سپیده حسن‌زاده در سمینار "علوم اعصاب؛ از ژن تا رفتار" که امروز جمعه ۱۷ اسفند ماه در دانشکده علوم پزشکی برگزار شد، درباره نقش میکروبیوم و میکروارگانیسم‌ها در بیماری آلزایمر، اظهار کرد: میکروبیوم به مجموعه‌ای از میکروارگانیسم‌ها گفته می‌شود که در بدن انسان زندگی می‌کنند. این میکروارگانیسم‌ها می‌توانند شامل باکتری‌ها، قارچ‌ها و پروتئازها باشند که نقش‌های اساسی در فرایندهای مختلف بدن از جمله متابولیسم، سیستم ایمنی و حتی سلامت روان دارند. مطالعات عمده‌ای در زمینه میکروبیوم دستگاه گوارش انجام شده، اما باید بدانیم که این میکروب‌ها محدود به روده نبوده و در سایر قسمت‌های بدن مانند دستگاه تنفسی، پوست، و حتی رحم نیز وجود دارند.

ارتباط میکروبیوم و بیماری آلزایمر

وی ضمن بیان ارتباط میکروبیوم با بیماری آلزایمر و علل اختلالات در این بیماری و تأثیر میکروبیوم بر عملکرد مغز، بیان کرد: میکروبیوم‌ها می‌توانند به طور مستقیم از طریق برهم‌کنش‌های باکتری‌ها و متابولیت‌هایی که تولید می‌کنند، بر عملکرد مغز تأثیر بگذارند. این ارتباط از طریق محور روده-مغز صورت می‌گیرد که هم از روده به مغز و هم بالعکس اطلاعات منتقل می‌شود. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که تغییرات در تعادل میکروبیوم‌ها می‌توانند با بیماری‌هایی چون آلزایمر، پارکینسون و افسردگی مرتبط باشند.

التهاب و تأثیر آن بر عملکرد مغز

این دکترای تخصصی باکتری‌شناسی پزشکی ادامه داد: میکروبیوم‌ها می‌توانند عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار دهند. یکی از راه‌هایی که این تأثیرات رخ می‌دهد، از طریق سیستم ایمنی بدن است. وقتی التهاب در بدن افزایش می‌یابد، به دنبال آن التهاب سیستمیک به وجود می‌آید. این التهاب می‌تواند باعث فعال شدن سلول‌های ایمنی مغز مانند آستروسیت‌ها و میکروگلیا شود، که خود این فرایند باعث آزاد شدن واسطه‌های پیش‌التهابی می‌شود. این سلول‌های ایمنی به طور مداوم در برابر این عوامل التهابی قرار می‌گیرند و موجب تشدید بیماری می‌شوند.

حسن‌زاده افزود: باکتری‌های گرم منفی، به ویژه پروتئین‌های لیپوپلی‌ساکارید (LPS) که از این باکتری‌ها آزاد می‌شود، نقش مهمی در ایجاد التهاب دارند. این پروتئین‌ها باعث فعال شدن سایتوکاین‌ها مانند اینترلوکین ۱ بتا، اینترلوکین ۶، و TNF آلفا می‌شوند. همچنین، این پروتئین‌ها بر نفوذپذیری سد خونی مغزی تأثیر می‌گذارند، که نتیجه آن ورود مواد سمی به مغز است. این امر باعث فعال شدن میکروگلیا و ایجاد التهابات عصبی می‌شود که در نهایت منجر به مرگ نورون‌ها خواهد شد.

اثر میکروبیوم‌ها در پیشرفت آلزایمر

وی توضیح داد: افزایش LPS و باکتری‌های گرم منفی می‌تواند به تشدید تجمع پروتئین‌های آملوئید بتا و رسوب پروتئین‌های کائو در مغز منجر شود. این تغییرات می‌توانند باعث فعال شدن مسیرهای التهابی و پیشرفت بیماری آلزایمر شوند.

این دکترای تخصصی باکتری‌شناسی پزشکی همچنین بر اهمیت باکتری‌های مفید مانند پروبیوتیک‌ها تأکید کرد و گفت: باکتری‌های مفید مانند بیفیدوباکتریوم و لاکتوباسیلوس می‌توانند اسیدهای چرب زنجیره کوتاه تولید کنند که این اسیدها نقش ضد التهابی دارند. همچنین، برخی باکتری‌ها قادر به تولید مواد شیمیایی مانند سروتونین هستند که می‌توانند به کاهش علائم افسردگی و آلزایمر کمک کنند. میکروبیوم و تعاملات آن با مغز می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان بیماری‌های مغزی نظیر آلزایمر و پارکینسون ایفا کند.

نقش رژیم غذایی و پروبیوتیک‌ها در کاهش التهاب مغزی

حسن‌زاده ادامه داد: در فرآیند بیماری آلزایمر، التهاب یکی از عوامل اصلی است که به تشدید وضعیت مغزی کمک می‌کند. با افزایش سطح LPS (لیپوپلی‌ساکارید) در بدن، که معمولاً از باکتری‌های گرم منفی به دست می‌آید، التهاب سیستمیک افزایش می‌یابد. این التهاب می‌تواند بر روی عملکرد نورون‌ها و به‌ویژه نورون‌های هیپوکامپ تأثیر بگذارد. باکتری‌های مفید می‌توانند در کاهش التهاب نقش داشته باشند و به بهبود عملکرد مغز کمک کنند.

وی افزود: میکروبیوم دهان نیز می‌تواند از طریق جریان خون بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد. باکتری‌هایی که در دهان زندگی می‌کنند، می‌توانند به جریان خون وارد شوند و اثرات متابولیک و التهابی خود را بر روی مغز بگذارند. این نشان می‌دهد که میکروبیوم‌ها در تمامی بخش‌های بدن می‌توانند نقش داشته باشند و حتی می‌توانند از طریق سیستم عصبی و متابولیت‌هایی که تولید می‌کنند، بر عملکرد مغز تأثیر بگذارند.

پروبیوتیک‌ها و پیوند مدفوع؛ رویکردهای درمانی جدید برای آلزایمر

 حسن‌زاده بیان کرد: برای درمان بیماری آلزایمر، رویکردهایی مانند استفاده از پروبیوتیک‌ها، پریبیوتیک‌ها، پست‌بیوتیک‌ها و پیوند مدفوع مطرح شده است. این روش‌ها به عنوان رویکردهای درمانی برای کاهش التهاب و بهبود عملکرد مغز مطرح هستند. پروبیوتیک‌ها می‌توانند با افزایش باکتری‌های مفید و کاهش التهاب، به تقویت مغز و کاهش علائم بیماری‌های مغزی کمک کنند.

وی همچنین از تأثیر رژیم غذایی در بهبود وضعیت بیماران آلزایمری سخن گفت و افزود: رژیم‌های غذایی غنی از فیبر و کم‌چرب می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند و موجب افزایش باکتری‌های مفید در روده شوند. مصرف مواد غذایی غنی از پلی‌فنول‌ها مانند چای سبز، کاکائو و زردچوبه می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود وضعیت مغز کمک کند. استفاده از این رویکردهای درمانی می‌تواند به عنوان راهی برای پیشگیری از بیماری آلزایمر و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری مؤثر باشد.

انتهای پیام