در حالی که در روز اول فروردین ۱۴۰۴ مردم نطنز خود را برای عید دیدنی، مسافرت و پذیرایی از مهمانان نوروزی آماده می‌کردند، ساعت ۱۰:۲۳، زلزله پنج ریشتری در عمق ۱۰ کیلومتری زمین و در فاصله دو کیلومتری شهر نطنز، این شهر را لرزاند.

شدت زلزله به حدی بود که باعث خروج مردم وحشت‌زده از منازل، سقوط برخی از اشیای داخل خانه و ایجاد ترک در برخی از خانه‌ها شد که این پایان ماجرا نبود. 

حوالی ساعت ۱۲:۰۰ روز اول فروردین زلزله دوم به بزرگی ۳.۵ ریشتر باز هم نطنز را لرزاند تا کام مردم و مسافران نوروزی را تلخ و نگرانی مردم این شهر بیش از پیش جلوه کند.

می‌ترسیدیم به خانه‌های خود برویم 

سعید یکی از شهروندان نطنزی در این باره به ایسنا می‌گوید: در روز اول فروردین که زلزله دوم آمد، می‌ترسیدیم به خانه‌هایمان برویم.

وی می‌افزاید: زمان زلزله چند ثانیه بود، اما چون در طبقه چهارم آپارتمان زندگی می‌کنیم، تکانه‌های شدیدی خانه ما را جابه‌جا کرد.

به گزارش ایسنا، حوالی ساعت ۱۳:۰۶ روز اول فروردین بود که زلزله‌ای ۴.۵ ریشتری باز هم نطنز را لرزاند و این زلزله سوم اتفاق تلخی را برای مردم نطنز و میراث‌دوستان رقم زد که باعث شد سر در تاریخی کاروانسرای بازار نطنز به‌طور کامل فرو ریزد.

تخریب کامل سر در کاروانسرای تاریخی بازار نطنز بر اثر زلزله

مهدی مشهدی، رئیس اداره میراث فرهنگی نطنز نیز به ایسنا می‌گوید: سر در تاریخی کاروانسرای بازار نطنز بر اثر زلزله به‌صورت کامل تخریب شد. 

وی می‌افزاید: بر اثر زلزله صبح یک فروردین در نطنز، شکاف‌هایی در سر در تاریخی این کاروانسرا ایجاد شد، اما بعد از پس‌لرزه‌های متعدد، به‌خصوص پس‌لرزه ۴.۵ ریشتری سر در این بنا به‌صورت کامل فرو ریخت.

رئیس اداره میراث فرهنگی نطنز ادامه می‌دهد: با توجه به گزارش‌های تنظیم شده توسط کارشناسان مرمت، برنامه‌ریزی برای بازسازی کامل این سر در تاریخی در حال انجام است تا در اولین فرصت عملیات بازسازی آغاز شود. 

وی بیان می‌کند: کاروانسرای تاریخی بازار نطنز یکی از آثار ثبتی نطنز است که متعلق به دوره صفویه بوده و دارای مالک شخصی است.

به گزارش ایسنا، رفته رفته از ریشتر زلزله‌ها کم شد و به زیر سه ریشتر رسید که آنچنان برای شهروندان نطنزی قابل حس نبود و رفته رفته شرایط در حال بازگشت به حالت عادی بود که ناگهان زلزله‌ای به بزرگی ۳.۱ ریشتر ساعت ۱۸:۰۰ روز شنبه دوم فروردین بار دیگر نطنز را لرزاند و این بار باعث شد بخشی از مسافران و مهمانان نوروزی زودتر از همیشه نطنز را ترک کنند، اما زلزله‌های پیاپی دست از سر نطنز بر نداشت تا این بار برای نهمین بار، در ساعت ۰۳:۱۵ روز سه‌شنبه پنجم فروردین سال جاری، زلزله ۳.۸ ریشتری در عمق ۱۰ کیلومتری و به فاصله دو کیلومتری از شهر نطنز در مسیر گسل قم به زفره، نطنز را بلرزاند و این بار نام این گسل به سر زبان‌ها بیفتد.

تکان‌های این زلزله این بار آن قدر شدید بود که تقریبا همه مردم نطنز سراسیمه به بیرون از خانه‌ها آمده و با توجه به سردی هوا، تا صبح در خودروهای خود سر کردند.

شواهدی مبنی‌بر زلزله‌های مهیب در تاریخ نطنز وجود ندارد

داوود حسنعلیان، محقق علوم زمین و میراث فرهنگی در این باره به ایسنا می‌گوید: با توجه به شواهد تاریخی و بررسی‌های زمین‌شناسی با وجود ده‌ها گسل در منطقه، سابقه زلزله مهیب در منطقه نطنز وجود ندارد. 

وی می‌افزاید: براساس نقشه‌های گسلی حوزه کرکس اعم از کاشان و نطنز و اردستان، به شدت این منطقه و به‌ویژه در کوهستان تکتونیزه است و یکی از مهم‌ترین گسل‌های منطقه که البته در ایران نیز مشهور است، گسل قم - زفره است که در این منطقه قرار دارد.

این محقق علوم زمین و میراث فرهنگی ادامه می‌دهد: این گسل به سه قسمت گسل راوند، کاشان و زفره تقسیم می‌شود که در حوزه کاشان منشاء تخریب‌های زیادی در طول تاریخ با دوره برگشت ۲۰۰ ساله بوده است. 

حسنعلیان تصریح می‌کند: چشمه‌های گسلی فین، نیاسر و جوشقان که تامین آب شرب بخش بزرگی از حوزه کاشان را به عهده دارد یکی از محصولات همین گسل‌ها هستند که در حوزه نطنز در هُل‌آباد چشمه گسل داریم.

وی خاطرنشان می‌کند: با وجود عبور گسل‌های مهم در حوزه نطنز، شواهد تاریخی از آرامش بیشتر این منطقه حکایت دارد، بنابراین بر خلاف جنب‌وجوش زمین در حوزه کاشان که شواهد آن از سیلک تا آخرین مورد آن در ۱۱۹۲ هجری قمری قابل مشاهده است، در نطنز فقط تخریب بخشی از گنبد مسجد جامع نطنز متعلق به ۳۷۵ هجری قمری وجود دارد که احتمالاً بر اثر زلزله بوده است. 

حسنعلیان می‌گوید: در ۱۳۸۰ شمسی ما میزان پایداری مناره مسجد جامع نطنز را در مقابل لرزش‌های زلزله محاسبه کردیم که اندکی بیش از ۶ ریشتر را تحمل می‌کند و این یعنی نطنز بیش از ۷۰۰ سال است که با زلزله‌ای به این شدت روبه‌رو نبوده و از این رو مناره مسجد جامع نطنز همچنان قرص و پابرجا است.

این محقق علوم زمین و میراث فرهنگی می‌افزاید: ما شواهدی از حرکات افقی و عمودی زمین را بر اثر گسل در مقیاس زمین شناسی(پلیستوسن و هولوسن) داریم که به‌عنوان مثال ۲۵ متر جابه‌جایی مخروط افکنده جوان هنجن در پی ۱۰ هزار سال(قاعده هولوسن) جابه‌جایی به میزان ۲.۵ میلی‌متر در سال را نشان می‌دهد.

وی بیان می‌کند: یکی دیگر از این موارد شعبات گسل قم - زفره در دره آسون نطنز را نشان می‌دهد که حرکت عمودی ۰.۳ میلی‌متر در سال را در طی ۱۲۵ هزار سال گذشته نشان داده است که برخلاف کاشان شواهد تاریخی از وقوع زلزله سهمگین نه در منابع تاریخی گزارش شده و نه در آثار معماری پیوسته مشاهده می‌شود.

حسنعلیان خاطرنشان می‌کند: برخلاف نگرانی مردم شهر نطنز، از نظر وضعیت زمین‌شناسی و گسل‌ها، این شهر نسبت به کاشان پنج برابر امن‌تر است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا زلزله‌ها برای زمین مفید هستند یا نه می‌گوید: وقوع زمین لرزه با فعالیت گسل مرتبط است و این لرزش‌ها خود معلول است، بنابراین این انرژی نهفته باید آزاد شود و به شکل کلی مفید بوده و در کوتاه مدت باعث بسته یا باز شدن چشمه‌ها می‌شود و در کل اینکه انرژی زمین به‌صورت تدریجی آزاد می‌شود که از این لحاظ مناسب است.

محقق علوم زمین و میراث فرهنگی بیان می‌کند: گاهاً منشاء یا عامل یک چنین موضوعی شرایط اقلیمی و یا زمین‌شناسی است که در هزاران کیلومتر دورتر یا میلیون‌ها سال عقب‌تر باید آن را جست‌وجو کنیم. 

وی ادامه می‌دهد: لرزش‌های متوالی که به‌تازگی در شهرستان نطنز وجود دارد به ساختار زمین شناسی و تکتونیک حوزه مرکزی ایران مرتبط است که بخش عمومی حیات اجتماعی و انسانی ایران مدیون وجود گسل‌ها است. 

حسنعلیان می‌افزاید: تقریبا بخش عمده دارایی طبیعی ما در کل کشور به‌خصوص در شهرستان نطنز، مدیون نقش و عملکرد گسل‌ها بوده که چشمه‌های گسلی، دره‌ها، گذرگاه‌ها، کانی‌ها، مخروط افکنه‌ها، تنوع رسوبات و… برخی از این موارد است.

وی با اشاره به ضرورت بحث تطبیق معماری و سازه‌ای شرایط لرزه خیزی کشور پیرامون این موضوع اضافه می‌کند: معماری ما در مقابل با بحث اقلیم تطابق دارد، اما معماری سنتی ما در برابر زلزله هیچ تطبیقی نداشته است و علت این است که به‌عنوان مثال دوره بازگشت زلزله در کاشان ۲۰۰ سال بوده که شش نسل است که هیچ تجربه‌ای از زلزله نداشته‌اند پس باید راهکار عملی و علمی پیدا کنیم تا سازه‌های مقاوم‌تر بسازیم.

حسنعلیان پیرامون این سوال که یا زلزله‌های رخ داده در نطنز پیش‌لرزه هستند یا پس‌لرزه خاطرنشان می‌کند: هیچ‌گونه اطلاعات دقیقی پیرامون این موضوع وجود ندارد، اما بهترین راهکار این است که سازه‌ها را جوری بسازیم که در برابر زلزله مقاومت بیشتری داشته باشند و نظارت بیشتری در ساخت و سازها انجام شود.

به گزارش ایسنا، تا به این لحظه آخرین زلزله از رشته زلزله‌های نطنز، همان زلزله ۳.۸ ریشتری بامداد پنجم فروردین بوده است که امیدواریم آخرین آن باشد.

موضوعی که در این گزارش بیشتر به چشم آمد، لزوم آماده‌سازی بهتر سازه‌ها و ساختمان‌ها مطابق با مقررات ملی ساختمان و سخت‌گیری بیشتر در بحث ساخت و اجرای ساختمان بود.

انتهای پیام