حجت السلام والمسلمین محمد خلیلی در گفت‌وگو با ایسنا به ابعاد شخصیتی امام سجاد(ع) در طول زندگی خویش اشاره کرد و گفت: عصر امامت امام سجاد(ع) یکی از سخت‌ترین عصرهای تاریخ صدر اسلام محسوب می‌شود چرا که سلسله حاکمان اموی با اعمال استبداد فراگیر و سرکوب شدید نیروهای فکری، اجتماعی و تشکیلاتی مربوط به خاندان رسالت و امامت، با به شهادت رساندن هزاران انسان پاکباخته، فداکار و آشنا با آئین توحید، دستورات نبوی و تعالیم علوی، خط نابودی کامل رسالت پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) را با شدت تعقیب می‌کردند.

وی افزود: با توجه به برنامه بلند مدت حضرت سجاد (ع) یکی از اولویت‌های قطعی آن امام بزرگوار، آغاز یک نهضت فرهنگی عمیق و ریشه‌دار در جهت حفظ و استمرار دستاوردهای رسالت حضرت خاتم الانبیاء (ص)، جد بزرگوار، عمو و پدر ارجمندش بوده است.

وی ادامه داد: امام زین‌العابدین(ع) با ایفای نقش امامت در بعد فرهنگی، با تمامی سختی‌ها به بهترین وجه رسالت خطیر خود را به انجام رساند و زمینه بارور شدن اهداف اصیل نهضت حضرت ابی‌عبدالله(ع) را فراهم و از فراموش شدن آن جلوگیری کرد، همچنین با توجه به اصالت فرهنگ در بینش اسلامی، زمینه‌ساز تاسیس مکتب و نشر معارف اصیل اسلامی در جامعه بود که میراثی جاودانه از تعالیم آسمانی دین مبین اسلام، برای نسل‌های بعد به ارمغان گذاشتند.

وی به القاب معروف امام سجاد(ع) اشاره و عنوان کرد: از جمله القاب شریف امام سجاد(ع) ذوالثفنات بود که به معنی صاحب پینه‌ها است، امام سجاد(ع) به دلیل عبادات و سجده‌های بسیاری که انجام می‌داد تمام مواضع سجده‌اش پینه بسته بود.

استاد دانشگاه و کارشناس مسائل مذهبی اضافه کرد: از معروف‌ترین القاب شریف امام سجاد(ع) زین العابدین به معنی زینت عبادت کنندگان است، این لقب را پیامبر(ص) به ایشان نسبت دادند و به دلیل عبادت‌های بسیار زیادی بود که امام سجاد انجام می‌داد، این لقب به شدت شهرت یافت که به اسم آن حضرت تبدیل شد.

وی ادامه داد: از جمله القاب برجسته امام چهارم، سیدالعابدین بود و این به خاطر آن همه عبادت، اطاعت و فرمانبرداری از خدا بود که از آن بزرگوار سر زد و از هیچ کس جز جدش امیرمومنان علی(ع) آن همه عبادت صورت نگرفت. 

وی افزود: امام زین‌العابدین(ع) را به دلیل کثرت سجده لقب سجاد یا سیدالساجدین دادند. این سجده‌ها به قدری زیاد بود که پیشانی ایشان پینه بسته بود.

خلیلی به مادر امام سجاد(ع) اشاره کرد و گفت: شهربانو، همسر امام حسین(ع) و مادر امام سجاد(ع) از خانواده ایرانی بوده است اما در مورد اینکه ایشان دختر یزدگرد سوم آخرین شاه ساسانی باشد یا از خاندان‌های مطرح و بزرگ ایرانی بوده، هنوز هم بین تاریخ‌شناسان و پژوهشگران این عرصه تفاوت نظرهایی وجود دارد.

وی تشریح کرد: بسیاری از محققان این موضوع را رد کرده‌اند که شهربانو دختر یزدگرد سوم پادشاه ساسانی بوده باشد. با وجود این مطلب از شیخ مفید نقل شده مبنی بر اینکه گروهی از ایرانی‌ها در دوران خلافت امیرالمؤمنین علی(ع) شورش کردند. حاکمی که از سوی آن حضرت تعیین شده بود، این شورش را آرام کرد و عده‌ای از شورشگران در این ماجرا دستگیر شدند. این افراد به خدمت امام علی(ع) برده شدند که میان آن‌ها دو خواهر از خانواده‌های سرشناس ایرانی بودند.

وی مطرح کرد: وقتی این دو خواهر که یکی از آن‌ها شهربانو بود مدارا، مهربانی، شخصیت والا و حسن خلق امام علی(ع) را مشاهده نمود از ایشان درخواست کرد که به همسری ایشان درآید. اما آن حضرت فرمودند که "اگر مایل باشید شما را به عقد فرزندم دربیاورم". شهربانو از این مطلب استقبال کرد و به این صورت به همسری امام حسین (ع) مفتخر شد. خواهر این بانو هم با یکی از مسلمان‌های برجسته و مشهور در کوفه ازدواج کرد.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه پیام نور استان آذربایجان شرقی به دلیل شرکت نکردن امام سجاد (ع) در واقعه کربلا اشاره کرد و گفت: در برخی از روایات آمده است که شب عاشورا ایشان مریض بوده‌اند و عمه‌شان زینب (س) از ایشان پرستاری می‌کردند که با این حال در کنار پدر حضور داشتند.

وی افزود: بر اساس برخی اخبار شدت بیماری امام سجاد(ع) زیاد بود که ایشان نتوانستند در نبرد با دشمن شرکت کنند، ولی شدت اهتمام ایشان به وقایع آن روز موجب شده که دست کم در حد گزارشگر و راوی بعضی از حوادث، اخباری از ایشان در تاریخ ثبت شود.

وی به نقش امام سجاد(ع) در زنده نگهداشتن قیام عاشورا اشاره کرد و گفت: پس از واقعه عاشورا، اهل بیت و به ویژه امام سجاد (ع) بار رسالتی بزرگ را به دوش می‌کشیدند. آنان می‌بایست نهضت عاشورا را زنده نگه داشته و از زحمات و مصیبت‌هایی که در راه دفاع از مبانی اصیل اسلام، متحمل شـده بودند، بهـره‌بـرداری می‌کردند.

خلیلی خاطرنشان کرد: بر همین اساس امام سجاد(ع) پس از بازگشت به مدینه، با تمام توان کوشیدند تا در هر موقعیتی حقیقت قیام کربلا را به تمام ‌مردم بشناسانند و از سوی دیگر نقاب از چهره دروغین بنی‌امیه بردارند، بنابراین امام با روش‌هایی بـه ظاهر غیر سیاسی، در قالب حرکتی فرهنگی و معنوی، برای تداوم مبارزه و پاسداشت نهضت حسینی، تلاش کردند و دست به فعالیتهایی زدند.

وی به خطبه امام سجاد در کوفه اشاره کرد و گفت: امام سجاد در کوفه، بر سرزنش کوفیان و توجه دادن آنان به بزرگی گناهی که مرتکب شده بودند، تکیه داشتند تا وجـدان‌های خفته آنان را بیدار کنند. در کوفه امام سجاد(ع) با سخنان خود، جنایات ضدانسانی یزید و مزدوران او را به مردم گوشزد کرد تا از جعل و تحریف حـوادث به نفع بنی‌امیه در آینده جلوگیری کند. او همچنین عواقب خیانت و پیمان شکنی کوفیان را یادآور شد و چه بسا همین سخنان بود که کوفیان را بر آن داشت تا در سال‌های بعـد بـا قیـام هـای توابین و مختار، همراه شوند.

وی با بیان اینکه امام سجاد(ع) در تاریخ اجتماعی، سیاسی و فرهنگی اسلام نقش مهمی ایفا کرد، گفت: امام زین‌العابدین(ع) در شرایط سخت اجتماعی و سیاسی پس از واقعه عاشورا، با توجه به زوال ارزش‌های اسلامی، تلاش کرد تا اصول دین را حفظ کند و از طریق دعا و مصلحت‌اندیشی، جامعه را به سوی تجدید حیات معنوی و اصلاحات اجتماعی هدایت کند. 

استاد دانشگاه و کارشناس مسائل مذهبی افزود: امام سجاد(ع) همچنین با تعلیم و تربیت شاگردان و تدوین دعاهایی نظیر صحیفه سجادیه، به تبیین ارزش‌های فرهنگی و اخلاقی پرداخت و بدین وسیله به تقویت باورهای اسلامی و مقابله با فساد اجتماعی کمک کرد.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از پرورش‌یافتگان مکتب امام سجاد(ع) خود از دانشمندان و بزرگان فقه‌های زمان خود بوده‌اند، بیان کرد: از جمله میتوان به ابوخالد کابلی، یحیی بن ام‌الطویل، محمد بن جبیر بن مطعم، سعید بن مسیب مخزومی، جابر بن عبدالله انصاری، عامر بن واثله کنانی (اباالطفیل)، سعید بن جبیر کوفی و جبیر بن مطعم اشاره کرد.

وی با بیان اینکه امام سجاد(ع) از طریق سیره عملی و اخلاقی خود می‌تواند الهام‌بخش نسل جوان باشد، گفت: ایشان به عنوان امام چهارم شیعیان در کمالات انسانی و معنوی در اوج هستند و رفتارهایشان در راستای تقوای الهی، صبر و دیگر فضایل اخلاقی، نمونه‌ای قابل ستایش برای جوانان است. 

خلیلی در خاتمه سخنان خود مطرح کرد: می‌توان به دو یادگار بی‌نظیر ایشان، رساله حقوق در کنار سیره عملی‌شان و دعاهای صحیفه سجادیه که می‌تواند دریچه‌ای به سوی تربیت اخلاقی و معنوی جوانان باشد، اشاره کرد که به جوانان در جنبه‌های تقویت ایمان و ارتباط با خدا، تربیت اخلاقی، تسلی و آرامش، آموزش مسائل اجتماعی و مدیریت احساسات کمک می‌کند.

انتهای پیام