اگر مدیریت شهری را شامل برنامه‌ریزی، توسعه و مدیریت مناطق شهری برای تضمین رشد پایدار و بهبود کیفیت زندگی شهروندان تعریف کنیم، تحقیقات اجتماعی با ارائه داده‌ها و بینش‌های اجتماعی به فرآیندهای تصمیم‌گیری کمک کرده و نقش مهمی در مدیریت شهری ایفا می‌کند. به عبارت دقیق‌تر با ادغام تحقیقات اجتماعی در شیوه‌های مدیریت شهری، شهرها می‌توانند پاسخ‌گویی بهتری به نیازهای ساکنان خود داشته باشند، فراگیر بودن را ارتقا دهند، کیفیت زندگی را افزایش دهند و توسعه پایدار را برای نسل‌های آینده تضمین کنند. در  این جستار تلاش شده است مهم‌ترین روش‌های استفاده از تحقیقات اجتماعی در مدیریت شهری مرور شود:

 نیازسنجی از جامعه: تحقیقات اجتماعی به شناسایی نیازها، ترجیحات و نگرانی‌های شهروندان کمک می‌کند. نظرسنجی‌ها، از طریق پیمایش، نشست‌های متمرکز گروهی و مصاحبه‌های فردی می‌توانند اطلاعاتی را در مورد همه موضوعات ذیل مدیریت شهری نظیر مسکن، حمل‌ونقل، خدمات عمومی و امکانات تفریحی جمع‌آوری کنند و به برنامه‌ریزان شهری اجازه دهند تا برنامه‌هایشان را اولویت‌بندی کنند، همچنین با شناخت ترکیب جمعیتی مناطق شهری مانند سن، درآمد، قومیت و سطح تحصیلات، مدیران شهری می‌توانند سیاست‌ها و خدمات را متناسب با نیازهای خاص گروه‌های مختلف جمعیتی تنظیم کنند.

برنامه‌ریزی مشارکتی: مشارکت جوامع در فرایند برنامه‌ریزی برای مدیریت موفق شهری ضروری و مشروعیت‌بخش است. روش‌های تحقیق اجتماعی می‌توانند رویکردهای مشارکتی را به شکل روش‌مند تسهیل کرده و اطمینان حاصل کنند که صداهای گوناگون شنیده و در برنامه‌های توسعه گنجانده می‌شوند.

مطالعات مربوط به زیرساخت‌های شهری: مسکن، حمل‌ونقل و بهداشت عمومی از مهم‌ترین زیرساخت‌های یک شهر هستند. تحقیقات اجتماعی می‌تواند شرایط مسکن، مقرون به‌صرفه بودن و در دسترس بودن را در مناطق شهری ارزیابی کند. این اطلاعات برای توسعه سیاست‌های مسکن که به مسائلی مانند بی‌خانمانی، اعیانی‌سازی و دسترسی عادلانه به مسکن می‌پردازد، حیاتی است، همچنین تحقیق در مورد الگوهای حمل‌ونقل، ترجیحات و چالش‌ها به مدیران شهری کمک می‌کند تا سیستم‌ها و زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی کارآمدی را طراحی کنند که نیازهای ساکنان را برآورده کند و ازدحام و اثرات زیست‌محیطی را کاهش دهد. در حوزه سلامت و بهداشت عمومی نیز اجتماعی می‌تواند نابرابری‌های بهداشتی، دسترسی به خدمات مراقبت‌های بهداشتی و اثرات عوامل محیطی بر سلامت جامعه را شناسایی کند و مداخلات بهداشت عمومی را هدایت کند.

ارزیابی تأثیر سیاست‌ها، برنامه‌ها، طرح‌ها و پروژه‌ها شهری: تحقیقات اجتماعی می‌تواند در چهار سطح اثربخشی سیاست‌ها، برنامه‌ها، طرح‌ها و پروژه‌های شهری را ارزیابی کند و شواهدی را در مورد اینکه چه چیزی مؤثر است و چه چیزی مؤثر نیست، چه چیزی درست پیش می‌رود و چه چیزی باید تغییر کند، ارائه ‌می‌کند. این حلقه بازخورد برای بهبود مستمر در شیوه های مدیریت شهری ضروری است.

برنامه‌ریزی واکنش به بحران: در مواقع ضروری (واکنش‌های جامعه به مسائل حادث شده) و اضطراری (بلایای طبیعی، بیماری‌های همه‌گیر)، تحقیقات اجتماعی می‌تواند به شناسایی دیدگاه‌ها و ارزیابی آسیب‌پذیری‌ها، همچنین برآورد آمادگی جامعه برای اقدام کمک کند، در چنین شرایط استفاده از روش‌هایی چون پیمایش و گروه‌های اسمی کمک‌کننده است. 

مهدی ژیانپور- مینا جلالی: دکتری جامعه‌شناسی و پژوهشگر جهاددانشگاهی واحد اصفهان

انتهای پیام