گذشتگان نیکوخصال ما، شب یلدا را شب تولد میترا این الهه مهر می دانستند و به همین دلیل نیز این شب را با جشن و سرور و شادمانی در گرد آتشی مقدس و خوانی گسترده از انواع خوردنی ها، نوشیدنی ها، آلات و ادوات نیایش، آتشدان، عطردان، بخوردان و ... می گذراندند.

این سنت کهن با وجود گذشت قرن ها و تداخل فرهنگ های متعدد در این کهن بوم و بر، همچنان زنده و پویاست و با گوشت و خون مردم ایران آمیخته شده است.

در این شب، شب نشینی در خانه پدربزرگ ها به دلیل احترام و حرمتی که ایرانیان برای پدران و مادران قائل هستند، انجام می شود. در این شب، پدربزرگ ها و مادربزرگ ها با شاهنامه خوانی، تفأل به دیوان حافظ و قصه گویی و روایت کردن داستان های طولانی از اسطوره های باستان، میهمانان خود را سرگرم می کردند.

خواندن ترانه های دنباله دار بومی با مضامین عاشقانه یا امید و صمیمیت، نقالی خوانی در کنار بهره مندی از هنرمندی نوازندگان و بخشی ها که بیشتر در روستاها فعالیت داشتند، از جمله آیین هایی است که بیشتر در میان کردهای کرمانج خراسان شمالی مرسوم بود. خوانندگی و نوازندگی با موضوع شب و تاریکی و قرائت اشعار «جعفرقلی» شاعر کرمانج در گذشته مرسوم بوده است.

اهالی هر روستا به تناسب محصولاتی که داشتند و آن چه کاشته می شد، تنقلات مخصوص این شب را ذخیره می کردند؛ همچنین ذبح گوسفند و قورمه کردن گوشت آن، نگه داشتن کدو تنبل و هندوانه روی کاه در کنار آونگ کردن برخی از میوه ها مثل انگور از روش‌های نگهداری خوراکی‌های این شب در نبود یخچال بوده است.

در این شب از میوه های سرخ نظیر هندوانه و انار که به دلیل دانه های فراوان آن نمادی از فراوانی و زایش است، استفاده می شود. این میوه ها یک نوع پایان ناپذیری را نشان می دهد و بیانگر این مسئله است که شب یلدا هرچه‌قدر طولانی باشد، ولی ما در حال رشد و زایش هستیم.

بیشتر میوه ها در حکم واکسنی برای پیشگیری از بیماری و به ویژه سرما خوردگی بوده است.

چلگی بردن برای خانواده عروس از دیگر آیین هایی است که در این شب رواج داشته و دارد، به گونه ای که در گذشته خانواده داماد با فراهم کردن هدایایی و تزئین آن روی سینی های بزرگ مسی قبل از غروب آفتاب به همراه نواختن دف به خانه عروس می‌بردند و شب را میهمان این خانواده بودند و این گونه بود که مردم، سیاهی چنین شبی را شیرین می کردند.

اهمیت شب یلدا برای ترک‌های استان خراسان شمالی

در خراسان شمالی آیین های ویژه وجود دارد که گفتن قصه های کوتاه، فکاهی و مَثل ها از جمله آن هاست. بین اقوام استان، مراسم شب یلدا بین ترک‌ها و فارس‌ها با قوت بیشتری رایج بوده است.

مردم عقیده داشتند که باید در این شب، چراغ خانه‌های خود را تا صبح روشن نگه دارند و با جمع شدن دور کرسی در منازل بزرگان قوم، شب را به صبح پیوند می زدند.

احترام به بزرگ‌ترها به ویژه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها در شب یلدا اهمیت ویژه‌ای داشت.

خوراکی‌های مخصوص ترکمن‌ها در شب یلدا

قدیم‌ترها، ترکمن‌ها انواع و اقسام خربزه و دانه آن را برای این شب تهیه می‌کردند که یکی از آن ها «واخ آرمان» نام دارد و در کنار آن از کدوی «تکل قوز» که از دورترین روستای استان خراسان شمالی به همین نام و در نقطه صفر مرزی برداشت می‌شد، بهره می‌بردند. این کدو نزد ترکمنان، معروف ترین نوع کدو در استان های خراسان شمالی است.

انتهای پیام