سیدمجتبی نورمفیدی ۱۸ بهمن‌ماه، در همایش «بررسی فقهی کاربرد سلول‌های بنیادی» با اشاره به روش‌های حل مسائل مستحدثه با تاکید بر سلول‌های بنیادی،  اظهار کرد: فقه مدعی تنظیم حیات بشر در همه ابعاد است، بنابراین موضع‌گیری فقه نسبت به مسائل نوپدید ضروری است.  

این استاد دروس خارج و مدیر پژوهشگاه فقه معاصر خاطرنشان کرد: برخی اوقات مسائل مستحدثه از طریق استفاده از عناوین و احکام ثانویه حل می‌شود که بدین جهت تفاوتی با مسائل قدیمی نخواهد داشت؛ عناوین ثانویه همیشه کارایی خود را نیز دارند.  

وی با بیان این‌که می‌توان با احکام ثانویه به مسائل نوپدید رسید، ادامه داد: در اینجا اهمیت یافتن حکم اولی هر پدیده‌ای، به ویژه در دنیای امروز که سرعت پیشرفت و زایش پدیده‌های جدید بسیار زیاد است که فرصت تفکر را از انسان می‌گیرد و به عنوان تهدیدات فناوری‌های نوین مطرح می‌شود، بسیار مهم است.

نورمفیدی با معرفی عناصر و ابزار مهم برای کشف احکام شرعی در مسائل نوپدید به ویژه در خصوص سلول‌های بنیادی، تصریح کرد: اولین عامل رویکرد واقع‌بینانه به فناوری‌های نوین است؛ در کنار رویکرد واقع‌بینانه دو نگاه همچون خوشبینانه و بدبینانه به فناوری‌های نوین وجود دارد. 

استاد دروس خارج و مدیر پژوهشگاه فقه معاصر افزود: رویکردهای دوگانه بدبینانه و خوشبینانه خارج از محیط‌های علمی و دینی در فناوری‌های نوین، نگرش‌هایی بدبینانه‌ای را بر اساس مبانی نظری، فلسفی، انسان‌شناختی و ارزشی نسبت به فناوری‌های نوین پدید آورده است. استدلال اصلی این نگرش‌ها عدم امکان وجود فناوری بدون پشتوانه فرهنگی و عوارض ناشی از آن تلقی می‌شود. 

وی مطرح کرد: نگاه بدبینانه به فناوری، تهدیدات مهمی را متوجه بشر کرده است به طوری که فناوری باعث انسانیت‌زدایی، از خود بیگانگی، مسخ روابط انسانی، بی‌ریشگی و از بین رفتن معنویت شده است. موضع‌گیری‌های صورت گرفته در خصوص ماهواره و اینترنت، نوعی نگاهی از نگرش بدبینانه به فناوری است که می‌تواند بر موضع‌گیری‌ها در این زمینه تاثیرگذار باشد.  

نورمفیدی با بیان اینکه در نگاه بدبینانه ضعف‌ها و سوءاستفاده‌ها برجسته می‌شوند، توضیح داد: در مقابل این نگاه، نگاه خوشبینانه‌ای وجود دارد که فقط نقاط قوت را می‌بیند و اساسا هیچ ضعفی برای فناوری نمی‌بیند. اگر دو اصطلاح برای این دو دیدگاه بخواهیم به کار ببریم، می‌توان آن‌ها را دیدگاه ابزاری و دیدگاه نرم افزاری نامگذاری کرد.  

استاد دروس خارج و مدیر پژوهشگاه فقه معاصر، خاطرنشان کرد: نگاه واقع‌بینانه، با هم دیدن نقاط ضعف و قوت فناوری است. در سلول‌های بنیادی هر دو نگاه وجود دارد و در ایران از آن استفاده می‌شود. اگر بخواهیم آینده پژوهانه به این موضوع نگاه کنیم، نمی‌توان چشم خود را بر نقاط ضعف فناوری سلول‌های بنیادی بست. 

وی ادامه داد: قطعا سلول‌های بنیادی، مانند تمام فناوری‌ها منافع و ضعف‌ها و سوءاستفاده‌هایی همچون تجاری شدن، تبدیل به توریسم درمانی در پیوند سلول‌های بنیادی و بهره‌کشی از زنان برای تولید یا استخراج سلول‌های بنیادی دارد.   

نورمفیدی اظهار کرد: هم‌چنین زمینه‌سازی برای تولید سلاح‌های بیولوژیک به عنوان یکی دیگر از ابعاد منفی این فناوری مطرح می‌شود. بنابراین، نباید به خاطر سوءاستفاده‌های احتمالی، از منافع و نقاط قوت فناوری‌ها چشم پوشید و باید خواستار رویکرد واقع‌بینانه به پدیده‌های نوظهور شد. 

استاد دروس خارج و مدیر پژوهشگاه فقه معاصر، افزود: با این حال ما با دیدگاه‌های افراطی و تفریطی در مواجهه با فناوری‌ها روبرو هستیم و باید بررسی‌های دقیق و همه‌جانبه ابعاد مختلف در این موضوع صورت بگیرد.   

وی عنوان کرد: در برخی از انواع سلول‌های بنیادی موضوع تغییر شخصیت وجود دارد. وقتی سلول‌های بنیادی از جنینی که در آزمایشگاه تولید می‌شود و بالقوه می‌تواند یک انسان باشد، گرفته می‌شود، این سوال مطرح می‌شود که آیا این کار از بین بردن یک انسان بالقوه نیست و آیا این سلول‌ها می‌توانند شخصیت فرد اهداکننده را به فرد دریافت‌کننده منتقل کنند؟ 

نورمفیدی گفت: اینکه آیا واقعاً این سلول در این مقدار بنیاد شخصیت یک انسان را از آن دهنده به آن گیرنده منتقل می‌کند، جای بحث و بررسی دارد. آنچه که متعارف است این است که هر حکمی نسبت به موضوع، نسبت مسبب به سبب دارد یعنی تا موضوع وجود نداشته باشد حکم معنا پیدا نمی‌کند.

وی مطرح کرد: موضوعاتی که با حکم شرعی مواجه است، موضوعاتی تلقی می‌شوند که خداوند متعال آن را بیان کرده است. مثلاً وطن معنایی دارد، اما شارع برای این که حکم خاصی را برای وطن بگذارد، حدودی برایش مطرح کرده است. بنابراین، این موضوعات نیازمند عرف هستند که آن‌ها را معلوم می‌کند.

انتهای پیام