نوروز در کشورهای حوزه این آیین در برخی ادوار با مخالفت‌های سرسختانه روبه‌رو شده است. یکی از آن‌ها کشورهای تحت‌نظر شوروی است. شوروی در زمانه اقتدار خود از برپایی نوروز در سرزمین‌های آسیای مرکزی و قفقاز جلوگیری کرد. این حکومت تلاش مستمری داشت تا نوروز از میان برود که البته به آرزویش نرسید!

با وجود این ستیزه‌جویی‌ها مردمان آسیای مرکزی و قفقاز، یعنی کشورهایی چون قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و جمهوری آذربایجان با صبوری و زیرکانه نوروز را حفظ کردند. بر این اساس آنان جشن نوروز و تمامی آیین‌های پیوسته با آن را پنهانی برگزار می‌کردند.

علی بلوکباشی در نوشتاری در مجموعه مقالات «نوروزِ؛ تنوع فرهنگی و فرهنگ صلح» (به‌کوشش سمیه کریمی ـ ۱۴۰۲) این موضوع را تبیین کرده است. او ضمن اشاره به برپایی مخفیانه جشن نوروز، توضیح می‌دهد که چگونه برای جاویدانی آن نویسندگان و شاعرانی برخاستند و آن را در داستان‌ها و شعرهای خود بازتاب دادند. در برخی کشورها پدر و مادرها نام فرزندانشان را نوروز و بایرام به معنی عید می‌گذاشتند.

گاهی مخالفت با نوروز از طرف شخصیت‌های نامدار رخ داده است. بلوکاشی امام محمد غزالی، دانشمند قرن پنجم، ازجمله آن مخالفان نوروز بود تا جایی که با خرید و فروش بساط نوروز در کتابش، کیمیای سعادت، مخالفت کرده است. او از مسلمانان جهان می‌خواهد که جشن را برگزار نکنند چراکه مخصوص زرتشتیان است. این در حالی است که در جایی چون ایران خودمان، مسلمانان در حفظ نوروز نقش اساسی داشتند.

رازهای ماندگاری نوروز چیست؟

با همه آنچه گذشت نوروز ما ماندگار ماند؛ نوروز جشنی که همه ما ایرانیان از ترک و لر و بلوچ تا کرد و فارس و آشوری را سر یک سفره جمع می‌کند و دستانمان را در هم می‌گذارد، طی سده‌های متمادی همچنان ماندگار مانده است، اما این مانایی راز و رمز خودش را دارد!

بخشی از این ماندگاری با تولد دوباره طبیعت ارتباط دارد. با پشت‌سرگذاشتن سرما و رسیدن بهار سرسبز نسبت دارد. تکرار نوشدن و گردش کیهانی که در آسمان‌ها اتفاق می‌افتد و علاقه مردم به پاسداشت آن یکی از علل ماندگاری نوروز است.

از طرفی نوروز از دیرباز تا امروز با بخشی از اقتصاد ما در پیوند بوده است، به‌طوری که کشاورزان با گردش زمین به دور خورشید و آمدن بهار فصل تازه‌ای از کشت‌وکار و معیشت را آغاز می‌کنند. بی‌دلیل نیست که تنگاتنگی کشاورزی و سال نو همواره موجب توجه ویژه به نوروز شده است.

دلیل دیگری که نوروز ماندگار شد، جوهره نیرومند خود فرهنگ نوروز است. نوروز آیین‌هایی دارد که همگی بر زیست روزمره تأثیرگذار و کارآمدند. خانه‌تکانی، مهمانی و یاد درگذشتگان همگی از آیین‌های پیوسته با نوروزند که در زیست فرهنگی و اجتماعی مردم جایگاه ویژه‌ای دارد. سرانجام آنکه شادی‌آفرینی و حیات‌بخشی نوروز نقش مهمی در حفظ آن داشته است.

انتهای پیام