پرورش بز کرکی به عنوان یکی از فعالیت‌های مهم در حوزه دامداری، نقش بسزایی در تأمین معیشت روستائیان و عشایر دارد. این نژاد خاص از بز به دلیل ویژگی‌های منحصر بفرد خود، از جمله تولید کرک با کیفیت بالا، توانایی سازگاری با شرایط سخت آب و هوایی و مقاومت در برابر خشکسالی، به یک منبع درآمد پایدار برای دامداران تبدیل شده است.

در این راستا، ایستگاه‌های اختصاصی برای پرورش و اصلاح نژاد بز کرکی در مناطق مختلف کشور، به ویژه در خراسان جنوبی، به منظور بهبود کیفیت تولید و افزایش بهره‌وری راه‌اندازی شده‌اند.

ایستگاه پرورش بز کرکی در خراسان جنوبی، با هدف بررسی مسائل مختلف مربوط به این دام و انجام اقدامات اصلاحی، از سال ۱۳۷۸ فعالیت خود را آغاز کرده است. این ایستگاه با بکارگیری روش‌های علمی و ژنتیکی، به تثبیت ژن‌های تولیدی مناسب و توزیع نر بزهای اصلاح شده بین گله‌داران بومی پرداخته و به تولید نسل‌های جدید کمک می‌کند.این اقدامات نه تنها به حفظ ذخایر ژنتیکی این نژاد کمک می‌کند، بلکه به رشد کمی و کیفی تولید کرک و تأمین مواد اولیه صنایع مرتبط نیز منجر می‌شود.

حسین اکبری، سرپرست سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی، گفت: جمعیت و تعداد بزها در دنیا زیاد است و می‌توان گفت در همه کشورها بز وجود دارد، اما تنها تعداد کمی از آنها کرک تولید می‌کنند و در بعضی از جاهای دنیا، امکان پرورش این نوع بز بیشتر وجود دارد.

وی با بیان اینکه این بزها به نام بز کرکی یا بز کشمیر معروف هستند، افزود: بز کرکی به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد کرک تولیدی از ارزش اقتصادی بسیار زیادی در بازارهای جهانی برخوردار است

سرپرست سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی اظهار کرد: مهمترین استفاده کرک در تهیه لباس‌های زمستانی، کلاه، شال گردن است، لباس‌ها و پوشاک تهیه شده از کرک بسیار زیبا، سبک، گرم و ظریف هستند و به همین سبب، مشتریان زیادی در کشورهای خارجی دارند.

اکبری ادامه داد: کرک خاصیت جذب رطوبت دارد، همچنین به آسانی شعله ور نمی‌شود و به همین دلیل در صنعت هم از آن استفاده می‌شود؛ خاصیت‌ کرک باعث بالا رفتن ارزش آن در دنیا شده است، کرک موکشی شده و تمیز، با قیمت‌های بسیار بالایی در دنیا خرید و فروش می‌شود.

سرپرست سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی در پاسخ به اینکه چه نوع محیطی برای پرورش بز کرکی مناسب است، گفت: بز کرکی در آب و هوای به خصوص پرورش پیدا می‌کند به همین سبب این نوع بز در همه جای دنیا وجود ندارد، برای مثال در منطقه‌های مرطوب، هرگز نمی‌توان بز کرکی را پرورش داد، آب و هوای خشک و بدون رطوبت برای پرورش بز کرکی مناسب است و بنابراین منطقه‌های استوایی، حاشیه و قسمت‌های خشک کویری و حتی ناحیه‌های خشک سردسیر برای پرورش بز کرکی مناسب هستند.

اکبری با بیان اینکه برای بدست آوردن کرک مرغوب باید بزهای کرکی و ییلاق و قشلاق می کنند، افزود: نگهداری این نوع بزها برای مدت طولانی در زمین‌های جلگه‌ی، باعث نامرغوب شدن و ضخیم شدن کرک آنها می‌شود و پرورش بز کرکی در ناحیه‌های خشک کوهستانی موجب ظریف شدن کرک تولیدی می‌شود؛ محل مناسب برای پرورش بز کرکی، آب و هوای خشک مانند منطقه‌های حاشیه کویر و ناحیه‌های خشک سردسیر است.

وی تصریح کرد: بز کرکی به دلیل اینکه نژاد بومی منطقه بوده به شرایط آب و هوایی مقاوم است، به طوری که با گذشت چندین سال خشکسالی لیکن این دام همچنان مقاوم بوده و در گله‌های مردمی پرورش داده می‌شود، بنابراین نیاز به مراقبت‌های خاصی نداشته تنها به دلیل کرک تولیدی مناطق و جایگاه مرطوب مناسب پرورش دام نمی‌باشد و در فصول گرم نیز باید دام از گرما در امان بوده و قبل از ریزش کرک‌ها، کرک چینی انجام شود؛ به دلیل دوقلوزائی نیز در زمان آبستنی و زایش مراقبت بیشتری نیاز دارند.  

سرپرست سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه بز کرکی با توجه به قدرت راهپیمایی بیشتر سال را از مراتع استفاده می‌کند تنها در فصول سرد با شب‌های طولانی و همچنین دوره فلاشینگ و آبستنی و زایش باید از تغذیه دستی مانند کنسانتره، جو و یونجه استفاده کرد، گفت: بزهای کرکی همانند سایر دام‌های سبک در صورت عدم مراقبت درگیر بیماری‌های شایع می‌گردند مانند آنتروتوکسمی که می‌توان با انجام واکسیناسیون و رعایت ضوابط بهداشتی و تغذیه‌ای میزان ابتلا به بیماری‌ها را کاهش داد.

اکبری در پاسخ به اینکه بازار خاصی برای فروش کرک بز کرکی وجود دارد، گفت: خیر در استان هیچ‌گونه نهاد ویا شرکت تعاونی جهت خرید کرک وجود نداشته و دلالان اقدام به خرید در فصل کرک چینی می‌کنند.

وی درخصوص چالش‌های پرورش بز کرکی، افزود: مهمترین مشکل در ارتباط با پرورش بزهای کرکی در ایران، فقدان برنامه عملیاتی و اجرایی مدون برای توسعه تولید کرک است، در حالی که کشورهای چین، مغولستان و افغانستان جنگ زده دارای برنامه مشخص برای توسعه کرک هستند و در راستای تحقق اهداف از پیش تعیین شده سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی می‌کنند که این مهم بیانگر اهمیت و جایگاه کرک در دنیا است.

اکبری ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات اساسی پرورش دهندگان بز کرکی، تخلیه برخی روستاها و مناطق عشایری از نیروی انسانی و کار مورد نیاز برای ادامه، بقا و توسعه پایدار پرورش دام است.

سرپرست سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه کرک از ارزش افزوده بالایی برخوردار است و هر چقدر سلسله فرآیندهایی که موجب تبدیل ماده خام به محصول نهایی می‌ شود بیشتر باشد، توانایی اشتغالزایی و درآمد برای دامدار و فرزندان آنها افزایش می‌ یابد، گفت: متاسفانه در دهه‌های اخیر سیاست مبتنی بر سرمایه‌گذاری در مناطق کرک خیز راکد بوده که موجب تشدید مهاجرت نیروهای انسانی از روستاها و مناطق پرورش بز کرکی به شهرها شده است، با این روند در دهه آینده بز کرکی و تولید کرک نابود خواهد شد و تنها راه حل برای بقا و توسعه پایدار بزهای کرکی، سیاست مبتنی بر سرمایه‌گذاری و ایجاد صنایع تبدیلی کرک در خصوص صنایع نساجی، پارچه و پوشاک در مناطق کرک خیز است.

اکبری یادآورشد: این سیاست موجب افزایش شدید اشتغال، افزایش رغبت برای پرورش بز کرکی، توسعه تولید کرک و مهاجرت معکوس می‌شود درست شبیه آنچه که در کشورهای چین، هند، افغانستان، مغولستان و استرالیا اتفاق افتاده است.

وی با بیان اینکه از دیگر مشکلات عمده در حوزه تولید کرک، فقدان سیستم خرید و فروش و یا بازاریابی متمرکز و مطلوب است خریداران کرک دلالان است، خاطرنشان کرد: اگرچه قیمت کرک از یک سو به نوسانات بازار وابسته است اما نیاز دامدار آنی است و بلافاصله بعد از برداشت محصول نهایت دو ماه بعد باید برای تأمین علوفه مورد نیاز دام، کرکش را به فروش برساند که در این میان تنها دلال است که سود واقعی را به دست می‌آورد و چیزی که دست دامدار را می‌گیرد در حدی است که بتواند دام مولد را حفظ کند.

انتهای پیام