با شروع فصل سرد سال، مغازه‌ها تغییر کاربری می‌دهند و انواع بستنی و نوشیدنی‌های سرد تابستانی جای خود را به لبو و باقالی و ذرت مکزیکی و نخود پخته می‌دهند و یار غار سنندجی‌ها در روزهای سرد زمستان می‌شوند.
در این روزهای سرد، اگر از راسته خیابان فردوسی سنندج گذری داشته باشید، مغازه‌هایی را از دور می‌بینید که بخار بلند شده از آن‌ها خبر از وجود لبوهای داغ داغ زمستانی می‌دهد و وسوسه خوردن لبو و باقالی را به جان آدمی می‌اندازد.
در کنار لبو، باقالی و نخود پخته؛ خوراکی خوشمزه و مدرنی هم پدید آمده است به نام ذرت مکزیکی که البته ربطی هم به مکزیک ندارد، اما همه آن را به نام ذرت مکزیکی می‌شناسند! به هر حال رقابت ذرت مکزیکی و لبو قرمز این روزها داغ داغ است و هر کدام طعم بخصوص خود را دارند، اما از آنجایی که مردم کردستان اهل خاطره بازی و نوستالژی هستند، سال‌های سال است که در هوای سرد انتخابشان همان لبو و باقالی داغ بە یاد ایام گذشتە است.
با فرا رسیدن زمستان، بازار خوراکی‌های زمستانی هم حسابی داغ داغ می‌شود، رهگذران در هوای سرد زمستان در حالی که از شدت سرما صورت خود را در شال گردن‌هایشان فرو برده‌اند، راهی لبوفروشی‌ها می‌شوند تا برای لحظاتی هم که شده خود را گرم کنند و لبویی به رگ بزنند و بعد هم بروند پی کار و بارشان!
از همه این حرفا که بگذریم آنچه که جای خالی آن بیش از پیش احساس می‌شود نبود چرخ‌های لبو فروش در سطح شهر است! به گمانم ما بچه‌های دهه هفتادی آخرین بازماندگان نسلی هستیم که لبو فروشی‌های چرخی و صدای گرم و دلنشین مردی که صدا می‌زد «لبو دارم، لبوی داغ» را به یاد داریم، روزهایی که خبری از ذرت مکزیکی و فست فود نبود و دلخوشی مردم شهر این بود که در هوای سرد و برفی زمستان شال و کلاه کنند و بزنند بیرون و در کنار خیابان از چرخچی‌ها لبو داغ بخرند.
اگرچه چهره شهر تغییر کرده و لبوها را تنها میتوان در مغازه‌ها و از پشت شیشه‌های بخار گرفته شهر دید، اما آنچه که جای خالی آن در شهر بسیار به چشم می‌آید، حذف لبو فروش‌های چرخی از چهره شهر و خاموشی صدایی است که سال‌ها داد می‌زد: «لبو دارم، لبوی داغ»!
از آن روزها خیلی سال است که می‌گذرد، دیگر خبری از چرخ‌های دوره‌گرد لبو فروش در کوچه پس کوچه‌ها و خیابان‌های شهر نیست، سال‌هاست کسی نوای «لبو دارم لبوی داغ» را سر نداده است، چهره شهر تغییر کرده و آدم‌ها هم دیگر اون آدم‌های سابق پیش نیستند و سلایق و طبع‌شان به کلی تغییر کرده، تعداد خوراکی‌های زمستانی افزایش پیدا کرده و تنوع‌ها هم بیشتر شده، اما هنوز هم که هنوز است خوراک نوستالژی ما سنندجی‌ها چشیدن لبوی داغ داغ در راسته خیابان فردوسی است.
بازار داغ لبو و باقالی در سنندج
وارد یکی از مغازەهای لبو فروشی شهر سنندج می‌شوم، بخار برخواستە از لبو و باقالی‌هایی کە روی هم ریختە شدە و با ادویەهای مخصوص تزیین شدەاند، بدجور هوس خوردن لبو و باقالی را بە جان آدمی می‌اندازند.
در این اوضاع بازار بە نظر می‌رسد بازار لبو و باقالی آنقدرها هم بد نیست! مغازە حسابی شلوغ است، فروشندە کە جوان ۳۴ و ۳۵ سالەای است، پشت سر هم شیرە را روی لبوهایی میریزد کە در پشت شیشە بە سیخ کشیدە شدەاند.
از بازار لبو فروش‌ها در این روزهای سرد می‌پرسم، می‌گوید: شکر خدا اوضاع بد نیست، از آنجایی که مردم سنندج طرفدار پر و پاقرص خوراکی‌های قدیمی و نوستالژی هستند، در این اوضاع بد اقتصادی هنوز هم لبو مشتری‌های خودش را دارد.
یکی از مشتری‌ها وارد می‌شود و سفارش لبو می‌دهد، لبوها را داخل ظرف میریزد و بە چند تکە نامساوی تقسیم می‌کند و از شیرە هم رویش میریزد، آنقدر تند تند این کار را انجام می‌دهد، انگار سال‌هاست کە در این کار دستی بر آتش دارد، می‌گوید: چند سالی است کە با برادرم تابستان‌ها بساط بستنی و آبمیوە داریم و زمستان‌ها هم بساط لبو و باقالی و ذرت مکزیکی!
نگاهی بە قابلمە آمادە ذرت مکزیکی می‌اندازم و نگاهی هم بە داخل مغازە؛ تقریبا همە مشتری‌ها لبو و باقالی سفارش دادەاند و تک و توکی آن وسط‌ها در حال خوردن ذرت مکزیکی هستند، می‌گوید: هرچند کە ذرت مکزیکی طعم خاص و ویژەای دارد و باب میل همە افراد است؛ اما بازار لبو و باقالی یە چیز دیگە است.
همزمان کە با من صحبت می‌کند، کفگیر را در قابلمە باقالی می‌زند و مدام هم‌می‌زند تا لایە بالایی آن سرد نشود، یکی از مشتری‌ها وارد می‌شود و سفارش باقالی می‌دهد و می‌گوید "آقا... لطفا کنار باقالی ترشی هفتە بیجار هم بزار" ترشی هفتە بیجار از آن مخلفاتی است کە خاص باقالی پختە است و از طعم و مزە آن کنار هم نمی‌توان گذشت.
در ادامە صحبت‌هایش می‌گوید: میتوان گفت لبو و باقالی در روزهای سرد گوی سبقت را از ذرت مکزیکی و کلانە و آش و نوشیدنی‌های داغ و صد البتە فست فودها ربودە و سنندجی‌ها ارادت خاصی بە این تنقلات سنتی دارند.
خواص غذایی لبو و باقالی
به گفته کارشناس تغذیه، در فصل سرد سال باقالی و لبو داغ یکی از میان وعده‌های بسیار لذیذ است که به دلیل ریز مغذی‌های پرخاصیتی که در خود دارند در تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار موثر می‌باشند.
سارا فوضی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: باقالی از خانواده حبوبات و به عنوان یکی از منابع غذایی سرشار از فیبر و پروتئین شناختە شدە است و ترکیب پرخاصیتی است که هر ۱۰۰ گرم ان ۲٦ گرم پروتئین دارد.
فوضی بیان کرد: باقالی ترکیبی با چندین ارزش غذایی است کە معمولا به همراه پوست آن بە صورت پختە عرضە و بە آن سماق اضافە می‌کنند و یکی از ترکیبات خوشمزه‌ای است که در فصل زمستان در بسیاری از شهرها در مراکز و سطح شهرها عرضە می‌شود.
وی افزود: باقالی منبع فسفر، مس، منگنز و منیزیم است کە در برخی از غذاها میتوان از این ترکیب پرخاصیت استفادە کرد و همچنین حاوی منابع ویتامین c،a و k است کە بسیاری از اشخاص می‌توانند از این ترکیبات در غذاهای خود استفادە کنند.
سارا فوضی ادامه داد: یکی از مهمترین خواص باقالی کاهش فشار خون است، زیرا باقالی سرشار از منیزیم است کە نقش مهمی در سلامت قلب ایفا می‌کند و فشار خون یکی از عوامل خطرآفرین در بیماری‌های قلبی و مغزی است کە وجود منیزیم در باقالی می‌تواند بە کاهش این بیماری‌ها کمک کند و بە خاطر ویتامین c کە دارد در سلامت سلول‌های پوست صورت موثر است و سبب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود و می‌تواند برای کودکان مفید باشد.
این کارشناس و متخصص تغذیه در خصوص لبو گفت: لبو هم به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی و رنگدانه بسیار عالی بنفش مایل به قرمزی که دارد؛ می‌تواند خاصیت آنتوسیانینی داشته باشد و از بدن در مقابل بسیاری از سرطان‌ها جلوگیری کند.
سارا فوضی اظهار کرد: لبو معمولا بە دلیل ترکیبات مغذی حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی، و مقدار بسیار زیاد هیدرات کربن، چربی و قندی که در خود دارد، معمولا اشتها آور است.
وی ادامه داد: لبو یکی از سالم‌ترین سبزیجات‌ها است کە حاوی مقدار زیادی از مواد عالی روی، مس، منیزیم، فسفر ویتامین ۶b و تیامین است.
فوضی بیان کرد: لبو منبع پروتئین و اسدآمینەهای ضروری و دارای منبع بسیار خوبی بە لحاظ فیبر است کە برای پیشگیری از یبوست میتوان در رژیم غذایی و یا بە عنوان یک میان وعدە مقوی و سالم از آن استفاده کرد.
وی اضافه کرد: از لبو برای درمان بسیاری ازبیماری‌های ناشی از کم خونی، فقرآهن میتوان استفادە کرد و لازم به ذکر است که افرادی کە بیماری دیابت دارند از مصرف لبو و چغندر قند به میزان بسیار زیاد پرهیز کنند.
فوضی یادآور شد: لبو همچنین تقویت کنندە حافظە و اعصاب، پاک کنندە کبد، تصفیه کنندە خون، بهبود جریان خون مقوی و ملین و درمان کنندە یبوست است.
فوضی عنوان کرد: به لحاظ ارزش غذایی لبو میتوان به کاهندگی فشار خون، کاهش ابتلا بە بیماری‌های قلبی و عروقی، جلوگیری ازسرطان، کمک بە بهبود سلامت کبد، افزایش سطح انرژی بدن، کمک بە بهبود التهاب کلیه، بهبود سلامت گوارش، کاهندە کلسترول خون، کاهش عوارض کم خونی، پیشگیری از آب مروارید، پیشگیری از پوکی استخوان، کاهش مشکلات تنفسی، جلوگیری از بروز آب سیاە چشم در افراد مسن، کمک بە التیام زخم‌ها، کبودی و سیاهی، کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی در بانوان، درمان افسردگی و جلوگیری از بروز آلزایمر اشاره کرد.
انتهای پیام
نظرات