روح الله کریمی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا،  با بیان اینکه امروزه منابع آبی محدود شده است و ناگزیر هستیم به سمتی برویم که از منابع آبی موجود حداکثر استفاده را داشته باشیم، افزود: در باغات انگوری که از سیستم غرقابی استفاده می‌شود جوی‌ها و کرت‌های باغ را مملو از آب می‌کنند و ضمن آبشویی و هدررفت آب، این کار باعث می‌شود که در آن زمانی که آب تجمع پیدا کرده بخش زیادی از املاحی و عناصر غذایی خاک از محیط ریشه خارج شود و از طرفی وزن آب باعث سفتی خاک و ایجاد مشکلاتی در ریشه دوانی و رشد گیاه می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه باید در باغات جدیدالاحداث انگور از سیستم آبیاری قطره‌ای استفاده شود، گفت: توصیه می‌شود در باغات قدیمی انگور هم از سیستم‌های تلفیقی آبیاری استفاده ‌شود به عنوان مثال در باغاتی که حالت خزنده دارند، نمی‌توانیم شیوه آبیاری را بلافاصله عوض کنیم، بنابراین باید در مراحل کلیدی و حساس رشد گیاهان از سیستم آبیاری تکمیلی استفاده ‌شود، در این روش گیاهان به مرور زمان با این سیستم آبیاری سازگار می‌شوند.

کریمی خاطرنشان کرد: در مزارع ذرت، سیب‌زمینی، آفتابگردان، گوجه‌فرنگی، هندوانه و خیار استفاده از «نوار تیپ» رایج شده است و بسیاری از کشاورزان از این تکنولوژی بهره می‌برند، این روش باعث افزایش راندمان آبیاری نسبت به روش‌های قبلی می‌شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه ملی ملایر تصریح کرد: در گلخانه‌ها و باغاتی که به یک مخزن آب دائمی متصل هستند می‌توان از آبیاری هوشمند استفاده کرد که طبیعتاً این سیستم آبیاری مجهز به سنسورهای رطوبتی خاصی است که از طریق حسگرها میزان رطوبت خاک را پایش و زمان و دور آبیاری را تنظیم می‌کند.

استفاده از سیستم آبیاری هوشمند در مزارع کوچک دشوار است

وی با بیان اینکه در بخش عمده‌ای از باغات و مزارع شهرستان ملایر چون آبیاری به صورت نوبتی انجام می‌شود، استفاده از سیستم هوشمند کار بسیار دشواری است، ادامه داد: استفاده از سیستم آبیاری هوشمند در مزارع کوچک امکان‌پذیر نیست اما در گلخانه‌ها و باغات وسیع که مدیریت واحد دارند و منبع آبی شان اختصاصی است، امکان‌پذیر است.

سرپرست پژوهشکده انگور و کشمش ملایر خاطرنشان کرد: برای هر گیاه میزان مصرف سالانه در واحد هکتار کود شیمیایی باید مشخص باشد، زیرا یکی از دلایل شور شدن خاک و آب استفاده بی‌رویه و نادرست از کودهای شیمیایی است که باعث آلودگی آب می‌شود، بنابراین باید بر اساس نوع گیاهی که داریم برنامه تغذیه سالیانه آن تنظیم شود تا بتوانیم از مقادیر بهینه کودهای شیمیایی و سموم استفاده کنیم تا میزان آلودگی خاک و آب کاهش پیدا کند.

وی یکی از راهکارهای کاهش آلودگی‌های آب و خاک را استفاده از کودهای زیستی و میکروارگانیسم‌ها دانست و افزود: در کشور ما به دلیل تنوع اقلیمی و وسعت بالای زمین‌های کشاورزی، میکروارگانیسم‌های مفیدی نیز وجود دارند که شناسایی شده و ما روی آنها کارهای تحقیقاتی انجام می‌دهیم.

کریمی یادآور شد: به عنوان مثال یک نوع باکتری در خاک‌های شور کرمان شناسایی شده که باعث افزایش میزان حلالیت فسفر در خاک، ریشه زایی بیشتر و اصلاح خاک می‌شود، از سوی دیگر در گلخانه استفاده از کودهای زیستی برای تولید محصولات سالم و جلوگیری از آلوده شن خاک، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد، استفاده از مواد آلی به جای کودهای شیمیایی می‌تواند یکی از راهکارهای مفید در این زمینه باشد و جلوگیری از ورود آب‌های آلوده و پساب‌ها به مزارع، یکی از مباحث مهمی است که در سطح کلان باید بدان‌ها پرداخته شود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان از منابع آب غیرمتعارف مانند آب باران یا آب دریا برای تامین نیازهای آبی استفاده کرد؟ گفت: بله، امکان‌پذیر است به عنوان نمونه یک گلخانه تحت نظارت بنده است که مدیر آن تمام سقف گلخانه را به‌صورت شبکه‌ای به یک لوله مرکزی متصل و خروجی آن به یک استخر جمع آوری آب متصل شده است و هر زمان که باران و برف می‌بارد آب حاصل از بارش آن‌ها مستقیم داخل یک مخزن جمع‌آوری می‌شود، این امر در بهار بسیار نمود بیشتری پیدا می‌کند و همانطور که می‌دانید آب باران واقعاً حیات‌بخش است و برای گیاهان مفید است.

عضو هیأت علمی دانشگاه ملی ملایر با بیان اینکه آب باران ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که آب معمولی فاقد آن است؛ به همین دلیل می‌توان از این ظرفیت آب باران برای آبیاری استفاده کرد، تصریح کرد: در بخش خانگی هم استفاده از این تکنولوژی امکان‌پذیر است و پیشنهاد می‌کنیم برخی افراد اگر امکانشان فراهم باشد با قراردادن تانکر و مخزنی در محل زندگی خود، می‌توانند حجم بسیار زیادی آب باران و برف را جمع‌آوری کنند که نقش مهمی می‌تواند در آبیاری فضای سبز منزل داشته باشد.

بهبود الگوی مصرف آب با فرهنگ‌سازی 

 وی در رابطه با چگونگی بهبود الگوی مصرف آب را در بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعت و خانگی، گفت: تحقق این امر نیازمند شدید فرهنگ‌سازی و آموزش در سطح جامعه دارد و مردم باید بدانند که ما با بحران شدید کم آبی دست و پنجه نرم می‌کنیم و هر ساله اوضاع از لحاظ دخیره آبی و میزان بارش وخیم‌تر می‌شود بنابراین باید ضمن کاهش مصرف به سمت شیوه‌های جدید کنترل هدر رفت آب برویم.

عضو هیأت علمی دانشگاه ملی ملایر با تأکید براینکه باید برای کشاورزان و باغداران در این زمینه کلاس‌های آموزشی برگزار شود، گفت: باید تسهیلات ویژه‌ای به کشاورزان اعطا شود که بتوانند شبکه‌های آبرسانی‌شان را اصلاح و یا به‌روزرسانی کنند، همچنین ضروری است «آمایش سرزمینی» صورت بگیرد و در مناطقی که با مشکل شدید کم آبی مواجه هستیم گیاهان کم آب­‌بر کشت شود.

وی با بیان اینکه باید زمانی از آبیاری استفاده کنیم که آن گیاه بیشترین نیاز را به آب داشته باشد و همگی آنها مستلزم یک برگزاری دوره‌های آموزشی مستمر است، گفت: می‌توانیم با آموزش و معرفی گونه‌های مقاوم و کم آب بر و کاشت گیاهان مقاوم به خشکی، الگوی مصرف آب را کاهش دهیم.

کریمی با اشاره به اینکه در حال حاضر گونه‌هایی داریم که تحمل خشکی‌شان بسیار زیاد است به عنوان مثال درخت بادام در مقایسه با درخت سیب تحمل کم آبی بسیار بیشتری دارد، افزود: حتی در انگور هم ارقام خاصی وجود دارد که متمایل به خشکی هستند و به صورت دیم کشت می‌شوند مثل رقم رشه کردستان یا رطبی شیراز، این نمونه‌ها در کشور وجود دارد و ما خوشبختانه گونه‌هایی داریم که می‌توانیم از آنها برای کشت بر اساس منطقه استفاده کنیم.

سرپرست پژوهشکده انگور و کشمش ملایر در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان از منابع آب غیرمتعارف مانند آب باران یا آب دریا برای تامین نیازهای آبی استفاده کرد؟، خاطرنشان کرد: به عنوان نمونه می‌توان از پساب‌های شهری، با کار کارشناسی و اصولی به صورت مقطعی و برای آبیاری فضای سبز شهری استفاده کرد، گیاهان زینتی مصرف خوراکی ندارند اما به باید به گونه‌ای باشد که به گیاهان آسیب نرسد.

معرفی استراتژی‌های مدیریت بحران‌ آب در مواقع خشکسالی

کریمی در رابطه با معرفی استراتژی‌های مدیریت بحران‌ آب در مواقع خشکسالی، تصریح کرد: در بحث کاشت نهال می‌توان از پوشش‌های پلاستیکی خاصی در اطراف تنه استفاده کرد که مانع از تبخیر آب شود، کاشت نهال در چاله‌های عمیق‌تر و استفاده از سامانه‌های آبگیر در باغات دیم تا حداکثر نفوذ در خاک ایجاد شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه ملی ملایر با بیان اینکه  با استفاده از خاک‌ورزی و شخم زدن، منافذی که در خاک ایجاد می‌شود، از بین می‌رود و رطوبت خاک حفظ شود، افزود: باید کشاورزان و باغداران از سیستم‌های آبیاری نوین استفاده کنند، متاسفانه در بسیاری از باغات همچنان از جوی‌های روباز استفاده می‌کنند که در اطراف آن علف‌های هرز بسیاری رویش کرده‌اند که باعث هدر رفت آب می‌شوند، همچنین جوی‌های پهن آب، باعث تبخیر و هدر رفت آب می‌شوند.

کریمی تأکید کرد: باید به بحث فاصله موتورهای آب تا محل آبیاری مزرعه توجه شود و از لوله‌هایی برای انتقال آب استفاده شود که مانع از هدر رفت و تبخیر آب شود، به‌طور قطع تحقق این امر نیازمند حمایت از کشاورزان و ارائه تسهیلات برای استفاده از این امکانات است.

سرپرست پژوهشکده انگور و کشمش ملایر با بیان اینکه قبل از آنکه شرایط بحرانی شود، باید به فکر بحث رفع مشکلات ناشی از کم آبی در سطح کشور باشیم، گفت: باید به سمت استفاده از علوم جدید و استفاده از تکنولوژی‌ها و تکنیک‌های پیشرفته در این زمینه برویم.

عضو هیأت علمی دانشگاه ملی ملایر خاطرنشان کرد: از آنجایی که سهم مصرف آب در بخش کشاورزی بسیار زیاد است بنابراین هرگونه اصلاح الگوی مصرف و استفاده از سیستم‌های بهینه آبرسانی می‌تواند نقش بسیار مهمی در مقابله با خشکسالی داشته باشد.

وی  با تأکید براینکه باید ضمن فرهنگ‌سازی و آموزش، تسهیلات خوبی در اختیار کشاورزان و باغداران قرار گیرد، افزود: مسئولین در هر استان باید توجه جدی به بحث آمایش سرزمینی داشته باشند و با توجه به شرایط اقلیمی موجود هر سال بررسی کنند که آیا ضرورت دارد که در آن منطقه محصول ویژه‌ای مثل هندوانه و یا ... کاشته شود یا نه و به خوبی بررسی کنند که در کدام منطقه باید چه محصولی کاشته شود.

کریمی افزود: به‌طور قطع تمام این موارد در کنار هم می‌تواند نقش موثری در جلوگیری از مصرف بی‌رویه آب در سطح کشور داشته باشد.

انتهای پیام