کودکان کار در اصطلاح به کودکانی اطلاق می‌شود که به دلایل مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مجبور به کار کردن در شرایطی هستند که معمولاً متناسب سن آن‌ها نیست. این پدیده در بسیاری از کشورها، به‌ویژه کشورهای درحال‌توسعه، یک معضل جدی اجتماعی و اقتصادی محسوب می‌شود.

 یکی از اصلی‌ترین دلایل کار کودکان، فقر خانواده‌هاست. خانواده‌هایی که توانایی تأمین نیازهای اولیه خود را ندارند، ممکن است از فرزندان خود در سنین پایین بخواهند که برای کمک به درآمد خانواده مشغول فعالیت‌های کم درآمد، اما پر خطر و طاقت‌فرسا شوند.  فقدان دسترسی به آموزش باکیفیت و رایگان باعث می‌شود که کودکان به‌جای تحصیل، به کار کردن در مشاغلی مشغول شوند که متناسب با شان و اقتضای سنی آنان نیست. در برخی جوامع، کار کردن کودکان به‌عنوان یک سنت یا فرهنگ پذیرفته‌ شده است و خانواده‌ها به این امر عادت کرده‌اند. این در حالی است که بسیاری از کودکان در شغل‌های غیررسمی و خطرناک مشغول به کار هستند که نظارت و کنترل کافی بر روی آن‌ها وجود ندارد. کار کردن کودکان در شرایط سخت می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی، بیماری‌های مزمن و مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب شود.

 کار کودکان نقض حقوق بشر است و می‌تواند منجر به بهره‌کشی و سوءاستفاده از آن‌ها شود. افزایش تعداد کودکان کار می‌تواند به بروز مشکلات اجتماعی مانند افزایش جرم و جنایت، ناهنجاری‌های اجتماعی و کاهش کیفیت زندگی در جامعه منجر شود. فراهم آوردن آموزش رایگان و باکیفیت برای همه کودکان می‌تواند یکی از مؤثرترین راهکارها باشد.

مشکلات روانی و اجتماعی در کمین کودکان کار

سمیه کریمی، معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: عدم توانایی والدین در مدیریت و تأمین نیازهای خانواده، به‌ویژه در حاشیه‌نشینی و وجود نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی باعث شده است که این شرایط دسترسی به منابع و فرصت‌ها را برای برخی خانواده‌ها محدود کند.

وی با اشاره به اینکه مهاجرت‌های اجباری به دلیل جنگ، بحران‌های اقتصادی یا اجتماعی خانواده‌ها را به شرایط نامناسب سوق می‌دهد، می‌افزاید: این شرایط خانوادگی نامناسب است که کودکان را در معرض خطرات مختلفی مانند رفتارهای پرخطر و آسیب‌های اجتماعی قرار می‌دهد.

معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان با اشاره به اینکه تجربیات زیستی کودکان کار در محیط‌های پرخطر می‌تواند اثرات بلندمدتی بر سلامت جسمی و روانی آن‌ها داشته باشد، ادامه می‌دهد: ابتلا به بیماری‌های جسمی و روانی، به دلیل انجام کارهای سنگین و نامتناسب با وضعیت جسمی و روانی کودکان، ناشی از فقدان دسترسی به تغذیه مناسب و استراحت کافی است.

کریمی با تأکید بر اینکه قرار گرفتن این کودکان در معرض ناامنی، باعث اضطراب، افسردگی و احساس بی‌ارزشی در آن‌ها می‌شود، تصریح می‌کند: محرومیت از تحصیل و آموزش‌های لازم موجب می‌شود که این کودکان در آینده نتوانند به شغل‌های مناسب دست پیدا کنند و بنابراین در زنجیره‌ای از مشکلات اجتماعی و روانی قرار می‌گیرند.

وی در خصوص چالش‌های بهزیستی برای کودکان‌ کار یادآور می‌شود: کمبود اعتبارات دولتی و گروهای داوطلب و خیرین حمایتگر در این خصوص نیز قابل‌تأمل است. حداقل ۱۳ دستگاه مسئولیت‌هایی دارند که فقط تنها چند دستگاه بهزیستی را در ارائه خدمت همراهی می‌کنند. دیگر دستگاه‌ها نیز درگیر تکالیف قانونی نمی‌شوند و این مسئله خدمت‌رسانی و ساماندهی را محدود می‌کند.

معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان بابیان اینکه کودکانی که توسط شهرداری و یا اورژانس اجتماعی شناسایی می‌شوند با حکم قضایی به بهزیستی ارجاع می‌شوند و  سازمان بهزیستی نیز به آنان خدمات ارائه خواهد کرد، می‌گوید: با توجه به وضعیت کودکان کار و نیاز به حمایت از این قشر آسیب‌پذیر، برنامه‌هایی برای بازگرداندن این کودکان به چرخه تحصیل و توانمندسازی آنان در حال اجراست. در این راستا، تعامل و همکاری با وزارت آموزش‌وپرورش برای ثبت‌نام کودکان در مدارس و فراهم کردن شرایط لازم برای تحصیل آنان اهمیت ویژه‌ای دارد.

کریمی با اشاره به اینکه برای ثبت‌نام کودکان کار در مدارس دولتی و غیردولتی، به‌ویژه برای کودکانی که از تحصیل بازمانده‌اند، تلاش می‌کنیم، اضافه می‌کند: همکاری با مؤسسات غیردولتی برای ارائه آموزش‌های لازم به کودکان کار، به‌ویژه در زمینه‌های مهارتی و حرفه‌ای، فراهم کردن امکان شرکت کودکان در آزمون‌های غیرحضوری برای کسب مدارک تحصیلی و مهارتی، ایجاد تعامل و همکاری مؤثر بین مردم و دستگاه‌های اجرایی برای ساماندهی و توانمندسازی کودکان کار از دیگر برنامه‌های مورد نظر است.

وی در پایان اظهار می‌کند: هدف از این برنامه‌ها، جلوگیری از فروپاشی خانواده‌ها و ایجاد فرصت‌های بهتر برای آینده کودکان است. با حمایت جامعه و نهادهای مربوطه می‌توانیم به بهبود وضعیت این قشر آسیب‌پذیر کمک کنیم.

به گزارش ایسنا، پدیده کودکان کار، چالش بزرگ اجتماعی محسوب می‌شود که با اتخاذ راهکارهای مناسب و همکاری‌ بخش‌های مختلف می‌توان به کاهش این معضل و حمایت از حقوق این کودکان کمک کرد. آینده‌ای روشن برای کودکان تنها زمانی محقق می‌شود که آن‌ها بتوانند از حق خود و رشد سالم برخوردار شوند.

انتهای پیام