علي شاه حاتمي، كارگردان « تركش‌هاي صلح »: خيلي خنده‌دار است كه محدوديت و دغدغه‌ي فيلمساز اين باشد كه چقدر نگاتيو دارد
خيلي خنده دار است كه محدوديت و دغدغه‌ي فيلمساز اين باشد كه چقدر نگاتيو دارد؛ يا براي صداگذاري در صحنه، بايد با دوربيني كار كند كه تا يك كيلومتري را هم مي‌گيرد!
علي شاه حاتمي، كارگردان « تركش‌هاي صلح » ، شركت كننده در بخش مسابقه نوزدهمين جشنواره‌ي فيلم فجر، با بيان اين مطلب در گفت و گو با خبرنگار دانشجويان ايراني ايسنا، با اشاره به مشكلاتي كه در كار فيلمسازي وجود دارد، گفت: آن چه كه من و ساير فيلمسازان را آزار مي‌دهد، اين است كه در عرصه‌ي سينماي جهان كه هر روز امكاناتش پيش‌تر مي‌رود، دغدغه‌هاي ما، كمبود امكانات سينماست.
وي با بيان اين كه در كنار اين كمبود، فيلمساز بايد فارغ از مسايل سينما، نقش سازنده‌اي را ايفا كند، افزود: البته سينماي ايران، در حال پيدا كردن شكل خود است؛ به طوري كه در دو سال گذشته چه از نظر تكنيك، چه از نظر مضمون - سينما با تغييرات فاحشي رو به رو بوده است.
علي شاه حاتمي، در پاسخ اين پرسش كه اگر تمام امكانات مورد نياز فيلمسازان فراهم شود، آيا در فيلمسازي او و ساير فيلمسازان تغييري ايجاد مي‌شود؟ گفت: تصور نمي‌كنم كه انگيزه‌ام را تغيير دهد. تنها تفاوتي كه روي خواهد داد، تغيير سرعت در روند فيلمسازيم خواهد بود. وجود امكانات و دسترسي به موقع به آن گام موثري در روند فيلمسازي خواهد بود.
وي كه در ژانرهاي مختلف سينمايي از جمله پليسي، جنگي، اجتماعي و در آخرين اثرش « تركش‌هاي صلح » ، درباره‌ي كودكان كار كرده است، درباره‌ي تغيير روند فيلمسازيش، پس از گذشت سال‌ها، اظهار داشت: در حال تجربه‌ي سينما و ژانرهاي مختلف آن هستم؛ احساس مي‌كنم كه جايگاهم را در ژانر مشخص سينمايي نيافته‌ام؛ حقيقت اين است كه اميدوارم با تجربه و توجه مخاطبان و نقدهاي سازنده‌ي منتقدان، به ژانر ثابتي در سينما برسم.
علي شاه حاتمي، درباره‌ي اين كه در فيلمسازي‌اش، چقدر محدوديت قايل مي‌شود، تاكيد كرد: هرگز در كارم به محدوديت نمي‌انديشم؛ با محدوديت‌هاي تعريف نشده‌اي كه در سياستگذاري، از سوي ديگران عنوان مي‌شود، نيز توجهي ندارم.
وي با اشاره به محدوديت‌ها، در كار فيلمسازي، و عبارات تعريف نشده در دفترچه‌ي سياستگذاري‌هاي سينمايي وزار ارشاد در طول 20 سال گذشته، گفت: مشكل بزرگي كه سينما با آن دست به گريبان است، و فضاي آن را، به زندگي بيمار گونه‌اي تبديل كرده است، تغيير تصميم گيرنده‌هاي سينما در طول جا به جايي دولت‌هاست كه دگرگوني‌هاي شگرفي را در طول 20 سال در دفترچه سياستگذاري سينما نشان داده‌اند كه با اين تغييرات، فيملسازان را هميشه در هاله‌اي از بلاتكليفي نگهداشته‌اند.
علي شاه حاتمي تصريح كرد: سينما، خواسته يا ناخواسته، با سياست آميخته شده است و مديران صنعت سينما نيز به جاي برنامه‌ريزي براي آن، راه سياستگذاري را براي سينما برگزيده‌اند؛ همان طور كه بر روي دفترچه‌اي كه نام برديم، نوشته شده است: « دفترچه‌ي سياستگذاري سينما » ؛ نه « دفترچه‌ي برنامه‌ريزي سينما »
وي افزود: برقراري ارتباط بين سياست و هنر مشكل است؛ زيرا آن چه كه در سياست مد نظر است، هنرمند از آن گريزان است. من معتقدم كه متوليان فرهنگ و هنر، براي ثبات برنامه‌ريزي در سينما بايد چاره‌اي كه بينديشند؛ و از ضربات سنگيني كه تغيير مديريت‌ها و دولت‌ها با پيكره‌ي اين صنعت، زده است، بكاهيم.
كارگردان «تركش‌هاي صلح»، در پيشنهاد به بخش فرهنگي - هنري دولت، براي ثبات در برنامه‌ريزي سينماي ايران گفت: اگر به گونه‌اي، مكاني چون خانه‌ي سينما، با حضور فردي ثابت، به عنوان نهادي تفكيك شده، براي سينما برنامه‌ريزي و در كار آن، نظارت كند، اين تلاطم و اتفاقات عجيب و غريبي كه با تغييرات در عرصه‌ي سينما براي فيلمسازان مي‌افتد، كمتر خواهد شد.
وي در ادامه، با اشاره به محدوديت‌ها در عرصه‌ي سينما، خاطر نشان كرد: ما يك رشته اصول فيلمسازي را در نظام جمهوري اسلامي ايران پذيرفته‌ايم كه فيلمسازان، با در نظر گرفتن قوانين و خطوط قرمز، خود را با آن درگير نمي‌كنند؛ در كنار اين قوانين، عقايد شخصي‌يي كه در دفترچه‌ي سياستگذاري در طول 20 سال، به شكل تعريف نشده، وجود دارد كه معتقدم بايد تمام آن محدوديت‌ها، برداشته شوند و به فيلسماز اجازه داده شود تا با شناختي كه نسبت به جامعه دارد، فيلم بسازد.
علي شاه حاتمي افزود: مطمئنا آثاري كه بدون اين محدوديت‌ها ساخته مي‌شوند، با ارزش‌تر از آثاري است كه با ترس و لرز و ابهام ساخته مي‌شوند.
وي در ادامه، با اشاره به امكانات نقدي و فني‌يي كه وزارت ارشاد، براي فيلمسازان قايل شده است، تصريح كرد: در بحث نقدينگي، به جرات مي‌گويم كه استفاده از وام ارشاد، عرصه را براي فيلمساز تنگ مي‌كند؛ من معتقدم كه اين وام‌ها تنها به فيلم‌هاي خاصي كه بخش خصوصي به روي آن سرمايه‌گذاري نمي‌كند، تعلق گيرد؛ تا پشتوانه‌ي فرهنگي‌يي براي فراغ بال بيشتر كارگردانان باشد.
علي شاه حاتمي، در بحث امكانات، با بيان اين نكته كه امكانات فني سينماي ايران، زير صفر است، گفت: يك كارگردان، براي اين كه بتواند فيلم بسازد، ماه‌ها بايد براي يك دوربين كه ساده‌ترين وسيله‌ي توليد است، منتظر بماند.
وي، در ادامه‌ي گفت و گويش با ايسنا، درباره‌ي پاسخ مردم، نسبت به فيلم‌هاي اكران شده در سال گذشته، اظهار داشت: شايد به نسبت سال‌هاي گذشته، جذب مخاطب كم‌رنگ‌تر بوده است؛ اما، با توجه به تفاوت فيلم‌هاي پارسال، و نوع نگاهي كه مردم نسبت به فيلم‌ها دارند، در مجموع، انتخاب مردم، سخت‌تر بوده است و مردم به فيلم‌هايي كه ارزش بيشتري دارند، توجه خاصي نشان داده‌اند؛ هر چند كه اين نگاه، كامل نشده است؛ چون هنوز برخي از فيلم‌هاي بي‌ارزش، مخاطبان خود را دارند.
وي درباره‌ي واكنش مطبوعات و رسانه‌هاي جمعي نسبت به فيلم‌هاي سال گذشته، گفت: ميانه‌اي با نقد روزنامه‌ها ندارم. احساس مي‌كنم كه منتقدان ما، آن چنان كه بايد و شايد سواد نقد سينمايي را ندارند؛ آن‌ها در آثارشان، مغرضانه عمل مي‌كنند؛ و اين به دليل نداشتن اصولي براي ورود به نقد سينماست. به قول يكي از دوستان، به دليل اين كه مطبوعات، مبلغ كمتري را هزينه كنند، افراد بي‌تجربه را براي نقد نويسي به كار مي‌گيرند!
اين كارگردان، درباره‌ي تاثير جشنواره‌هاي جهاني بر روي سينماي ايران تاكيد كرد و گفت: فيلم‌هاي برگزيده‌ي جهان، به دليل اين كه فرهنگ خود را دارند، هيچ تاثيري بر روي فيلمسازان ايران ندارند؛ اما، نقش حضور فيلم‌هاي ايراني در جشنواره‌هاي جهاني، در سينماي ايران بي‌تاثير نيست؛ چون باعث مي‌شود تا نوع نگاه برخي از كارگردانان، در عرصه‌ي فيلمسازي دگرگون شود.
وي درباره‌ي تاثير واكنش مردم، نسبت به فيلم‌ها، بر روند فيلمسازي گفت: لازمه‌ي اصلي سينما، نياز به مخاطب است؛ مخاطبان بعد از انقلاب، سواد و بينششان، روز به روز نسبت به سينما بيشتر شده است؛ با تغيير نگاه، كه ناشي از فضاي به وجود آمده است، ژانرهاي حادثه‌اي و اكشن را از فيلم‌هايشان حذف كرده‌اند، و به موضوعات اجتماعي روي آورده‌اند، و به واسطه‌ي اين نگاه، در خيلي جاها، به مخاطبان خط و ربط مي‌دهند.
علي شاه حاتمي، درباره‌ي تاثير واكنش مردم، بر روي فيلمسازي خودش تصريح كرد: من دچار نوعي سردرگمي با مخاطب شده‌ام؛ واقعا نمي‌دانم كه مخاطب فيلم من، تكليفش با سينما چيست!؟ چون هم فيلم‌هاي در سطح ارزشمندم را استقبال كرده‌اند و هم فيلم‌هاي ديگرم را.
وي در پاسخ اين پرسش كه با شكل كنوني نمايش فيلم‌ها در جشنواره موافق است يا به شكلي كه فيلم‌ها پيش از جشنواره، اكران عمومي داشته باشند؟ گفت: تازگي اكران فيلم‌ها، براي جشنواره، يك حسن است؛ اين تازگي، تب تازه‌اي را براي ديدن فيلم‌ها در بين مردم و حتي اهالي سينما ايجاد مي‌كند كه در غير اين صورت، جشنواره، بدون مخاطب خواهد ماند.
كارگردان « تركش‌هاي صلح » ، درباره‌ي اين كه آيا فيلم‌هاي برگزيده‌ي از سوي هيات داوران جشنواره، ارزش جديدي را در سينما، براي مردم پيش مي‌آورد؟ اظهار داشت: رابطه‌ي زيادي بين فيلم‌هاي برگزيده‌ي داوران و انتخاب مردم نمي‌بينم؛ داوري، تنها بر روي فيلمسازان جواني كه مي‌خواهند وارد عرصه‌ي سينما شوند، مي‌تواند موثر باشد.
علي شاه حاتمي، در پايان، درباره‌ي شايستگي داوران، براي گزينش فيلم‌ها گفت: در يك پاسخ كلي، اين شايستگي را دارند؛ به هر حال، داورهاي هر جشنواره، افراد متغييري هستند؛ طبيعي است كه در نهايت، فيلم‌هايي برپايه و اساس ملاك و معيار آن‌ها برگزيده مي‌شوند؛ البته اين، در همه‌ي دنيا مرسوم است و ايرادي بر آن وارد نيست.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات