«سنبل آبی»، شیطان بنفش آب‌های جهان که یک گیاه بومی از جنگل‌های آمازون است، به‌سرعت تکثیر می‌شود؛ رشدی که به‌راحتی راه‌های آبی را درمی‌نوردد و پاکسازی محیط‌های آبی را بسیار دشوار می‌کند. این گیاه از سال‌های‌ گذشته وارد ایران شد و تالاب انزلی را درگیر کرد.

شرایطی را به وجود آورد که امروزه به عنوان یکی از چالش‌های این تالاب محسوب می‌شود. هدررفت آب، کاهش تنوع زیستی، انقراض و حذف گیاهان بومی، کاهش سطح پهنه‌های آبی تالاب‌ها، اختلال در تردد قایق‌های موتوری و پارویی و تسریع در روند خشک شدن تالاب‌ها از آسیب‌های گیاه مهاجم «سنبل آبی» اعلام شده؛ این تهدیدات نه‌تنها اکوسیستم منحصر به فرد تالاب را با خطر مواجه کرده بلکه زندگی جوامع محلی وابسته به آن را نیز تحت تاثیر قرار داده است . رئیس اداره حفاظت و احیاء تالاب‌های حفاظت محیط زیست استان گیلان از مهم‌ترین چالش‌های شیطان بنفش می‌گوید.

عباس حسن‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در خصوص عوامل ورود و گسترش گیاه مهاجم سنبل آبی اظهار کرد: سنبل آبی احتمالاً از طریق فعالیت‌های انسانی مانند استفاده زینتی یا انتقال ناخواسته وارد تالاب شد و عوامل گسترش آن شامل آب‌های غنی از مواد مغذی (ناشی از فاضلاب و کودهای کشاورزی)، دمای مناسب و نبود دشمنان طبیعی است.

وی در خصوص تأثیر شیطان بنفش بر اکوسیستم تالاب انزلی، افزود: این گیاه با ایجاد لایه‌های متراکم، نور و اکسیژن آب را کاهش می‌دهد، تعادل زیستی را مختل کرده و باعث مرگ موجودات آبزی می‌شود،  روگاها و آبراهه‌ها را مسدود و گردشگری در تالاب را مختل می‌کند.

حسن‌پور رقابت با گونه‌های بومی، کاهش زیستگاه آبزیان، تغییر کیفیت آب و تشدید فرآیند خشک شدن تالاب، بر هم زدن توازن اکولوژیک و اکوسیستم تالاب را از جمله مشکلات گسترش سنبل آبی برشمرد و گفت: کاهش اکسیژن آب موجب مرگ ماهیان، محدودیت حرکت و تخم‌ریزی و کاهش تنوع غذایی آنها می‌شود.

رئیس اداره حفاظت و احیاء تالاب‌های حفاظت محیط زیست استان گیلان در خصوص اقدامات انجام شده برای کنترل و کاهش گسترش سنبل آبی در تالاب انزلی بیان کرد: جمع آوری دستی و مکانیزه، با توجه به گزارش طرح هیات دولت ۲۰۲۰-۲۰۳۰ پروژه مدیریت اکولوژیک تالاب انزلی و پیشنهاد جمع‌آوری دستی و مکانیزه کمترین خطر را برای تالاب دارد و در حال حاضر جمع آوری مکانیکی توسط دستگاه جمع‌آوری سنبل با همکاری ذی‌نفعان در تالاب انجام می‌گیرد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا برنامه‌ای برای بازگرداندن تعادل اکولوژیکی تالاب و جلوگیری از گسترش بیشتر سنبل آبی وجود دارد، تصریح کرد: اجرای کامل طرح میان‌مدت ۲۰۲۰-۲۰۳۰ پروژه احیاء تالاب انزلی و با مشارکت دستگاه‌های عضو و تخصیص اعتبارات به موقع برای احیای تالاب و مشارکت جدی جوامع محلی و ذی‌نفعان تالاب در جلوگیری از گسترش بیشتر سنبل آبی موثر خواهد بود.

حسن‌پور، رشد سریع و قدرت تکثیر زیاد سنبل آبی را مهمترین چالش‌ در کنترل این گیاه عنوان کرد و افزود: جمع‌آوری مکانیکی و حذف زیست گونه گیاه مؤثرترین راهکار مقابله با این شیطان بنفش است؛ به طور کلی مدیریت یکپارچه شامل ترکیب روش‌های مکانیکی، بیولوژیک و مشارکت مردمی و همچنین آموزش و جلب حمایت بین‌المللی و تخصیص اعتبارات کافی، مشارکت سازمان‌های مردم نهاد از راهکارهای کنترل سریع این گونه گیاهی مهاجم است.

رئیس اداره حفاظت و احیاء تالاب‌های حفاظت محیط زیست استان گیلان، کاهش درآمد صیادان، اختلال در قایقرانی، هزینه‌های بالای کنترل و تأثیر منفی بر گردشگری از مهمترین آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی این گیاه مهاجم عنوان و اظهار کرد: آموزش روش‌های مقابله با گیاه مهاجم و حذف فیزیکی گیاه، مشارکت در پروژه‌های پاکسازی و پرداخت یارانه از جمله راه‌های حمایت از صیادان و افراد بومی در مقابله با اثرات منفی سنبل آبی است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا تجربیات یا شیوه‌های موفق دیگری در دیگر نقاط کشور یا جهان برای مقابله با سنبل آبی وجود دارد که بتوان از آنها بهره برد، افزود: استفاده از کنترل بیولوژیک در آفریقا و تبدیل گیاه به زیست توده (بیوگاز/کود) در هند و همچنین وجود الگوهایی برای بهره برداری اقتصادی از سنبل آبی از دیگر شیوه‌های کنترل و مبارزه با سنبل آبی در دنیا بوده است.

حسن‌پور در خصوص اعتبارات تخصیص یافته برای مقابله با سنبل آبی گفت: سال ۱۴۰۲ به‌صورت اسناد خزانه ۵.۵ میلیارد تومان از طرح حفاظت و احیاء تالاب‌ها تخصیص داده شد که از منابع سازمانی و ملی است، با توجه به اینکه مبالغ خیلی محدود است، این مبلغ‌های کم مبارزه با سنبل آبی را دشوارتر کرده است.

رئیس اداره حفاظت و احیا تالاب‌های حفاظت محیط زیست استان گیلان، ادامه داد: سازمان حفاظت محیط زیست، جوامع محلی و بومی منطقه، اداره‌کل منابع طبیعی گیلان، دانشگاه‌ها، NGOها (مانند جمعیت زنان مبارزه با سنبل آبی) و همکاری با کنوانسیون رامسر از سازمان‌ها یا نهادهایی هستند که در زمینه مقابله با سنبل آبی در تالاب انزلی فعالیت دارند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا ارزیابی یا گزارش‌هایی از هزینه‌ها و نتایج اقدامات انجام شده در خصوص کنترل سنبل آبی وجود دارد؟ نتایج این اقدامات چه بوده است؟ گفت: خیر اما برخی گزارش‌ها کاهش موقت تراکم گیاه را نشان می‌دهند که اثربخشی بلندمدت نیازمند تقویت روش‌های پایدار و نظارت مستمر است، هزینه‌ها اغلب بالا و نتایج متنوع بوده‌اند.

حسن‌پور در پایان با تاکید بر اینکه ورود و گسترش سنبل آبی (گیاه مهاجم) به اکوسیستم‌های آبی ایران، تهدیدی جدی برای محیط‌زیست و کشاورزی و گردشگری محسوب می‌شود، تصریح کرد: اقدامات انجام‌شده شامل جمع‌آوری مکانیکی، استفاده از آموزش جوامع محلی است. بودجه‌های اختصاص‌یافته عمدتاً از سوی سازمان محیط‌زیست و طرح حفاظت از احیاء تالاب انزلی تأمین می‌شود. نقش مردم در گزارش گسترش این گیاه، مشارکت در پاک‌سازی و جلوگیری از انتقال ناخواسته آن (مثلاً از طریق قایق‌ها) کلیدی است.

انتهای پیام