين سمت پيش‌بيني شد كه در سال 1983 با وجود اينكه دوباره دريافت اين پست مهم به ايران مي‌رسيد، ولي با اتحاد برخي كشورهاي عربي اين حق از ايران گرفته شد و با وجود گذشت 24 سال ديگر هنوز هم اين روند ادامه پيدا كرده است. به گونه‌اي كه حتي اين روال اوپك كه وزير نفت وانرژي كشور ميزبان رياست كنفرانس و نشست‌ها را برعهده مي‌گيرد، ولي در نشست اسفند 83 ايران نتوانست از امتياز ميزباني خود در آن نشست استفاده كند و رياست آن را برعهده گيرد.
ادامه روند كنوني موجب مي‌شود ايران هيچ گاه دبيركل اوپك نشود
سخنگوي اسبق اوپك با اشاره به نشست 143 اوپك و انتخاب دبيركل از كشور ليبي با وجود رقابت بين ايران و كويت توضيح داد: زمينه اين انتخاب پس از هماهنگي كشورهاي عرب با يكديگر ايجاد شد، يعني ايران با مخالفت اعراب امكان دبيركلي را از دست داد كه به نظر مي‌رسد اگر وزارت نفت اقدام جدي نكند، با ادامه روند كنوني هيچ گاه دبيركلي به ايران نخواهد رسيد.
وي خاطرنشان كرد: بنابراين بهتر اين است كه از اين سازمان خارج شويم، زيرا در حال حاضر با پايين رفتن توليد كشورهاي غيراوپك همه دنيا به نفت ايران نياز دارند.
ظاهري با تاكيد بر اينكه ايران دومين توليدكننده نفت اوپك است، تاثير تحريم احتمالي ايران را برروند فعاليت‌هاي اين سازمان و بازار انرژي دنيا بسيار زياد دانست و گفت: اگرچه گاهي موضوع جايگزيني نفت ايران با افزايش كلي ساير كشورها مانند عربستان مطرح مي‌شود، ولي واقعيت اين است كه از يك طرف اوپك در حال تلاش است تا كشورهاي غيراوپك مانند آنگولا را وارد اين سازمان كند و از سوي ديگر امكان جايگزيني نفت ايران وجود ندارد، زيرا براي نمونه اگرچه كشوري مانند عربستان امكان افزايش توليد نفت خام را دارد، ولي توليد اضافي اين كشور از نفت سنگين آنها خواهد بود كه به دليل مشكلات زيست محيطي محصولات آن خريدار چنداني در دنيا ندارد.
او به امكان تبديل نفت سنگين به نفت سبك اشاره و يادآوري كرد: با وجود اين تكنولوژي محصولات نفت سنگين همچنان مشكل زيست محيطي دارند. همچنين حجم نفت خام سنگين عربستان كم است و در بهترين وضعيت افزايش توليد حجم نفت اضافي به دو ميليون بشكه خواهد رسيد، در حالي كه عمده نفت ايران سبك و با درجه API بالاتر از نفت عربستان است.
ايران موقعيت خود را در اوپك نشناخته است
ظاهري با بيان اينكه در كنار موضوع سقف توليد نفت خام كه معمولا كشورهاي عضو اوپك در اين خصوص متحد هستند، به جز دبيركلي وضعيت ويژه‌اي در اين سازمان وجود ندارد، خاطرنشان كرد: اگرچه در سال‌هاي گذشته مجددا حق ايران در بخش دبيركلي ناديده گرفته شد، ولي مسوولان ايراني از هم اكنون بايد براي مشخص كردن تكليف اين موضوع و رفع مشكلات موجود اقدام كنند و از اوپك براي گرفتن پست دبيركلي دور بعد مصوبه بگيرد. اين كار مي‌تواند با مذاكره آغاز شود و در صورت مقاومت ساير كشورها با كم رنگ شدن حضور مسوولان ايراني در نشست‌هاي بعدي ادامه پيدا كند، زيرا در حال حاضر ماندن در اوپك براي ايران يك ضرورت محسوب نمي‌شود.
نيازي به افزايش سقف توليد اوپك نيست
وي در باره موضع ايران نسبت به تغيير سقف توليد اوپك در نشست 145 تشريح كرد: همه كشورهاي عضو اوپك آگاه هستند كه نيازي به افزايش توليد نفت نيست و اگر برخي از اعضا نسبت به توليد بيشتر خود اظهاراتي مي‌كنند، بيشتر در تلاشند كه نقش ساير كشورها مانند ايران و يا حتي نقش تنگه هرمز را در بازار انرژي كم رنگ نشان دهند كه تصور مي‌شود فقط يك بلوف است و نتيجه عملي نخواهد داشت.
قيمت واقعي نفت بايد بيش از 150 دلار باشد
او در ادامه به اهميت نفت ايران در بازار انرژي جهان اشاره و تصريح كرد: اگر روزي تنگه هرمز بسته شود قيمت هر بشكه نفت به بيش از 150 دلار خواهد رسيد كه البته قيمت واقعي نفت است و با احتساب قيمت 12 دلاري نفت در سال 1973 و در نظر گرفتن تورم در مدت 34 سال گذشته پرداخت بيش از 60 دلار براي هر بشكه نفت در سال 2007 بسيار كمتر از قيمت واقعي آن است، در حالي كه اگر همين نفت در اختيار كشورهاي پيشرفته بود قطعا آن را بيش از 200 دلار به ما مي‌فروختند، يعني مشابه رفتاري كه درباره اورانيوم غني شده دارند.
سخنگوي اسبق اوپك در خصوص رايزني برخي كشورهاي عضو اوپك براي افزايش يك ميليون بشكه‌اي سقف توليد در ماههاي پاياني سال 2007 تاكيد كرد: با وجود اينكه ذخاير تجاري كشورهاي مصرف كننده كمي كاهش پيدا كرده است، ولي همچنان كشورهاي عضو اوپك بيش از مقدار سهميه‌هاي خود توليد مي‌كنند كه همين موضوع ثابت ماندن توليد را تصديق مي‌كند.
وي افزود: در حال حاضر بخش كمي از نگراني‌هاي كمبود نفت در دنيا به مسائل بنيادي مانند تعمير پالايشگاه‌ها و كمبود فرآورده‌هاي نفتي و يا طوفان‌هاي منطقه‌اي برمي‌گردد و بيشتر اين نگراني‌ها با مسايل بنيادي مرتبط نيست و از بازارهاي كاغذي نفت در لندن و نيويورك نشات مي‌گيرد.
اوپك قيمت‌گذار نفت نيست و هميشه تابع جريانات بازار عمل كرده است
به گفته او تصميم گيري درباره قيمت نفت از كنترل اوپك خارج شده و اين سازمان هميشه تابع جريانات بازار اقدام به توليد كرده است. قيمت نفت در بازارجهاني توسط قيمت نفت‌هاي برنت و WTI مشخص مي‌شود؛ البته از همه بدتر بي‌تدبيري كشورهاي عضو اوپك است كه با همين افزايش قيمت نفت نگران به هم خوردن اقتصاد دنيا مي‌شوند، در حالي‌كه به طور غيرمستقيم اوپك هميشه تابع تغييرات اقتصادي آن كشورها بوده است.
وي با بيان اينكه زماني كشورهاي عضو اوپك حرف اول بازار نفت جهان را مي‌زدند، ولي الان وجهه خود را از دست داده‌اند، استدلال كرد: اوپك به عنوان يك توليدكننده جنبي حدود 30 درصد نفت مورد نياز بازار را در كنار كشورهاي غيراوپك كه تعيين كننده حدود 70 درصد نفت بازار هستند، توليد مي‌كند؛ با اين تفاوت كه كشورهاي غيراوپك بدون دغدغه به توليد نامحدود و عرضه نفت به بازار مي‌پردازند، ولي كشورهاي اوپك هميشه تحت فشار كشورهاي مصرف كننده هستند و گاهي بر چسب ناهماهنگي با دنيا به آنها خورده مي‌شود.
ظاهري در باره احتمال حضور روسيه، نروژ و مكزيك در نشست‌هاي اوپك به عنوان نمايندگان كشورهاي توليدكننده غيراوپك تاكيد كرد: هيچ گاه چنين عملي انجام نخواهد شد، زيرا در آن صورت اختيار آنها محدود شده كه به ضرر آنها خواهد بود و همچنين از تبليغات سوء درباره اوپك نيز در امان مي‌مانند.
او افزايش قيمت تجهيزات نفتي را در ارتباط كامل با افزايش قيمت نفت ندانست و اظهار كرد: مساله عرضه و تقاضاي برخي كالاها مانند فولاد بسيار مهم است. در حال حاضر بحث تاثير قيمت نفت در توليد از منابع برداشت نشده در كشورهايي مانند ايران، عربستان و كانادا مطرح است كه برداشت نفت آنها نياز به سرمايه بيشتري دارد، ولي اهميت اين موضوع نيز كم‌رنگ شده است.
وي با طرح اين سوال كه از سوي ديگر مگر نفت چه مقدار در هزينه‌هاي توسعه اقتصادي نقش داشته است؟خاطرنشان كرد: حتي اگر اين رقم را حدود 10 درصد هم بگيريم متوجه مي‌شويم با وجود نوسانات قيمت نفت در سال گذشته رشد اقتصادي كشورهاي مصرف كننده حدود 5/3 درصد بوده است كه بيانگر تاثيركم قيمت نفت در رشد اقتصادي آنها محسوب مي‌شود.
او به اهميت نقش كشورهاي مصرف كننده نفت خام در خاور دور اشاره و يادآوري كرد: اوپك هيچ گاه نگران خريده نشدن نفت خام خود نخواهد بود، زيرا مصرف نفت خام علاوه بر كشورهايي مانند چين و هند كه جمعيت زيادي دارند، در خود كشورهاي عضو اوپك نيز رو به افزايش بوده و هم اكنون اين كشورها 17 درصد توليد نفت خود را براي نياز داخلي مصرف مي‌كنند.
وي در پايان با اشاره به مديريت قاطع و كاربردي مهندس نوذري - سرپرست وزرات نفت - در اين مدت كوتاه ابراز اميدواري كرد كه او بتواند حق فراموش شده ايران را در مورد احراز دبير كلي اوپك بگيرد.
انتهاي پيام
نظرات