سارا خراسانی نژاد در نشست تخصصی رونمایی از طرح زنجیره ارزش اسطوخودوس، با اشاره به قدمت استفاده از گیاهان دارویی و دانش بومی و غنی ایرانیان در زمینه استفاده از خواص این گیاهان اظهار کرد: از گیاهان دارویی در صنایع دارویی، محصولات آرایشی و بهداشتی، نظام سلامت، پایداری اکوسیستم، اشتغال زایی و ارزآوری بهره‌برداری می‌شود و به همین منظور باید تلاش کنیم تا در عرصه تجارت جهانی گیاهان دارویی جایگاه قابل قبولی را به دست آوریم.

وی با اشاره به اینکه ارزش بازار جهانی گیاهان دارویی در سال ۲۰۱۳ حدود ۲۳ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۷ به چند صد میلیارد دلار افزایش پیدا کرد و رشد سالانه آن در دنیا بین ۹ تا ۱۰ درصد بود، بیان کرد:  پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ ارزش بازاری آن به ۵ تریلیون دلار برسد. در این میان یک چهارم از ماده تشکیل دهنده‌ لوازم آرایشی و بهداشتی همین گیاهان دارویی است که اهمیت آن را نشان می‌دهد.

مجری تدوین طرح زنجیره اسطوخدوس در استان گلستان گفت: در مجموع ۹۸ هزار و ۵۲۳ هکتار زمین فضای باز در کشور زیر کشت گیاهان دارویی است که یک هزار و ۹۱۹ هزار آن کشت آبی و ۲۸ هزار و ۲۸۸ هکتار کشت دیم است که استان گلستان حدود ۱۰ درصد از کشت گیاهان دارویی کشور را به خود اختصاص می‌دهد.

عضو هیئت علمی گروه باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با بیان اینکه کشور ما علی‌رغم غنای پوشش گیاهی، سهم ناچیزی از گیاهان دارویی در بازار جهانی دارد، گفت: در ایران ۸۰ هزار گونه گیاهی وجود دارد که ۲ هزار و ۳۰۰ گونه از آنها، بومی کشور ما محسوب می‌شود و در این راستا چین، هندوستان، آمریکا و ایران بیشترین گونه گیاهی بومی را به خود اختصاص می‌دهند اما با وجود این ظرفیت عظیم، سهم کشور ما از بازار جهانی بسیار ناچیز است.

خراسانی با توضیح اینکه بیشترین صادرات گیاهان دارویی ایران از نظر ارزش دلاری به کشورهای پاکستان، امارات، عراق، آلمان، هند، اتریش، فرانسه، ویتنام، روسیه، ترکیه و اسپانیا بوده است، افزود: طی سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ کاهش صادرات در کشور داشتیم به طوری که از نظر دلاری ۱۸ صدم درصد و از نظر وزنی یک درصد را از تبادلات ۱۰۰ هزار تنی گیاهان دارویی در جهان را به خود تخصیص داده‌ایم که این رقم با توجه به ظرفیت ها و قابلیت های این کشور رقم بسیار کوچکی محسوب می‌شود.

مجری تدوین طرح زنجیره اسطوخدوس در استان گلستان، خام فروشی، ضعف در برند سازی و بسته بندی، رعایت نکردن استانداردهای جهانی، عدم سرمایه گذاری کافی در تولید گیاهان دارویی، نبود برنامه مشخص برای کشت گیاهان دارویی و نبود زنجیره‌ ارزش یکپارچه را از دلایل عدم موفقیت کشور در صنعت گیاهان دارویی برشمرد و افزود: تغییرات اقلیمی نظیر خشکسالی، سیلاب، از بین رفتن نظم چرخه‌ بارندگی از چالش‌هایی است که محیط زیست را تهدید کرده و بر عملکرد گیاهان داروئی نیز تاثیر منفی دارد.

او با بیان این موضوع که زنجیره‌ ارزش و زنجیره‌ تامین دو مفهومی هستند که اغلب به اشتباه به جای هم به کار می‌روند، تصریح کرد: زنجیره تامین بیشتر به تولید و توزیع محصول می‌پردازد و ارزش افزوده محصول نهایی برای آن اهمیتی ندارد به گونه ای که با مواد اولیه آغاز شده و با تحویل محصول نهایی به پایان می‌رسد از تولید کننده به عرضه کننده و از عرضه کننده به مشتری ختم می‌شود اما در زنجیره ارزش، هر مرحله برنامه و طراحی خاص خود را دارد و منجر به افزایش ارزش محصول شده و توسعه، بازاریابی و مزیت رقابتی را دنبال می‌کند. به عبارت دیگر محصول تولید شده از مرحله‌ تولید نهاده تا مرحله‌ کشت و کار به ارزش محصول می‌افزاید که متاسفانه در کشور ما به جای زنجیره ارزش، بیشتر زنجیره‌ تامین مد نظر قرار گرفته است.

استاد دانشگاه منابع طبیعی گرگان بیان کرد: بیشتر مردم تصور می‌کنند اسطوخدوس تنها یک گیاه است اما برخلاف پندار عموم مردم این گیاه ۳۲ گونه و چندتا دورگ دارد که از نظر ویژگی و کاربرد اقتصادی با یکدیگر متفاوت هستند.

مجری تدوین طرح زنجیره اسطوخدوس در گلستان اذعان کرد: مهم ترین و معروف ترین اسطوخدوس، اسطوخدوس انگلیسی یا حقیقی است که اهمیت آن به دلیل کیفیت بالای اسانس آن است به طوری که در دنیا آن اسانسی که از نظر ملاک کیفیت، تجارت می‌شود اسانس اسطوخدوس انگلیسی است.

وی با معرفی اسطوخدوس افراشته به عنوان اسطوخدوس بومی کشور ایران، گفت: این نوع از این گیاه در مناطق جنوبی و گرم سیر کشور ما و کشور های حاشیه خلیج فارس به چشم می خورد که من به مدت ۱۲ سال و در ۱۰ پایان نامه به بررسی این گونه پرداخته ام زیرا ویژگی هایی دارد که در برار گرما و کم آبی مقاومت بسیار زیادی را از خود نشان داده و در نوع خود بسیار حائز اهمیت است.

خراسانی نژاد در دسترس بودن گیاه که مربوط به ژنتیک مناسب هر منطقه است و در راستای کار کارگروه تحقیقات قرار می گیرد، همچنین تولید اقتصادی که در راستای کارگروه تولید و بازرگانی جای دارد را حلقه اصلی اول زنجیره تولید اسطوخدوس دانست و توضیح داد: برای مثال اسطوخدوس گیاهی است که باید در مناطق تپه ای شکل و در سطوح وسیع کشت شود زیرا در سطوح کوچک ارزش اقتصادی آن بسیار محدود می شود.

وی عمر اقتصادی ۱۰ ساله‌ و منطبق بودن با رژیم و الگوی بارندگی استان را از مزایای کشت اسطوخدوس برشمرد و اضافه کرد: گیاه اسطوخدوس را می توان به صورت دیم کشت کرد بدین صورت که در قبل و بعد از کشت ما شاهد بارش باران خواهیم بود و در خرداد ماه که زمان برداشت گل است بارندگی کم می شود. بنابراین آنچه که در این میان برای ما حائز اهمیت است بحث شناسایی ژنتیک هر منطقه است چرا که ارتفاع، شیب زمین و موضوعات اقلیمی می تواند تاثیر بسیار زیادی بر نحوه عملکرد و کیفیت این گیاه داشته باشد.

مجری تدوین طرح زنجیره اسطوخدوس در استان گلستان، درست کردن دسته گل یا تاج گل برای عکاسی و استفاده در صنایع غذایی مانند تولید بستنی، عسل، طعم دهنده و پاستیل، استفاده در صنایع عطر درمانی را از جمله موارد مصرف اسطوخدوس نام برد و گفت: برداشت اسانس اسطوخدوس به صورت ماشینی صورت می‌گیرد و آن چیزی که اهمیت بسزایی در تولید و کشت آن دارد این است که گیاه باید با ژنتیک مخصوص خودش کشت شود که این موارد ممکن است جزوه اهداف محسوب نشوند اما برای کشاورزان عملکرد مالی دارد.

عضو هیئت علمی گروه باغبانی دانشگاه منابع طبیعی و علوم کشاورزی گرگان درباره نشاء اسطوخدوس و شرایط لازم برای کشت آن بیان کرد: نشاء این گیاه از طریق بذر است و آنچه اهمیت دارد این است که ما در هر سه مرحله‌ کاشت، داشت و برداشت شرایط مناسب را شناسایی کنیم تا بتوانیم گیاه را کشت دهیم. در این میان برخوردار بودن از مقدار اراضی کافی و مناسب (حداقل ۱۵ هکتار زمین) و همچنین ماشین آلات پیشرفته برای برداشت گیاه در سطوح بالا، از شروط وارد شدن به بازار رقابت است.

وی در پایان با اشاره به این موضوع که گلستان تپه های ماهور زیادی دارد و این تپه ها درحال فرسایش هستند، خاطرنشان کرد: کاشت اسطوخدوس با ریشه‌ ۱۰ سانت را یکی از عوامل جلوگیری از این فرسایش دانست و گفت: این گیاه به سبب ریشه‌ بسیار قدرتمندی که دارد مانع از این می شود که در هنگام باران خاک تپه با بارندگی شسته شود و ریزش یا نشست کند.

انتهای پیام