دکتر حانیه برقچی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اثرات روزه‌داری بر زنان باردار، اظهار کرد: مطالعات متعددی در این زمینه انجام شده‌اند، اما شواهد به طور کامل قطعی نیستند، به عنوان مثال، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که روزه‌داری در سه ماهه سوم بارداری یا در صورت روزه‌داری در هر دو سه ماهه‌ی دوم و سوم، می‌تواند منجر به کاهش وزن نوزاد در هنگام تولد شود.

این کارشناس ارشد تغذیه، خاطرنشان کرد: همچنین، در برخی مطالعات کاهش شاخص مایع آمنیوتیک در زنانی که در سه ماهه دوم و سوم روزه می‌گیرند، مشاهده شده است و این موضوع مطلوب به نظر نمی‌رسد.

وی ادامه داد: علاوه بر این، مطالعات دیگری به بررسی دور سر نوزاد و قطر بای پاریتال پرداخته‌اند که نشان‌دهنده عدم وجود ارتباط معنی‌دار آماری، اما تأثیرات بالقوه‌ای می‌باشد، به عنوان مثال، در زنانی که در سه ماهه دوم و سوم روزه می‌گرفتند، افزایش قطر بای پاریتال مشاهده شده است.

برقچی با بیان اینکه درخصوص ارتباط روزه‌داری با سن بارداری و خطر زایمان زودرس، نتایج متناقضی در مطالعات وجود دارد، گفت: برای زنان باردار ارائه اطلاعات جامع و دقیق در مورد این خطرات و ریسک‌ها ضروری است، به این ترتیب زنان باردار می‌توانند با آگاهی کامل، تصمیم‌گیری مناسبی در مورد روزه‌داری داشته باشند؛ لازم به ذکر است که شرایط هر فرد باردار متفاوت است و این تصمیم‌گیری باید با در نظر گرفتن شرایط فردی و با مشورت با پزشک متخصص انجام شود.

وی عنوان کرد: عواملی نظیر سه ماهه بارداری، فصل قرارگیری ماه رمضان و شرایط سلامت مادر، نقش تعیین‌کننده‌ای در تصمیم‌گیری برای روزه‌داری زنان باردار دارند. به عنوان مثال، در صورت مراجعه مادر باردار در فصل تابستان، به دلیل خطر کم‌آبی بدن و عوارض احتمالی بر مایع آمنیوتیک، روزه‌داری توصیه نمی‌شود.

این کارشناس ارشد تغذیه مطرح کرد: همچنین، شرایط سلامت مادر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در مواردی نظیر ابتلا به دیابت بارداری (GDM)، پره‌اکلامپسی، اکلامپسی و یا وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند مشکلات قلبی، نارسایی کلیوی یا قلبی، روزه‌داری به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به افت قند خون جنین، تولید اجسام کتونی مضر برای مغز جنین و یا تشدید مشکلات زمینه‌ای مادر شود.

برقچی گفت: به طور کلی، در صورتی به مادر اجازه روزه‌داری داده می‌شود که مادر از نظر سلامتی در وضعیت کاملی قرار داشته باشد، ماه رمضان در فصل زمستان واقع شده باشد (با توجه به کوتاه بودن زمان روزه‌داری در این فصل) و سلامت جنین از نظر سن و وزن در وضعیت مطلوبی باشد؛ در این راستا، بررسی سونوگرافی بیمار و ارزیابی دقیق وضعیت جنین از اهمیت بالایی برخوردار است، پس از بررسی‌های لازم، نظر نهایی به مادر ارائه می‌شود.

توصیه به مصرف غذاهای پرفیبر مانند سبزیجات و سالاد

وی با بیان نکات کلیدی در مورد رژیم غذایی و مراقبت‌های لازم برای زنان باردار روزه‌دار، افزود: خانم باردار باید اطمینان حاصل کند که تمامی مواد غذایی مورد نیاز روزانه خود را در فاصله زمانی بین افطار تا سحر دریافت می‌کند؛ توصیه می‌شود سه وعده غذایی اصلی همچون افطار، شام، سحری و سه میان‌وعده (دو میان‌وعده بین افطار و شام و یک میان‌وعده قبل از خواب) در نظر گرفته شود.

این کارشناس ارشد تغذیه تصریح کرد: اهمیت مصرف سحری به دلیل جلوگیری از افت قند خون و تأمین انرژی در طول روز بسیار زیاد است، همچنین با توجه به احتمال بروز یبوست در دوران بارداری و تشدید آن در ماه رمضان، مصرف غذاهای پرفیبر مانند سبزیجات و سالاد در کنار وعده‌های غذایی ضروری است.

وی با اشاره به اهمیت دریافت پروتئین، گفت: در هر سه وعده اصلی سحر، افطار و شام، مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین ضروری است، به خصوص در وعده سحر، گنجاندن غذاهای پروتئینی در برنامه غذایی مادران باردار توصیه می‌شود.

این کارشناس ارشد تغذیه درخصوص اهمیت فیبر و غذاهای ترکیبی، اضافه کرد: در وعده سحر، استفاده از غذاهای ترکیبی مانند عدس پلو، شوید پلو، حبوبات پخته شده و نان سبوس دار که حاوی فیبر بالایی هستند، توصیه می‌شود. این نوع غذاها با افزایش حس سیری، کاهش یبوست و جلوگیری از افت قند خون به سلامت مادر و جنین کمک می‌کنند.

برقچی درخصوص نحوه شروع افطار، تصریح کرد: شروع افطار با مصرف غذاهای ولرم و مایعات مانند فرنی و سوپ توصیه می‌شود، در کنار این مواد، مصرف پروتئین نیز باید در نظر گرفته شود.

وی با توجه به اهمیت مصرف پیوسته و منظم غذا، گفت: توصیه می‌شود مادران باردار، مصرف غذا را به صورت پیوسته و در حجم کم در طول شبانه‌روز انجام دهند. به این منظور، میان‌وعده‌ها نباید حذف شوند؛ بهتر است افطار به صورت تدریجی و با فاصله زمانی مناسب حداقل یک تا دو ساعت از وعده‌های بعدی مانند میوه، میان‌وعده و شام مصرف شود، این روش از بروز مشکلات گوارشی مانند رفلاکس معده، تهوع و افت قند خون جلوگیری می‌کند.

روزه داری در دوران بارداری می تواند بر وزن‌گیری مادر و جنین تأثیر بگذارد

برقچی با اشاره به موارد منع روزه داری در دوران بارداری، خاطرنشان کرد: در صورتی که سن مادر بالای ۴۵ سال باشد، همچنین در صورتی که ماه رمضان در فصل تابستان واقع شود یا طول مدت روزه داری زیاد باشد، به دلیل افزایش خطر کم‌آبی و گرمازدگی و افت قند خون جنین، روزه‌داری توصیه نمی‌شود.

وی با بیان اینکه در صورت وجود بیماری‌های زمینه‌ای در مادر، روزه‌داری باید با احتیاط و مشورت با پزشک متخصص انجام شود، ادامه داد: در مادرانی که سابقه سقط‌های مکرر   و سابقه تولد نوزاد کم‌وزن یا بسیار کم‌وزن دارند، روزه‌داری توصیه نمی‌شود.

برقچی با بیان اینکه مطالعات نشان داده‌اند که روزه داری در دوران بارداری می تواند بر وزن‌گیری مادر و جنین تأثیر بگذارد، گفت: روزه داری در سه ماهه دوم و سوم با کاهش وزن نوزاد هنگام تولد مرتبط است، روزه داری در سه ماهه اول نیز ممکن است منجر به کاهش وزن نوزاد شود و بر شاخص مایع آمنیوتیک تأثیر منفی بگذارد.

این کارشناس ارشد تغذیه بالینی با اشاره به ریسک زایمان زودرس، یادآور شد: اگرچه مطالعات نشان می دهد که روزه داری به طور کلی خطر زایمان زودرس را افزایش نمی‌دهد، اما در زنانی که سابقه زایمان زودرس دارند، این خطر افزایش می یابد.

وی افزود: بنابراین روزه‌داری می تواند منجر به کاهش وزن مادر شود که در برخی موارد، به خصوص اگر مادر شرایط خاصی داشته باشد، می تواند نگران کننده باشد.

برقچی با بیان توصیه‌هایی به مادران باردار اظهار کرد: به طور کلی به مادران باردار توصیه می‌شود که در ماه‌های رمضان در دوران بارداری خود به خصوص در سه ماهه اول و سوم روزه نگیرند. اگر مادر تصمیم به روزه داری دارد باید با پزشک خود مشورت کند؛ به خصوص اگر شرایط خاصی مانند سن بالا یا سابقه زایمان زودرس وجود داشته باشد؛ در صورت تصمیم به روزه‌داری، حتما تحت نظارت متخصص تغذیه اقدام کنند.

وی بیان کرد: در سه ماهه اول، نگرانی‌ها در مورد تولید کتون بادی‌ها و افت قند خون جنین وجود دارد که می‌تواند به سیستم عصبی نوزاد آسیب برساند، در سه ماهه سوم نیز وزن‌گیری نوزاد و حفظ مایع آمنیوتیک بسیار مهم است و کم‌آبی می تواند مضر باشد و به طور کلی توصیه می‌شود مادران باردار در صورت امکان، روزه داری را به زمان دیگری موکول کند.

انتهای پیام