کشت دانه‌های روغنی به‌عنوان یکی از ارکان اساسی تأمین امنیت غذایی و پایداری اقتصادی در ایران، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. توسعه تولید داخلی این محصولات نه‌تنها به کاهش خروج ارز از کشور منجر می‌شود، بلکه نقش مهمی در افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و ایجاد اشتغال ایفا می‌کند.

علی‌رغم وجود ظرفیت‌های بالقوه در زمینه تولید دانه‌های روغنی نظیر کلزا، آفتابگردان، سویا و گلرنگ، میزان تولید داخلی همچنان پاسخگوی نیاز مصرفی کشور نیست. عواملی مانند محدودیت منابع آبی، پایین بودن عملکرد در واحد سطح، عدم بهره‌گیری کافی از ارقام اصلاح‌شده و فناوری‌های نوین، همچنین مشکلات تأمین نهاده‌های مورد نیاز کشاورزان، از جمله چالش‌های اساسی در این حوزه به شمار می‌آیند.

«افراسیاب اعلا» رئیس اداره تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی نور، در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: سالانه میلیون‌ها دلار ارز از کشور برای واردات روغن خارج می‌شود. این در حالی است که روغن به‌عنوان یکی از مایحتاج اولیه زندگی مردم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

رئیس اداره تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی نور با اشاره به اینکه کشت دانه‌های روغنی از جمله کلزا، هم در اراضی خشکه و هم در شالیزارها امکان‌پذیر است، تصریح کرد: در شهرستان نور سطح کشت کلزا در گذشته به ۳۰۰ تا ۴۰۰ هکتار در سال می‌رسید. با توجه به اینکه در آن زمان کشت برنج رتون (دوباره نوج) و کشت دوم برنج رواج کمتری داشت، برخی از کشاورزان از اراضی شالیزاری برای کشت کلزا استفاده می‌کردند.

وی ادامه داد: با افزایش سطح زیر کشت دوم برنج، این روند تغییر کرد و اکنون کشت کلزا در شالیزارها به شدت کاهش یافته است. در سال جاری، تنها ۶۰ هکتار از اراضی شهرستان نور به کشت کلزا اختصاص یافته که عمدتاً در زمین‌هایی انجام می‌شود که کشت دوم برنج در آن‌ها صورت نمی‌گیرد و یا نشای برنج با تأخیر انجام می‌شود.

اعلا افزود: گسترش کشت دوم برنج به معضلی برای کشت کلزا تبدیل شده و بازنگری در برنامه‌های کشاورزی برای احیای این محصول ضروری به نظر می‌رسد.

محدودیت‌های کشت کلزا در مناطق ماندابی خط ساحلی نور، ایزدشهر و رویان

رئیس اداره تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی نور با بیان اینکه کشت کلزا به‌ عنوان یکی از محصولات استراتژیک دانه‌های روغنی، نیازمند شرایط خاصی است و نمی‌توان آن را در اراضی ماندابی کشت کرد، ادامه داد: زمین‌های قسمت ساحلی شهرهای نور، ایزدشهر و رویان، مناطقی که در نزدیکی دریای خزر قرار دارند و خاک آن‌ها به دلیل ماندابی بودن رطوبت بالایی دارد و از زهکشی خوبی برخوردار نیستند، برای کشت کلزا مناسب نیستند.

وی افزود: ریشه‌های کلزا تحمل شرایط غرقابی و ماندابی را نداشته و آسیب می‌بیند و تنها در اراضی خشکه‌زاری قابل کشت است. از این رو، توسعه کشت کلزا در این مناطق با محدودیت جدی مواجه است و در صورت اجرای سیستم‌های زهکشی، مناسب کشت انواع محصولات غیر از شالی همانند کلزا خواهد شد.

رئیس اداره تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی نور تأکید کرد: با شناسایی اراضی مناسب در این شهرستان‌ها و مدیریت منابع آب، می‌توان سطح زیر کشت کلزا را افزایش داد و نقش آن را در تأمین روغن مورد نیاز کشور تقویت کرد.

کاهش سطح زیر کشت کلزا

اعلا با اشاره به اینکه بهترین زمان برای کشت کلزا بین ۱۵ مهر تا ۱۵ آبان است و هرچه از این بازه زمانی فاصله گرفته شود، عملکرد محصول کاهش می‌یابد، یادآور شد: کلزا محصولی مدیریت‌پذیر است که برای دستیابی به تولید مطلوب، نیازمند توجه به مواردی چون کنترل علف‌های هرز، آفات، بیماری‌ها، تغذیه، زهکشی مناسب و همچنین شرایط جوی مناسب است. در صورت مدیریت صحیح، امکان برداشت حدود ۳ تن دانه کلزا در هر هکتار از زمین‌های کشاورزی شهرستان نور وجود دارد.

رئیس اداره تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی نور افزود: با وجود اهمیت استراتژیک تولید دانه‌های روغنی، ایران همچنان ۹۰ درصد وابستگی به واردات روغن دارد و خودکفایی در این حوزه با شرایط فعلی امکان‌پذیر نیست. افزایش تولید داخلی نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت و ترویج کشت این محصولات در میان کشاورزان است. همچنین تغییر ذائقه مردم به سمت کاهش مصرف روغن می‌تواند نقش مهمی در کاهش وابستگی به واردات داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه کاهش سطح زیر کشت کلزا از چالش‌های جدی این بخش است، گفت: در گذشته حدود ۴۰ هزار هکتار از اراضی مازندران زیر کشت کلزا بود، اما به‌مرور زمان به دلیل گسترش کشت دوم برنج، کم‌آبی، دشواری در آب تخت کردن زمین برای کاشت برنج بعد از برداشت کلزا، شرایط جوی نامساعد و تاحدودی تغییر کاربری اراضی، سطح زیر کشت این محصول کاهش یافته است. این عوامل در کنار ضعف مدیریت تولید، موجب دلسردی کشاورزان از کشت کلزا شده است.

اعلا تاکید کرد: افزایش تولید دانه‌های روغنی مستلزم رفع چالش‌های موجود از جمله مدیریت منابع آبی، حمایت از کشاورزان، جلوگیری از تغییر کاربری اراضی و اصلاح الگوی مصرف است. این اقدامات می‌توانند در کنار برنامه‌ریزی بلندمدت، به کاهش وابستگی ارزی کشور و تأمین بخشی از نیاز داخلی به روغن کمک کنند.

انتهای پیام