آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه در آیین رونمایی از محصول هوشمند حدیثی که امروز، یکم دی‌ماه به‌ همت مؤسسه نجم در سالن جلسات سازمان حج و زیارت قم برگزار شد، اظهار کرد: مقام والای زن در آینه وجود حضرت فاطمه زهرا(س) تجلی کرد و هر کس می‌خواهد مقام زن را در همه ابعاد معرفتی فکری و سیاسی از منظر اسلام مجسم ببیند به چهره نورانی و تاریخ درخشان حضرت فاطمه زهرا(س)، مادر و دختر ایشان بنگرد.

وی ادامه داد: بانوان جامعه ما باید پیشگام منطق و گفتمان بزرگ و مترقی حضرت زهرا(س) باشند؛ عمر کوتاه و پربرکت ایشان شاهدی بر این گفتمان مترقی است. حضرت زهرا(س) افزون بر مادری، مادر فکر و اندیشه ائمه هدی بودند؛ ایشان نیز پیشگام و راهبر اندیشه بزرگ الهی و اجتماعی برای بشریت بودند.

مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه دو عرصه در تاریخ اسلام سبب ایجاد مکتب‌های گوناگون شده است، افزود: عقل‌گرایی و نص‌گرایی اولین سؤال بوده است که شاهد گرایش‌هایی به سمت عقل‌گرایی و کاهش سهم نصوص دینی بوده‌ایم که به سمت افراط رفته و سبب فراموشی منابع، متون و نصوص اسلام شد. از آن‌سو گاهی شاهد نص‌گرایی افراطی و غیرصحیح بوده‌ایم و در میانه این دو گرایش منطق معیار حوزه‌های علمیه و متفکران اصیل عقل‌گرایی و نص‌گرایی همراه با هم بوده و امتزاج عقلانیت و وحیانیت نظریه سوم است.

اعرافی تصریح کرد: سؤال دوم در تاریخ حدیث، بحث قرآن و سنت است و شاهدیم که نظریات قرآن‌محوری در آن افراط شده و دستمایه حذف، مغفول‌انگاری حدیث و سنت رسول خدا و ائمه هدی(ع) شده است و در قرون متفاوت شاهد این تفکر بودیم؛ در نقطه مقابل هم جریانات حدیث‌گرایی تا جایی پیش رفتند که در جریان اخبارگری تند، قرآن کنار گذاشته شد و در حدیث‌گرایی جمود بر الفاظ دیده می‌شد و نظریات متحجرانه از حدیث و سنت ارائه شده و سهم عقل در کاوش‌های حدیثی و علم اصول به‌ مثابه روش استوار کم شمرده شده است و میانه این دو نظریه افراطی حدیث‌گرایی، شاهد نظریه حدیث‌گرایی با منطق عقل استوار و منطق قرآنی هستیم.

وی در ادامه گفت: نص در چارچوب عقلانیت و اندیشه قرآنی باید پیش رود، اهتمام به حدیث باید روزافزون باشد و ما کاستی‌های جدی در حوزه علوم حدیثی در شناخت متن و نص و دلالت‌های حدیث و شناخت حدیث و امور تأثیرگذار بر متون داریم و حوزه علمیه باید پیشگام رفع این کاستی‌ها باشد.

اعرافی بیان کرد: تمام حدیث ما بطون قرآن است و صاحبان دانش آن را از بطن قرآن استخراج می‌کنند؛ در درختواره حوزه اقداماتی در حوزه حدیثی و رجال طراحی و در حال اجراست. مؤسسات مختلف نیز در علوم حدیثی و نرم‌افزاری اقداماتی انجام داده‌اند، اما هنوز با نقطه مطلوب فاصله داریم و نیازمند عمق‌بخشی به مباحث رجال، درایه، فقه‌الحدیث و رشته‌ها و گرایش‌های حدیث هستیم.

وی تصریح کرد: توجه روزافزون به علوم حدیث و توسعه مرزهای علوم حدیث از راه مطالعات تطبیقی و تولید متون جدید و مقالات امکان‌پذیر است؛ فقه در شعاع حدیث است و باید گام‌های بزرگتری برداریم و نرم‌افزار «ثقات» که امروز رونمایی می‌شود در راستای توسعه و خدمت به علوم حدیثی است.

اعرافی گفت: وقتی سخن از کارآمدی پیشگامی و تحول حوزه به میان می‌آید باید به روش‌ها، مناهج و تولیدات محتوایی توجه کنیم. در پیشرفت علوم اسلامی و تحولات اساسی این عرصه باید به سه بعد درون‌دانشی و محتوایی، روش‌شناختی و تحولات در ابزار توجه کنیم.

وی بیان کرد: حوزه از مراکز پیشگام در تطورات ابزاری، روشی و محتوایی بوده است، حدود ۱۵ جلد تطورات دانشی و عملکردی حوزه به شکل نسبی آماده شده است و تدوین آن هم‌چنان ادامه دارد؛ تطوراتی که با کاربست و اهتمام به هوش مصنوعی همراه است، تطورات و تحولات ابزاری درواقع منهجی و محتوایی است و دانش‌های ما تحت‌تأثیر این علوم جدید قرار گرفته و تسهیل، تدقیق و گشودن آفاق نو در همه کاربست‌های علوم را ایجاد می‌کند.

اعرافی بیان کرد: هوش مصنوعی باید در حوزه علمیه به‌مثابه موضوع با نگاه فلسفی، فقهی و اخلاقی مورد مداقه قرار بگیرد، هوش مصنوعی باید آسیب‌شناسی شود و نظام مهندسی و راهبری هوش مصنوعی در اندیشه اسلامی استخراج شود. هوش مصنوعی به‌مثابه ابزار در علوم اسلامی فعال است و کاربرد آن در ترویج، تبیین و گفتمان‌سازی اندیشه دینی در زندگی فردی و اجتماعی باید مورد بررسی قرار بگیرد.

مدیر حوزه‌های علمیه در پایان گفت: حوزه باید به مرز دانش هوش مصنوعی و علوم شناختی، آزادسازی همه داده‌ها در نهادهای حوزوی، مشارکت همگانی و شبکه‌سازی و عمق‌بخشی به رویکرد هوش مصنوعی در همه نهادهای حوزوی، رصد و پایش تهدیدات و آسیب‌شناسی هوش مصنوعی در عرصه آموزش و پژوهش توجه جدی داشته باشد.

انتهای پیام