محدثه معینی‌فر در گفت‌وگو با ایسنا درخصوص حقوق انسان‌ها در ادیان اظهار کرد: دین اسلام دینی تکلیف‌مدار و حق‌مدار است، در حالی که در مسیحیت تأکید بر حقوق و در یهودیت نیز تأکید بر تکلیف را شاهد هستیم. بیش از ۶۰۰ تکلیف در تورات آمده است، اما در مسیحیت بیشتر حقوق اخلاقی را شاهد هستیم و نظریه حقوق طبیعی نیز برگرفته از نظام حقوقی مسیحیت است.

وی بیان کرد: یکی از مهم‌ترین منابعی که می‌توانیم برای اسلام به‌عنوان منبع و سند حقوق بشر بدان اشاره کنیم، رساله حقوقی سیدالساجدین(ع) است که ایشان در این رساله به حقوق بسیاری از افراد اشاره کردند. حق خدا، حق انسان بر اعضای بدن خویش، حق افعال مانند حق افعال عبادی مانند نماز و صدقه دادن، حق فرادستان، حقوق فرودستان و زیردستان انسان، حقوق خویشاوندان، حق انسان، حق مؤذن، حق پیش‌نماز و حق همسایه از حقوقی هستند که امام سجاد(ع) در رساله خود به آن اشاره کردند.

این دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی خاطرنشان کرد: علاوه بر حق‌هایی که امام سجاد(ع) در این رساله ارزشمند برشمردند، در گذر زمان می‌توانیم همگام با تغییر و تحولات جامعه بشری مانند معرفی فناوری‌های مختلف در حوزه‌های مختلف نظیر حوزه‌های اطلاعاتی و پزشکی، حق‌های جدیدی را معرفی کنیم.

وی گفت: بحث حق انسانی افراد بسیار پیش‌تر از اعلامیه‌های حقوق بشری، در اسلام طرح شده اما مباحث حقوق بشر بعد از جنگ جهانی دوم و از سال ۱۹۴۵ میلادی مطرح شده و قدمت چندانی نیز ندارد. علاوه بر این، حقوق بشر غربی در این حوزه دستاوردی به جز فهرستی بلند از این حقوق بشر نداشته است و بیشتر این مصادیق نیز قابل استیفا نیستند؛ در حالی که در موضوع حق، آنچه مهم است استیفای آن است، نه صرفاً صاحب حق‌هایی باشیم که قابل استیفا و اجرا نیستند.

معینی‌فر ادامه داد: در مرحله عمل به حق مصادیق زیادی داریم که حق زوجه، حق زوج و حق حیات ازجمله آن‌هاست؛ حق حیات یک حق بشری است ولی نکته اینجاست که شما در یک واقعه تاریخی می‌بینید که مادری از دنیا می‌رود و فرزند درون شکمش زنده است. در اینجا هر چند معتقدیم تشریح جسد اهانت به میت است، ولی اجازه داده می‌شود نوزاد متولد شود، بنابراین حق حیات مدنظر اسلام بوده و قابل احترام است.

وی تصریح کرد: امروزه در نظام حقوقی غرب، حق باروری در صدر فهرست حق‌های بشری مطرح است؛ اما بزرگان فقه شیعه و اهل سنت قرن‌ها پیش به این حق اشاره کرده‌اند و از آن با عنوان «حق فی‌الولد» یا «حق استیلاد» یاد می‌کنند؛ جالب اینجاست که این حق را ابتدا برای زوجه در نظر گرفتند و معتقدند زوجه صاحب این حق است و سپس این حق را برای زوج هم در نظر می‌گیرند؛ به این ترتیب که روش‌های پیشگیری از بارداری قرن‌ها توسط بشر آزموده شده است.

وی افزود: بنابراین ما می‌توانیم ادعا کنیم اگر کسانی تابع شریعت اسلام بودند، این حق‌ها را به عنوان مکلف و به‌صورت فردی حتماً رعایت می‌کردند و حکومت نیز در سایر حق‌ها خود را موظف به احقاق حقوق می‌دانسته است.

منابع حقوق غرب بعد از جنگ جهانی مصوب شده است

وی گفت: در اجرای حقوق بشر دو نکته مهم است؛ نخست آنکه باید متون و اسنادی وجود داشته باشد تا به‌عنوان منبع به آن مراجعه کنیم و دوم استیفای حقوق مذکور و ضمانت اجرای آن‌ها است. در مورد نظام حقوقی غرب می‌بینیم که مجموعه‌ای از متون وجود دارد که بعد از جنگ جهانی دوم مصوب و وارد مکتوبات حقوقی شده است. در اسلام منبع حق و استیفای آن در متون اصلی مانند قرآن و سنت اعم از رساله حقوق امام سجاد (ع) و روایات دیگر، قابل رؤیت است. برای مثال، یکی از مباحث مهم و چالش جدی در انگلستان، مادران و فرزندان فقیر آنان است که به سادگی نمی‌توانند خود را اداره کنند و فرزندانشان نیز درگیر فقر هستند.

معینی‌فر در ادامه بیان کرد: علت این موضوع آن است که در قوانین برخی کشورهای غربی، طلاق بدون تقصیر قانونی است و بر اساس آن زوج بدون پذیرش مسئولیت به سادگی از زندگی مادر و فرزند خارج می‌شود؛ اما در اسلام برای کودک نفقه در نظر گرفته می‌شود و پرداخت این نفقه توسط زوج بعد از انحلال نکاح هم ادامه دارد.

وی اظهار کرد: هر انسانی نیاز به حمایت دارد؛ بنابراین اسلام دقیق‌تر و کامل‌تر نسبت به حقوق ما مانند حق حیات و آموزش اهمیت داده است و برای هر فردی حقوقی را در نظر گرفته است. برای نمونه، در دین یهود، زن حق آموختن و یادگرفتن تورات را ندارد؛ اما در اسلام زن حتی می‌تواند مهریه خود را آموزش یک جزء قرآن کریم قرار دهد.

مصادیق نقض حقوق تولیدمثل در غرب بسیار است

این دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی تصریح کرد: الان در غرب مدعی هستند که به حق تولید مثل افراد احترام می‌گذارند؛ اما نکته جالب اینجاست که با بررسی متون انگلیسی غرب متوجه می‌شویم که مصادیق نقض این حقوق بسیار است. در آمریکا از روش‌های پیشگیری از بارداری برای بحران جمعیت استفاده و از آن با عنوان کنترل جمعیت یاد می‌کنند و حتی از داروهای بسیار خطرناک برای ناباروری زنان آمریکای جنوبی استفاده می‌کنند یا در آمریکا نیز سیاست‌هایی را در قبال زنان سیاه‌پوست و رنگین‌پوست استفاده و عقیم‌سازی اجباری انجام می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: معاهده‌های بین‌المللی نمی‌توانند قوانین داخلی کشورها را براساس آنچه در متن معاهده وجود دارد، تغییر دهند، اما در حقوق بشر اسلام می‌بینیم که مطالب این حوزه از قدمت بیشتری برخوردار است و هم در متون اصلی و متون فرعی مانند کتب فقهی و حقوقی دیده می‌شود. از این‌روی، حقوق بشر در اسلام در مرحله نظر و نظریه‌پردازی مشکلی ندارد.

معینی‌فر مطرح کرد: در مرحله عمل، ارکان حق شامل متعهد حق، صاحب حق و خود حق است. گاهی متعهد حق، یک فرد است که در اسلام ضمانت اجرا برای استیفای حق ملاحظه شده است. برای مثال ممکن است پدر و مادری حقوق کودک را رعایت نکنند که دولت می‌تواند در این حوزه دخالت کند و ملاکش مصالح کودک باشد؛ اما در خصوص تعیین مصالح و موارد دیگر ضمانت اجرا وجود دارد که به دادگاه‌ها بازمی‌گردد. گاهی نیز دولت «متعهد حق» است که در بسیاری از موارد ضمانت اجرا وجود دارد و حکومت اسلامی خود را ملزم می‌داند تا موارد را مدنظر قرار دهد و حقوق را برای شهروندان خود در نظر بگیرد.

وی اظهار کرد: یکی از ادله‌های لزوم حکومت اسلامی، احقاق حقوق و قرار گرفتن حق‌ها در اختیار صاحبانشان است. در قرآن به حق‌های مختلفی اشاره شده، مانند حق حیات که در آیه ۳۲ سوره مائده و آیه ۲۹ سوره نساء به این حق اشاره شده است. مباحث زیادی بر حق حیات تأکید دارند و احکام فقهی مانند حق ارث بردن نطفه‌ای که روح در آن دمیده شده از جمله آن‌هاست.

عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) تصریح کرد: حق کرامت از دیگر حقوقی است که در قرآن به آن اشاره شده است، البته کرامت ذاتی و اکتسابی دو موضوعی هستند که روی آن اختلاف نظر وجود دارد و برخی به کرامت ذاتی و برخی به کرامت اکتسابی اعتقاد دارند. خداوند در آیه ۷۰ سوره اسراء به کرامت ذاتی اشاره کرده است. خداوند در آیه ۱۱۴ سوره طه بر حق تعلیم و تربیت، در آیه ۲۵۶ سوره بقره به حق آزادی، در آیه ۱۸ سوره زمر به آزادی بیان، در آیه ۱۳ حجرات به حق مساوات، در آیه ۳۲ به مالکیت خصوصی اشاره کرده است.

انتهای پیام