• چهارشنبه / ۱۷ تیر ۱۳۸۳ / ۱۷:۱۶
  • دسته‌بندی: دولت
  • کد خبر: 8304-06763
  • منبع : خبرگزاری دانشجویان ایران

بازخواني حادثه‌ي كوي دانشگاه تهران/15 و پايان/ ديدگاه‌هاي سردارطلايي، تعدادي از تشكل‌ها رضوي فقيه، انجمن اسلامي دانشگاه تهران ظفرقندي، فرجي‌دانا و اميد

*** فرمانده نيروي انتظامي تهران بزرگ 83/4/15 سردار طلايي، در جلسه‌اي با عنوان تعامل نيروي انتظامي و تشكل‌هاي دانشجويي كه دوشنبه (15 تير 83) برگزار شد، با اشاره به واقعه‌ي 18 تير و با بيان اين كه «اذهان ملت امروز متوجه خاطره‌ي تلخي از گذشته به نام 18 تير است»، افزود: شرايط عمومي و داخلي كشور و فضاي حاكم بر دانشگاه‌ها و تعاملات و ارتباطات مثبتي كه طي ساليان گذشته بين پليس و دانشجويان به وجود آمده و اعتمادي كه محصول اين تعاملات است، تنها يك نتيجه‌ي مهم دارد و آن اين است كه امروز خاطره‌ي تلخ 18 تير را از ذهن‌ها خارج و به جاي آن خاطرات شيريني كه در مسير خدمت به كشور و ملت است را جايگزين كنيم. وي ادامه داد: ما به عنوان نيروي انتظامي، مركز ثقل خاطرات تلخ ساليان گذشته و خاطرات شيرين اين سال‌ها، صميمانه از همكاري‌ها و حسن اعتماد به پليس استقبال كرده و آمادگي كامل را براي تعامل سازنده و مثبت با نهادها و تشكلات و آحاد دانشجويان نيز داريم و خاضعانه از آن‌ها تقاضا مي‌كنيم تمام خاطرات تلخ گذشته را فراموش كرده و خاطرات تعاملات مثبت را به جامعه عرضه كنند. فرماندهي نيروي انتظامي تهران بزرگ، تاكيد كرد كه نبايد اجازه دهيم كساني كه در خارج از كشور مترصد هستند كه جامعه‌ي ما شاهد بي‌نظمي و اختلافات باشد به هدف خود برسند و ادامه داد: با تعاملات سازنده‌اي كه به فضل الهي در اين راستا به وجود خواهد آمد، قطعا به آن‌ها خواهيم گفت؛ اين طبلي كه شما بر آن مي‌زنيد،‌ توخالي است. طلايي با تاكيد بر ايجاد فضاي نقد و گفت‌وگو در كشور خاطرنشان كرد: امروز صادقانه مي‌گوييم نيروي انتظامي در برنامه‌هاي خود عاري از اشتباهات نيست و حتما در اين راستا نيازمند همكاري تشكلات مختلف دانشجويي و عموم مردم است و اين نوع گفت‌وگوها و نشست‌ها با تشكل‌هاي دانشجويي خطاب به همه‌ي كساني است كه نام زيباي دانشجو را دارند و از اين طريق از همه‌ي دانشجويان و نه تنها يك تشكل خاص،‌ تقاضاي كمك داريم تا بتوانيم نظم بيشتري را به جامعه عرضه كنيم و دست در دست هم خاطرات تلخ را كنار گذاشته و شيريني اين تعامل و همكاري را به جامعه عرضه كنيم كه قطعا در اين صورت هم خدا و هم روح امام راحل از ما راضي و شاد خواهد بود. فرمانده‌ي نيروي انتظامي تهران بزرگ با اظهار اميدواري از اين كه جامعه در آسايش و آرامش مشكلات موجود را پشت سر بگذارد، افزود: اميدوارم شاهد روزي باشيم كه به قله‌هاي بلند استقلال در همه‌ي عرصه‌ها دست يابيم. طلايي به نقش مهم تشكل‌هاي دانشجويي و رسانه‌هاي جمعي براي ايجاد يك تعامل و همكاري برجسته بين پليس و دانشجويان تاكيد كرد. به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، در جلسه‌ي سردار طلايي با تعدادي از تشكل‌هاي دانشجويي، بعد از سخنراني سردار طلايي، برخي از اعضاي تشكل‌هاي دانشجويي به اظهار نظر پرداختند. *** درويش عضو شوراي مركزي دفتر تحكيم وحدت(طيف شيراز) اظهار داشت: تا چندي پيش خاطرات تلخي بين نيروي انتظامي و دانشجويان وجود داشت كه يكي از علت‏هاي اين تجربه‏ي تلخ سوء مديريت نيروي انتظامي در حادثه‏ي كوي دانشگاه بود. وي افزود: خوشبختانه در دو سال گذشته به علت تجربياتي كه نيروي انتظامي از حادثه‏ي كوي دانشگاه كسب كرد توانست در قضيه آقاجري و نيز حوادث سال پيش مديريت خوبي از خود نشان دهد و خاطرات شيريني بين اين دو نهاد به وجود آورد. وي ادامه داد: به نظر من نيروي انتظامي بايد مكان خاصي را براي بيان اعتراضات تعيين كند، در اين صورت اعتراضات دانشجويان و تشكل‏هاي دانشجويي با سوء استفاده كنندگان جدا خواهد بود و هيچ كس نمي‏تواند از اعتراضات دانشجويان سوء استفاده كند. درويش با اعتقاد به اين كه در دانشگاه‏ها بايد پليس حضور داشته باشد، خاطرنشان كرد: البته اين حضور مي‏تواند كارشناسانه و براي آموزش‏هاي مختلف از جمله آموزش قوانين اجتماعي باشد و كارشناسان اجتماعي با تخصص و فرهنگ بالا مانند ديگر كارشناسان در دانشگاه‏ها تعامل مناسب برقرار كنند. *** هم‌چنين نيلي دبير جامعه‌ي اسلامي دانشجويان، نيز اظهار داشت: به نظر من بايد پليس در غالب كارشناسان خبره در دانشگاه‏ها حضور داشته باشد و با دانشجويان تعامل برقرار كند. هم‌چنين پليس بايد در جامعه اقدام به فرهنگ‏سازي كند. وي با اشاره به حادثه‏ي تير 78 اظهار داشت: ما به عنوان تشكل‏هاي دانشجويي نبايد اجازه دهيم كه بعضي از جريان‏ها و رسانه‏ها از اين جريان سوء استفاده كنند. حركت نيروي انتظامي در سال گذشته قابل تقدير بود و حركت هوشمندانه اين نيرو باعث جلوگيري از خيلي از اقدامات شد. دبير جامعه‌ي اسلامي دانشجويان، گفت: امسال در دانشگاه‏ها شاهد كم شدن تنش‏ها بوديم و شايد يكي از علل كم شدن اين تنش‏ها تغيير مديريت در وزارت علوم بود. *** اميديان عضو اتحاديه‌ي تشكل‌هاي دانشجويي دانشگاه آزاد(اتحاديه‏ي اول)، نيز در اين مراسم اظهار داشت: در جريان تير ماه 78 حضور نيروهاي مرسوم به لباس شخصي باعث ايجاد چالش شد. وي گفت: دانشجويان مي‏توانند با تعامل مناسب با پليس پاسخ بسياري از سوالاتشان را دريابند و به مطالبات خود برسند. *** در ادامه نيز جامه‌شوراني عضو سازمان بسيج دانشجويي، اظهار داشت: جريان حادثه‏ي 18 تير را بايد در قالب پايان نامه‏هاي دانشجويي مورد بررسي قرار داد و دانشجويان مي‏توانند با عنوان تجربه‏اي از آن استفاده و در حركت‏هاي آينده خود هوشيارانه عمل كنند. وي با بيان اين مطلب كه دانشگاه مبدا تمام تحولات و به دنبال تحقق جنبش نرم‏افزاري است، افزود: نيروي انتظامي مي‏تواند در بسياري از موارد دانشجويان و تشكل‏هاي دانشجويي را با تعامل مناسب خود هوشيار كند. *** علي‌اصغر زارعي مسوول سازمان بسيج اساتيد، نيز با طرح اين سوال كه آيا مسبب غائله‌اي كه در 18 تير به وجود آمد دانشجويان بودند و يا اين واقعه، توطئه‌ي تحميلي دشمنان نظام بود كه با غفلت برخي مديران كه هيچ‌گاه هم مورد بازخواست قرار نگرفتند به وجود آمد، افزود: بايد يك تعامل سازنده بين دانشجويان و دستگاه اجرايي ايجاد شود؛ چرا كه اين‌ نوع همكاري به هيچ عنوان نافي مسووليت رسمي و شفاف اين دستگاهها نمي‌باشد. وي با انتقاد از عملكرد برخي اساتيد و برخي روساي دانشگاهها ابراز عقيده كرد: يك رييس دانشگاه نبايد به خود چنين جراتي بدهد كه در صحن علني دانشگاه صراحتا و شفافا اعلام كند كه طرفدار يك تشكل خاص است؛ چرا كه اين‌گونه اعمال دانشگاه را به يك جهت خاص سوق مي‌دهد. *** هم‌چنين علائي مسوول تشكلات دانشجويي سادا، در ادامه‌ي اين جلسه بر ايجاد تعامل همه‌جانبه بين محيط داخلي و محيط خارجي دانشگاهها تاكيد و افزود: بايد زمينه‌اي فراهم شود كه بتوان دعواهاي سياسي را به يك تعامل زيربنايي تبديل كرد. وي واقعه‌ي 18 تير را از يك ديدگاه نعمتي بزرگ براي نظام جمهوري اسلامي دانست و گفت: اين واقعه موجب شد كه جامعه با پشت پرده‌ها بيشتر آشنا شود و با دقت بيشتري عمل كند و تنها به ضوابط بسنده نكند. وي به يك برنامه‌ريزي همه‌جانبه و ايجاد يك كميته متشكل از نمايندگان دانشگاهها، پليس و نهاد نمايندگي رهبري تاكيد كرد و افزود: اين كميته بايد بتواند راهكارهايي را براي مسايل مختلف كشوري تبيين كند. علائي افزود: بايد فرصت‌ها از دشمنان خارج نظام - كه هر لحظه مترصد هستند از فضاي احساسي دانشگاهها استفاده و به اسلام و نظام ضربه وارد كنند - با يك تعامل سازنده داخلي گرفته شود. *** هم‌چنين رضا نقيب‌السادات، معاونت آموزشي نهاد مقام معظم رهبري در دانشگاهها بر اهميت تعامل دانشگاهيان به عنوان واسط انتقال اطلاعات در جامعه به عموم مردم با نيروي انتظامي به عنوان ناظم جامعه تاكيد كرد. وي بررسي ديدگاههاي دانشجويان و اساتيد در باب نظم و امنيت و شيوه‌هاي برقراري آن و شيوه‌هاي ارتقاي مناسبات دانشگاهيان با پليس و نيروي انتظامي و نقش و شناخت مهم‌ترين عوامل آسيب‌زا را تهديدكننده‌ي فضاي دانشگاهي و نقش‌آفريني دانشگاهيان در از ميان برداشتن اين آسيب‌ها و تهديدات را به عنوان نقش پيش‌گيرانه و مقدماتي براي تعامل سازنده نيروي انتظامي و دانشگاهيان معرفي كرد. نقيب‌السادات هم‌چنين از آماده شدن يك متن همكاري بين تشكلات دانشجويي و نيروي انتظامي خبر داد و افزود: اين متن همكاري براي تشكيلات مختلف ارسال خواهد شد و هر تشكل مي‌تواند اين متن را در جلسات خود مطرح كند و اگر مورد تاييدشان بود با نيروي انتظامي وارد گفت‌وگو شود و در نهايت موافقت‌نامه‌ي مذكور را امضا كنند. *** «سعيد رضوي‌فقيه» عضو شوراي مركزي دفتر تحكيم وحدت(طيف علامه) در تيرماه 83 گفت‌وگو با خبرنگار سياسي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، پاك شدن خاطره‌ي 18 تير را از ذهن مردم و به ويژه دانشجويان و روزنامه‌نگاران امكان ناپذير دانست و گفت: هرگونه تلاشي در جهت به فراموشي سپردن اين حادثه‌ي تلخ با ناكامي مواجه مي‌شود و اين امر سبب مي‌شود زخم‌هايي كه در قلب دانشجويان به وجود آمده عميق‌تر و چركين‌تر شود. وي «پذيرش اشتباه و مسووليت خطايي كه برخي نهادهاي منتسب به بخش‌هايي از حاكميت انجام داده‌اند و پوزش خواهي از دانشجويان به دليل هتك حريم دانشگاه و آسيب رساندن به دانشجويان بي‌گناه را تنها راه كاهش اثرات منفي اين فاجعه» دانست. ***... و اما در بيانيه‌ي انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه تهران و علوم پزشكي تهران در 15/ 4 / 83 به مناسبت پنجمين سالگرد فاجعه 18 تير آمده است: هنوز پنج سال بيش نيست كه فاجعه‌ي جنايت‌بار 18 تيرماه سال 1378 در كوي دانشگاه تهران مي‌گذرد؛ حادثه‌اي كه در آن خون دانشجوي جوان ايراني نقاشي تراژيك و غم‌باري را رقم زد كه هيچ انسان منصفي را بدون احساس تاسف نمي‌گذاشت. ...... مناسب است كه ريشه‌يابي و تحليل اين واقعه را از ياد نبريم..... آن‌چه كه در 18 تير 78 اتفاق افتاد نمونه‌ي روشن و ملموسي از روندي بود كه قبل از آن شروع شده بود و بعد از آن نيز ادامه يافت..... در ادامه اين بيانيه با انتقاد از شوراي نگهبان در تاييد صلاحيت فرهاد نظري در انتخابات مجلس هفتم و انتقاد از چگو نگي رسيدگي به جنايت كوي و نتيجه اين پرونده ،آمده است: اخطار مي‌كنيم كه اين زخم با ماندن خود نه تنها به فراموشي سپرده نمي‌شود بلكه كهنه‌تر مي‌شود. به عنوان نمونه سال‌هاي 79، 80، 81 بدون واكنشي جدي از سوي حاكميت به اين زخم سپري شد و در نتيجه اين آتش زير خاكستر خود را در خردادماه سال 82 نشان داد و كساني كه نگرش كوتاه‌مدت و سطحي به اين واقعه داشتند علاج را در تعطيلي دانشگاه تهران يافتند و امسال نيز كوي دانشگاه تعطيل مي شود تا به سمپاشي كوي پرداخته شود! *** تعدادي از اعضاي شوراي مركزي انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه تهران و علوم پزشكي تهران امروز چهارشنبه 17 تيرماه 83 به مناسبت سالگرد 18 تير در يك مصاحبه مطبوعاتي در جمع خبرنگاران به بيان ديدگاه‏هاي خود پرداختند. به گزارش خبرنگار سياسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، «حسين باقري» دبير تشكيلات اين انجمن اسلامي دانشجويان در اين نشست اظهار داشت: اول من بايد به ملت شريف و صبور ايران كه بعد از گذشت پنج سال كه از حادثه‏ي تير هنوز منتظر برگزاري يك جلسه‏ي علني و دادگاه عادلانه براي مجازات مجرمين اين فاجعه هستند تسليت عرض كنم. دوم نيز بايد به قشر دانشجو كه بعد از پنج سال هنوز منتظر برگزاري اين دادگاه هستند تسليت بگويم. سوم به قربانيان اين فاجعه از جمله خانواده‌ي «عزت ابراهيم‌نژاد» و هم‏چنين جانباز شدن نفر اول كنكور در آن زمان و ساير قربانيان اين فاجعه و در پايان نيز به خبرگزاري‏ها كه براي مراسم‌هاي 18 تير محدوديت‌هاي دارند. وي ادامه داد: انجمن اسلامي دانشگاه تهران بر حسب وظيفه‏اي كه داشت براي برگزاري پنجمين سالگرد فاجعه‏ي 18 تير به برنامه‌ريزي براي برگزاري مراسم اقدام كرد و در اولين مرحله قصد داشت كه در سر در دانشگاه تهران مراسمي برگزار كند كه اين امر با مخالفت استانداري تهران و شوراي امنيت كشور مواجه شد. بعد از آن نيز اولويت‏هاي ديگر خود را قصد داشت كه تحقق دهد كه‌ البته آنها نيز احتياج به مجوز داشت. بعد از آن در آخر سر نيز گزينه‏ي ديگري يعني برگزاري مراسم در حسينيه‏ي ارشاد را مطرح كرديم و چون اين مكان سربسته بود احتياج به مجوز نداشت ولي براي اينكه ما نسبت به اين مساله حساس بوديم درخواست مجوز كرديم و بعد از آن نيز اين امر با مخالفت روبرو شد. وي ادامه داد: متاسفانه دوستان ما در دفتر تحكيم وحدت درباره‌ي برگزاري مراسمي به مناسبت 18 تير تعاملي با انجمن دانشگاه تهران برقرار نكردند. باقري ادامه داد: در اين چند سال اخير لطمات و هجمه‏هاي زيادي به دانشگاه از جمله دانشگاه تهران كه دانشگاه مادر است وارد شده و متاسفانه سياستي كه دانشگاه تهران اتخاذ كرده به جاي همسويي با دانشجويان، همسويي با حاكميت است. البته منظور من اين نيست كه سياست وزارت علوم را دانشگاه در پيش نگيرد ولي اكنون دو سال است كه به مناسبت‏هاي مختلف دانشگاه را در اين ايام تعطيل مي‏كنند و در سال گذشته به بهانه‌ي ايجاد تسهيلات و امسال نيز به بهانه‏ي سوسك‏كشي دانشگاه و كوي دانشگاه را تعطيل كرده‏اند و اين جاي تاسف دارد و انجمن نيز به خاطر اين حركت دانشگاه امسال هيچگونه درخواست مجوزي براي برگزاري مراسم در دانشگاه تهران به دانشگاه ارايه نكرد و وزارت علوم به ويژه معاونت دانشجويي و فرهنگي اين وزارتخانه در اين مدت به جاي اينكه با تشكل‏ها و انجمن اسلامي دانشگاه تهران براي برگزاري يا عدم برگزاري اين مراسم رايزني كند رابطه بالعكس شد و انجمن پيگير اين مساله شد و دائم به وزارت علوم براي برگزاري اين مراسم رفت و آمد كرديم و اين جاي تاسف است. وي با انتقاد از عملكرد وزارت كشور و استانداري تهران اظهار داشت: دوستان ما در انجمن تهران براي درخواست مجوز برگزاري مراسم 18 تير به استانداري رفتند و درخواست كتبي ارايه دادند ولي متاسفانه آنها به درخواست‏هاي ما پاسخ شفاهي مي‏دادند كه اين در هيچ آيين نامه‏اي ذكر نشده است. اگر آنها مي‌گويند كه ما اصلاح‌طلب هستيم بايد بدانند كه موتور اصلاح‏طلبي جنبش دانشجويي است و تاكنون هيچ‏گونه مرادوه‏اي با ما نداشتند و ما شاهد هيچگونه حركت اصلاحي از جانب آنها نبوديم. وي ادامه داد: در چند سال اخير در نيروي انتظامي تغييرات و جابجايي ايجاد شده و به جاي «فرهاد نظري»، سردار «طلايي» جايگزين شده است، ولي ديوار اعتمادي كه بين دانشجويان و نيروي انتظامي در سال 78 به وجود آمد خيلي بلندتر از آن است كه توسط جلساتي با دانشجويان كوتاه شود. در ماههاي اول امسال شاهد بوديم كه در خيابان پليس‌هاي ضدشورش حضور پيدا كرده و اين امر باعث ايجاد رعب و وحشت شده و به طور كلي دانشجويان از نيروي انتظامي سئوال‌هاي زيادي دارند كه در ديدارهايي كه سردار طلايي با برخي از تشكل‌هاي دانشجويي برگزار كرده اين سئوالات و ابهامات رفع نشده و هنوز سوال‌ها باقي است. در ضمن تشكل‌هايي كه سردار طلايي براي ملاقات با خود انتخاب كرده همه همسو با حاكميت هستند و انجمن‌هاي اسلامي كه هزينه‌هاي زيادي پرداخته‌اند دعوت نشده‌اند. وي با انتقاد از شوراي امنيت كشور، اظهار داشت: «احمدي» دبير شوراي امنيت كشور اظهار مي‌دارد كه 18 تير مسأله مهمي نيست! آقاي احمدي! عملكرد شما باعث شده كه از 18 تير امسال با عنوان 16 آذر سال 1332 نام برده شود و عملكرد شما باعث شده كه فرصت‌هايي كه مي‌توانست باعث نهادينه شدن اعتراض دانشجويان شود از بين برود و اعتراض دانشجويان تبديل به آتش زير خاكستر شده كه در اثر نسيمي روشن مي‌شود و ما با آنكه امسال نسبت به سال گذشته سال آرامي داشتيم و شهر تحت كنترل نيروهاي امنيتي بود به ما اجازه ندادند كه مراسم برگزار كنيم. اگر به ما اجازه مي‌دادند ما مراسمي اجرا كنيم نيروهاي اپوزيسيون خارج از كشور اجازه نمي‌يافتند كه از اين فرصت استفاده كنند. وي درباره‌ي قوه‌ي قضاييه اظهار داشت: ما انتظار معجزه از اين ويرانه نداريم ولي مي‌خواهيم بدتر نشود. در پرونده‌ي 18 تير بعد از 5 سال هنوز عاملان آن مجازات نشده‌اند و حتي نمونه بارز آن فرهاد نظري در انتخابات مجلس هفتم مورد تاييد شوراي نگهبان قرار مي‌گيرد و اين فرد به راحتي در ملأ عام رفت و آمد مي‌كند و دوستان ما كه در سال 78 مورد كتك‌كاري واقع شدند اكنون از سر كار رفتن محروم هستند. فرهاد نظري كجا و كتك‌خورده‌هاي آن ماجرا كجا؟ وي خطاب به رييس جمهور گفت: آقاي رييس جمهور! امسال 18 تير آخرين 18 تير در هنگام تصدي شما در پست رياست جمهوري است. شما بعد از گذشت 5 سال از اين فاجعه چه كرديد. حداقل انتظار ما از شما اين بود كه در اين سال آخري واكنش و اعتراضي هرچند با لبخند مطرح مي‌كرديد كه متاسفانه شاهد آن نيز نبوديم. وي ادامه داد: مقام رهبري سال 83 را سال پاسخگويي ناميده‌اند، مي‌خواهيم بپرسيم اكنون بعد از 5 سال كه از آن فاجعه مي‌گذرد و رهبري آن فاجعه را خيانت و جنايت ناميديد، چرا مسببان اين امر مجازات نشده‌اند؟ قوه‌ي قضاييه چرا به افكار عمومي پاسخگو نيست؟ بهتر بود آن روز عزاي عمومي اعلام مي‌شد. در هر جايي وقتي عالمي يا دانشمندي كشته مي‌شود، عزاي عمومي اعلام مي‌شود. در دانشگاه كه محل توليد علم است جنايتي به اين بزرگي رخ داده ولي آن عزاي عمومي اعلام نشد. وي ادامه داد: اكنون كه 5 سال از حادثه 18 تير مي‌گذرد ما چند درخواست داريم: پرونده‌ي 18 تير بررسي شود و عاملان آن مجازات شوند، حقوق تضييع‌شده‌ي دانشجويان احياء شود، لباس شخصي‌ها شناسايي شوند و معلوم شود كه آنها از لحاظ فكري و مالي از كجا تامين مي‌شوند، نيروهاي نظامي و شبه‌نظامي حق دخالت در دانشگاه را نداشته باشند. در قضيه‌ي پارسال يعني 20 خرداد نيروي انتظامي با مجوز رياست دانشگاه وارد كوي شد و اگر پارسال مجوز گرفته ممكن است سال آينده بدون مجوز وارد شود. وي ادامه داد: ما اكنون چند سئوال داريم: چرا نيروي انتظامي وارد كوي شد و با چه مجوزي و چرا با لباس شخصي‌ها تاكنون برخورد نشده است. دبير انجمن اسلامي دانشگاه تهران، افزود: ما در طي اعلاميه‌ي شماره‌ي 2 فراخواني اعلام كرديم. البته ما اپوزيسيون نيسيستم و دانشجويان داخل حاكميت هستيم كه نظام را نقد مي‌كنيم و درصدد براندازي نيستيم و فقط نقد مي‌كنيم. ما انتظار داشتيم كه مجوز براي مكان سربسته از جمله حسينيه‌ي ارشاد داده شود و با توجه به اين امر فراخوان داديم. وي افزود: اپوزيسيون خارج از كشور اكنون در تريبون‌هاي خود، خود را همسو با حركت‌هاي جنبش دانشجويي و انجمن اسلامي دانشگاه تهران در قضيه‌ي 18 تير اعلام مي‌كند ولي اين اپوزيسيون بايد بداند كه اگر قصد دفاع از حاكميت مطرح شود اولين كساني كه در مقابل اين اپوزيسيون قرار مي‌گيرد جنبش دانشجويي است و اين اپوزيسيون بايد بداند كه نمي‌تواند جنبش دانشجويي را براي خود سپري قرار دهد. ما اگرچه حاكميت را نقد مي‌كنيم، ولي اپوزسيون را اصلا قبول نداريم. وي ادامه داد: همه‌ي ما مسلمان هستيم و بچه مسلمان از يك سوراخ دو بار گزيده نمي‌شود. پارسال متوليان دانشگاه تهران پس از آنكه ما مصاحبه‌ي مطبوعاتي داشتيم و اعلام كرديم كه مي‌خواهيم تحصن كنيم دانشگاه تهران بعد از انقلاب فرهنگي تا سال پيش براي اولين بار بسته شد و امسال نيز هيچ‌گونه درخواستي براي برگزاري مراسم به دانشگاه تهران ارائه نكرديم. وي در پاسخ به اين سئوال كه مسؤولان امنيتي عدم ارائه مجوز براي مراسم 18 تير گفته‌اند كه آغاز مراسم بر عهده‌ي خود دانشجويان است ولي پايان آن در دست خود دانشجويان نيست، اظهار داشت: اين توهمي بيش نيست و نيروي امنيتي چگونه نمي‌تواند امنيت يك شهر را كنترل كند درحالي كه مي‌خواهد امنيت مرزهاي يك كشور را تامين كند و اين همه يك توهم است كه در كاغذ و قلم بيان شده است. باقري در مورد وضعيت دفتر تحكيم وحدت و عدم موضع‌گيري اين دفتر براي مراسم 18 تير اظهار داشت: دستهايي پشت پرده بودند كه جنبش دانشجويي از هم بپاشد و در سال 80 نيز جنبش دانشجويي از هم پاشيده شد و اكنون كساني كه عهده‌دار دفتر تحكيم وحدت هستند پتانسيل لازم را براي جمع كردن توان و انرژي اين مجموعه ندارند و وظيفه‌ي ماست كه اين اتحاديه را تقويت كنيم. افرادي كه در اين اتحاديه هستند از لحاظ تئوري و پتانسيل به تقويت نياز دارند و انشاءالله در آينده‌ي نزديك پتانسيل خود را افزايش دهند. وي در مورد انتخابات رياست جمهوري گفت: اكنون 9 ماه بيشتر براي انتخابات رياست جمهوري فرصت نداريم و ما تصميم داريم كه از مهرماه فعاليت جدي خود را براي انتخابات رياست جمهوري آغاز كنيم و اينكه برنامه‌هاي هفتگي براي اين انتخابات داشته باشيم و حداقل درخواست ما از رياست جمهور آينده اين است كه طرح پارلمان دانشجويي را از مجلس گرفته و به شوراي انقلاب فرهنگي بفرستد و انتخاب رييس دانشگاه و هيات امنا دانشگاه به خود دانشگاه واگذار شود و همچنين رييس جمهور يك شخصيت علمي و دانشگاهي باشد و ما از آحاد دانشجويان و مردم مي‌خواهيم كه رويه‌اي كه در اين دو سال پيش گرفته‌اند يعني قهر كردن و شركت نكردن در انتخابات را كنار بگذارند و انشاءالله اگر رد صلاحيتها گسترده نباشد اميدواريم كه شركت گسترده‌اي در انتخابات داشته باشيم. *** دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشكي تهران امروز چهارشنبه 17 تيرماه 83 به مناسبت سالگرد فاجعه‌ي 18 تير 1378 بيانيه‌ي مشتركي صادر كردند. به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، متن كامل بيانيه به اين شرح است: «پنج سال از حادثه‌ي تلخ 18 تير 1378 مي‌گذرد. حادثه‌اي كه در آن كوي دانشگاه تهران مورد تعرض قرار گرفت و قلب نظام و دانشگاه را جريحه‌دار كرد. به گونه‌اي كه رهبر معظم انقلاب از آن به عنوان جنايت ياد نمود. صرف‌نظر از جزئيات ماجرا، مسلم است كه در فاجعه‌ي 18 تير تجاوزي آشكار به حريم دانشگاه صورت گرفت و ظلم بزرگي بر دانشجويان و دانشگاهيان رفت، ظلمي كه با موضع‌گيري صريح رهبر معظم انقلاب و رياست محترم جمهوري، هرگونه شائبه‌ي دخالت نظام در آن منتفي است، ولي كوتاهي نهادهايي كه مي‌بايست اين موضع‌گيري شفاف را در عمل به اجرا درآوردند به‌خصوص عدم شناسايي و عدم برخورد قاطع و مجازات مسببين فاجعه‌ي 18 تير متاسفانه باعث شد اين زخم همچنان بر پيكر نظام و دانشگاه باقي بماند. مطالبات دانشگاهيان در اين خصوص از روز اول بسيار روشن و مبتني بر خواسته‌هاي حداقلي و حقوق اوليه‌ي شهروندي بوده است؛ محكوم كردن اين جنايت، شناسايي، معرفي و مجازات عوامل پيدا و پنهان و ايجاد تضمين‌هاي لازم براي جلوگيري از تكرار اين‌گونه حوادث تلخ، تمام آن چيزي است كه دانشگاهيان خواستار آن بودند. اما ناباورانه شاهديم كه پس از گذشت 5 سال از اين حادثه به بخش مهمي از اين مطالبات پاسخ شايسته داده نشده و روز به روز بر ضخامت يخ‌هاي بي‌اعتمادي بين دانشجويان و نهادهاي مسوول افزوده شده است. در حالي كه اگر در همان زمان دستورات صريح مقام معظم رهبري اجرا مي‌شد، اين مساله فيصله پيدا مي‌كرد و باعث تداوم پرداخت هزينه از سوي نظام نمي‌شد. در حال حاضر نيز دانشگاهيان با اعلام برائت از بعضي موضع‌گيري‌هاي افراطي عناصر بدخواه و بعضا وابسته از جمله انديشه‌ي جايگزيني 18 تير به جاي 16 آذر خواستار همان مطالبات شفاف و حداقلي هستند. از آن‌جايي كه تعدي و هجوم به دانشگاه و دانشگاهيان در هيجدهم تيرماه 78 در واقع تعدي به نظام است، اصرار بر تكرار اين مطالبات در واقع، اصرار بر دفاع از مباني نظام اسلامي است. در اين راستا حداقل چيزي كه مي‌تواند آلام دانشگاهيان را تسكين دهد اين است كه نهادهايي كه در اين ماجرا مسووليت داشته و به وظايف خود عمل نكردند، با قبول مسووليت اين كم‌كاري و كوتاهي، به خاطر عدم اجراي وظايف خود، از دانشگاهيان عذرخواهي كنند و باعث التيام زخم عميق وارد بر پيكر دانشگاه شوند. عملكرد هوشيارانه و قانون‌گرايانه‌ي نيروي انتظامي در سال‌هاي اخير به‌ويژه در ماجراي خرداد 1382 كه در جاي خود شايان تقدير است،‌ بيانگر اين واقعيت است كه در صورت وجود چنين تدبيري در 18 تير 1378 امكان پيش‌گيري از تعميق آن فاجعه ميسر بود. بديهي است كه اگر اراده‌ي دستگاه قضايي كشور بر پي‌گرد قانوني عوامل و مسببان آن ماجرا تعلق و در جهت تحقق آن اقدامات عملي صورت گيرد، اميد مي‌رود كه نوعي بازسازي اعتماد، جانشين رنجش خاطر جامعه‌ي دانشگاهي نسبت به اهمال دستگاه قضايي در برخورد با پرونده‌ي كوي دانشگاه شود. حداقل فايده‌ي پاسخگويي به اين مطالبات، جلوگيري از تكرار اين‌گونه حوادث تلخ، اعتمادسازي مجدد، تضمين امنيت و استقلال دانشگاه خواهد بود و توطئه‌ي كساني را كه در پي ايجاد تقابل بين دانشگاه و نظام هستند، چه آنها كه به بهانه‌ي طرفداري از نظام، دانشگاه را مقصر مي‌دانند و چه آنها كه به بهانه‌ي طرفداري از دانشگاه در پي حمله به اساس نظام هستند، ناكام خواهد نمود.» *** دكتر محمدرضا ظفرقندي رييس دانشگاه علوم پزشكي تهران كه عصر امروز چهارشنبه 17 تيرماه 83 به همراه دكتر فرجي دانا رييس دانشگاه تهران و دكتر اميد، معاون دانشجويي و فرهنگي دانشگاه تهران از خبرگزاري دانشجويان ايران بازديد مي كرد، درخصوص شناسايي جريانات و عوامل مهاجم به كوي در تيرماه 1378 اظهار داشت: وظيفه‌ي دانشگاه نيست كه دنبال شناسايي عاملين اين حادثه باشد. وظيفه‌ي دانشگاه پژوهش است. عده‌اي فاجعه‌اي بسيار بزرگ را به وجود آوردند و با آبروي نظام و انقلاب اسلامي بازي كردند اما در سير پرونده‌ي اين فاجعه فقط دو نفر محكوم شدند، آن هم به دزديدن دستگاه ريش‌تراش. وي ادامه داد: اين فاجعه با توجه به فرمايشات رهبر انقلاب، رييس جمهور، مسوولان و بر اساس عقل سليم و آموزه هاي ديني، جنايت است و قطعا عامليني داشته كه قوه‌ي قضاييه وظيفه دارد اين عاملين را شناسايي كند. همان گونه كه بارها ديده‌ايم اگر اراده‌اي بر انجام كاري تحقق گيرد، آمرين و عاملين آن به سرعت شناسايي و با آنها برخورد قانوني مي‌شوند. وي ادامه داد: حركت دانشجويان در ابتدا براي جلوگيري از بسته شدن روزنامه‌ي سلام شكل گرفت. اما متاسفانه با تهاجم ظالمانه به دانشگاه و عدم برخورد صحيح و قاطع با آمران و عاملان فاجعه، اين امر امروز مورد سوءاستفاده قرار گرفته و موجي شده است كه عده‌اي از آن موج درصدد سوءاستفاده برآمدند. دكتر ظفرقندي افزود: دانشگاه وظيفه‌ي شناسايي عاملين اين حادثه را ندارد بلكه دانشگاه وظيفه‌ي تظلم‌خواهي را دارد؛ تظلم براي دانشجوياني كه مورد ظلم واقع شده‌اند و افرادي در اين حادثه مورد ضرب و شتم قرار گرفتند كه آدم‌هاي خوب و ارزشمندي محسوب مي‌شدند و حتي برخي جانباز بودند و برخي افراد مورد ضرب و شتم قرار گرفتند كه داراي معلوليت بودند. وي ادامه داد: در فاجعه‌ي 18 تير به حريم دانشگاه و دانشجو تعدي شد. در حقيقت اين فاجعه صرفا ظلم به دانشگاه و دانشجو نبود بلكه ظلم به نظام و انقلابي بود كه امام اين انقلاب دانشگاه را مبدا تحولات مي‌دانست و براي دانشجو ارج و منزلتي بي‌نظير قايل بود. رييس دانشگاه علوم پزشكي تهران در پايان تاكيد كرد: من به عنوان رييس دانشگاه علوم پزشكي تهران و به عنوان فرزند انقلاب اسلامي، نظام و دانشگاه معتقدم بايد تشكيلات قضايي تعلل‌هاي بي‌مورد را كنار گذاشته و با برخورد صحيح و همه جانبه با عاملان و آمران حادثه هم اعتماد از دست رفته‌ي دانشجويان را به آنها برگرداند و هم از نظام اسلامي كه براي آن خون‌هاي پاك فراوني نثار شده است، اعاده‌ي حيثيت كند. *** دكتر رضا فرجي‌دانا كه عصر امروز چهارشنبه 17 تيرماه 83 به همراه دكتر محمدرضا ظفرقندي رييس دانشگاه علوم پزشكي تهران و دكتر اميد، معاون دانشجويي و فرهنگي دانشگاه تهران از خبرگزاري دانشجويان ايران بازديد مي كرد، در مورد روند احقاق حقوق و ارتقا منزلت دانشگاه گفت: در برخورد با برخي عناصري كه نسبت به دانشگاه ظلم كردند، چرخش اساسي صورت گرفته كه اين قابل تقدير است و البته اهمال‌هايي هم وجود دارد. به گزارش خبرنگار ايسنا، رييس دانشگاه تهران همچنين تغيير رويكرد نيروي انتظامي نسبت به دانشگاه را خاطر نشان كرد و گفت: در حال حاضر شاهد هستيم كه تندروي‌هايي كه فاجعه‌ي 18 تير از آن ناشي شد مهار شده و جاي خود را به موضع تعقل داده است. وي با مثبت ارزيابي كردن اين رويكرد افزود: با عنايت به مواضع رهبر ي معظم انقلاب اسلامي، رييس جمهوري و مسؤلان نظام انتظار مي‌رفت در جهت احقاق حقوق دانشگاهيان از سوي تشكيلات قضايي اقدام بايسته‌اي صورت مي‌گرفت اما به عنوان رييس دانشگاه تهران اعلام مي‌كنم از روند پرونده ناراضي‌ام و به نظرم نمي‌رسد در مسير پرونده، براي احقاق حق نظام و دانشگاه پيشرفتي حاصل شده باشد. وي نپرداختن به نقش لباس شخصي‌ها و نيروهاي فشار را از جمله علائم عدم پيشرفت مسير پرونده خواند. به گفته‌ي وي، در اين پرونده نيروهاي عجيب، مخفي و سازماندهي شده‌اي وجود داشتند كه گويا امكان سوال و جواب كردن از آنها و به محاكمه كشاندنشان وجود ندارد و اين امر خود نشانه‌ي مثبتي در اين پرونده نيست. رييس دانشگاه تهران معتقد است كه اگر جنبه‌هاي مخفي اين پرونده يك بار و براي هميشه شكافته مي‌شد و مسببين آن معرفي مي‌شدند، مي‌شد اطمينان داشت كه ديگر اين نيروها جرأت به صحنه آمدن براي آفريدن چنين وقايعي را نداشته باشند. وي با اشاره به واقعه‌ي خوابگاه علامه، رخداد اين واقعه را نشان‌دهنده‌ي ريشه‌يابي نشدن اين موضوع و در نتيجه، عدم امكان ريشه‌كني آن دانست و ادامه داد: اگر واقعه‌ي 18 تير ريشه‌يابي مي‌شد، پس از چند سال از گذشت آن شاهد چنين واقعه‌اي (خوابگاه علامه) نبوديم. گرچه در حال حاضر اراده‌ي مثبت فرماندهي در نيروي انتظامي تا حدود زيادي از به صحنه آمدن عوامل مهاجم به دانشگاه جلوگيري كرده است. وي ادامه داد: اين امر براي نظام اسلامي ما كه در مقابل تجاوز خارجي 8 سال با ايمان و اعتقاد كامل ايستادگي كرد، چندان دشوار نيست و اگر تاكنون برخورد قوي صورت نگرفته نشان‌دهنده‌ي اين است كه هنوز برخي از اجزا در درون نظام نسبت به اين مساله اهمال مي‌كنند. فرجي‌دانا در بخش ديگري از سخنان خود درخصوص شبهه‌ي تعطيلي زودهنگام دانشگاه و احتمال تحت فشار بودن مسوولان آن براي تعطيلي زودهنگام گفت: تعطيلي دانشگاه طبق تقويم دانشگاه است كه از چند سال گذشته براي استفاده‌ي بهينه از زمان دو نيم سال به مورد اجرا گذاشته شده است. وي با اشاره به تعميرات كوي و لزوم به دست آوردن فضاي عملياتي، اين دو عامل را از عواملي خواند كه دانشگاه را مجبور به تعطيلي كرده است و تصريح كرد: هيچ فشاري براي تعطيلي زودهنگام دانشگاه وجود ندارد. رييس دانشگاه تهران درخصوص درخواست‌هاي احتمالي براي برگزاري مراسم به مناسبت 18 تير يادآور شد: برحسب اطلاعات من، درخواستي براي برگزاري مراسم در دانشگاه وجود نداشته است. *** دكتر اميد معاون دانشجويي دانشگاه تهران كه عصر امروز چهارشنبه 17 تيرماه 83 به همراه دكتر فرجي دانا رييس دانشگاه تهران و دكتر ظفرقندي رييس دئانشگاه علوم پزشكي تهران از خبرگزاري دانشجويان ايران بازديد مي كرد، اظهار داشت: در ارتباط با حادثه‏ي تلخ 18 تير لازم است كه در مقدمه‏اي ديدگاه امام نسبت به دانشگاه و دانشجو بيان شود. به گزارش خبرنگار ايسنا وي افزود: دوران دانشجويي من همزمان با دفاع مقدس بود و جنگ از اولويت ويژه‏اي برخوردار بود و امام در اكثر سخنراني‏هاي خود بعد از اينكه به جنگ مي‏پرداخت به مساله‏ي دانشگاه توجه مي‏كرد و دانشگاه محور فرمايشات ايشان بود. امام تاكيد بر سياسي بودن دانشجويان داشتند و اعتقاد داشتند اگر دانشجويان سياسي باشند باعث قوت نظام مي‏شوند و اين تفكر را مقام معظم رهبري نيز ادامه دادند. وي ادامه داد: با توجه به ديدگاه اين دو عزيز روشن است كه در حادثه‏ي 18 تير دانشگاه مورد ظلم و تجاوز واقع و حرمت دانشگاه و دانشجويان شكسته شد و فكر مي‏كنم فرمايش مقام معظم رهبري در آن مقطع زماني كه فرمودند اين حادثه جنايت است، اهميت دانشگاه و ظلمي كه به دانشگاه شد را به خوبي هويدا مي‌سازد. دكتر اميد ادامه داد: در اين حادثه به دانشگاهيان توهين شد و حتي مي‌توان گفت به مجموعه نظام توهين شد. در ابتداي اين حادثه رهبر انقلاب و رييس جمهور موضع‌گيري كردند و موضع نظام نسبت به اين امر مشخص شد و مشخص شد كه اين حمله مورد تاييد نظام نبوده و نظام داراي چنين ديدگاهي نيست كه با دانشجويان چنين برخورد شود، ولي متاسفانه كساني كه بايد در اين موضوع به وظيفه‌ي خود عمل مي‌كردند و قوه قضاييه و نيروي انتظامي در اين حادثه به وظايف خود به نحو احسن عمل نكردند. دانشجويان حداقل به عنوان شهروند محسوب مي‌شدند و قوه قضاييه وظيفه داشت به جنايتي كه بر عليه آنان صورت گرفته، رسيدگي كند. وي ادامه داد: اكنون چندان اهميتي ندارد كه آدم‌ها و افرادي كه به دانشگاه حمله كرده‌اند، چه كساني بوده‌اند. اين اولويت دوم است. بلكه اولويت رسيدگي به اين حادثه است و كساني كه وظيفه‌ي رسيدگي به اين حادثه را داشتند بايد به نحوي عمل مي‌كردند كه از تخريب اعتماد دانشجويان جلوگيري كنند و عدم عملكرد مناسب دستگاه‌هاي مربوطه باعث شد كه اعتماد دانشجويان به نظام تا حدودي تخريب شود و مجموعه‌اي از يخ و بي‏اعتمادي بين دانشجويان و حاكميت به وجود آيد. در اين جريان هم نظام و هم دانشگاه مورد ظلم واقع شد و متاسفانه بخشي از اين حركت به نام بخشي از نظام تمام شد و هنوز نظام نسبت به اين جريان هزينه مي‏پردازد و اگر در همان زمان برخورد مناسب با عاملان آن مي‏شد، ديگر هر ساله نسبت به اين جريان نگراني وجود نداشت و اپوزيسيون و جريانات بيگانه نيز از اين طريق سؤ استفاده نمي‏كردند. اگرچه زمان گذشته است ولي هنوز دير نيست و اگر از دانشجويان بپرسيد كه چه مي‏خواهند مطمئنا جواب مي‏دهند رسيدگي به اين حادثه و اين خواسته‏ي حداقلي كه شناسايي مسببين حادثه است. معاون دانشجويي دانشگاه تهران تاكيد كرد: اين حادثه از سوي رهبر انقلاب محكوم شد و دانشگاه در اين جريان مظلوم واقع شد. همانطور كه در جنگ امام اصرار داشتند كه متجاوز مشخص شود اكنون نيز دانشگاه مصر است كه عاملين و مسببين اين حادثه مشخص شوند. اكنون بعضي از اجزاي نظام هنوز به صراحت اعلام نمي‏كنند كه در اين جريان به دانشگاه ظلم شده است و اين جنايت در دانشگاه رخ داده است. اكنون بعد از پنج سال درخواست مجازات براي جواناني كه از روي احساسات اين كار را كرده‏اند چندان تاثيرگذار نيست و بايد اصل جريان محكوم شود و آنها بايد از مجموعه‏ي دانشگاهي عذرخواهي و اين جنايت را محكوم كنند. اين امر فضا را تلطيف كرده و زمينه را براي اعتماد دوباره بين دانشجويان و اين بخش از حاكميت فراهم مي‏كنند. در 20 خرداد 82 نيروي انتظامي با مديريت و تدبير خوب خود، توانست عملكرد مناسبي ارايه دهد و دانشجويان نسبت به نيروي انتظامي خوشبين‏تر شدند و بخشي از اين سلب اعتماد جبران شد. اكنون قوه قضاييه بيان كند كه در برخورد با عاملين اين حادثه چه كرده است؟ البته عذرخواهي از دانشجويان اين بحث را تمام نمي‏كند و مي‏تواند فضا را براي بحث‏هاي بعدي باز كند كه چه كاري انجام دهيم كه اين حوادث در دانشگاه ديگر تكرار نشود اين درخواست از موضع احساسات نيست. دانشگاه به دنبال اين امر است كه تضميني به وجود آيد كه چنين اتفاقي ديگر در دانشگاه‏ها روي ندهد. و كساني كه قبلا اين كار را كرده‏اند احساس نكنند داراي حاشيه‏ي امني براي فعاليت‏هاي ناصواب بعدي خود هستند. دكتر اميد گفت: دانشگاه از موضع نظام مي‏خواهد كه اين مشكل حل شود و جلوي آن گرفته شود و از دانشگاه و نظام اعاده‏ي حيثيت شود و بايد از نظامي كه امام پرچمدار آن بود اعاده حيثيت شود. از دانشگاهي كه امام اعتقاد داشتند و از تفكرات امام اعاده‏ي حيثيت شود. ما اعتقاد داريم كسي به دنبال حل مساله نيست و راه‏كارهايي كه اكنون ارايه مي‏شود به تعويق انداختن جريان است و تا وقتي كه 18 تير حل نشود مساله باقي است و به نظر من راه‏حل‏هايي كه تاكنون در پيش گرفته شده، راه‏حل اين مساله نيست. دكتر اميد در پايان در خصوص تعطيلي دانشگاه تهران و احتمال وجود فشار براي اين تعطيلي گفت: امروز كه 17 تير ماه است خوابگاه دانشگاه تهران داير است و نزديك به 3500 دانشجو در تابستان مشغول تحصيل هستند. وي در خصوص صدور مجوز برگزاري مراسم در دانشگاه اعلام كرد: در طول سال تحصيلي جاري حتي يك مورد درخواست برگزاري مراسم نبوده كه با آن موافقت نشود. و تاكنون درخواستي براي صدور مجوز برگزاري مراسم 18 تير دريافت نكرده‏ايم. --------------------------------------------------------- منابع استفاده شده در مجموعه‌ي پانزده‌گانه گزارش: - اخبار و گفت‌وگوهاي خبرگزاري دانشجويان ايران - روزنامه‌هاي كثيرالانتشار - كتاب ”حادثه كوي دانشگاه تهران“ تهيه و تنظيم مجتمع فرهنگي شهيد بهشتي انتهاي پيام
  • در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
  • -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
  • -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
  • - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
  • - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.

نظرات

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
لطفا عدد مقابل را در جعبه متن وارد کنید
captcha