به گزارش ایسنا، کودکان و نوجوانان به عنوان گروهی خاص در سیستم‌های بهداشتی و درمانی، نیازمند توجه ویژه‌ای هستند. مطابق پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک، هر فرد زیر ۱۸ سال در گروه کودکان و نوجوانان قرار می‌گیرد. با توجه به این که حدود یک‌سوم جمعیت جهان را کودکان تشکیل می‌دهند، برخورد صحیح و رعایت اصول اخلاقی در فرآیند درمان این گروه اهمیت ویژه‌ای دارد. با این حال، تا حدود ۴۰ سال پیش، اصول اخلاقی یکسانی برای کودکان و بزرگسالان در نظر گرفته می‌شد، اما بعدها تفاوت‌های نیازهای کودکان موجب شد تا موازین اخلاقی ویژه‌ای برای این گروه تدوین شود. برخورد با کودکان در سیستم بهداشتی به شکلی متفاوت از بزرگسالان انجام می‌شود و در بسیاری از موارد پزشکان باید به خواست کودک توجه کنند. به همین دلیل، در فرآیند درمان، چالش‌های زیادی به وجود می‌آید که نیازمند برخورد اصولی و دقیق است.
چالش‌های اخلاقی در مراقبت از کودکان و نوجوانان تنها به جنبه‌های جسمی محدود نمی‌شود، بلکه شامل عوامل روانی و فرهنگی نیز می‌گردد. از آنجا که تصمیم‌گیری در مورد درمان کودکان بیشتر بر عهده والدین یا سرپرست قانونی آن‌ها است، پزشکان باید با در نظر گرفتن میزان بلوغ و ظرفیت درک کودک، به خواسته‌ها و نیازهای او نیز توجه کنند. این وضعیت، به‌خصوص در مورد نوجوانان، پیچیده‌تر می‌شود؛ چرا که آن‌ها در مرحله‌ای از رشد هستند که خود را قادر به تصمیم‌گیری درباره بدن و سلامت خود می‌دانند. بنابراین، رعایت اصول اخلاقی در مراقبت از کودکان و نوجوانان نیازمند شناخت دقیق از نیازها و توانایی‌های آن‌ها و همچنین ملاحظه دیدگاه‌های والدین و کادر درمانی است.
در این راستا، مجتبی پارسا از دانشگاه علوم پزشکی تهران به همراه یکی از همکاران خود، تحقیقی را با هدف شناسایی و بررسی چالش‌های اخلاقی در مراقبت از کودکان و نوجوانان انجام داده‌اند. این تحقیق با تأکید بر اهمیت برخورد اخلاقی با بیماران کم‌سن، تلاش داشته است تا با شفاف‌سازی مسائل موجود، به بهبود تعاملات میان کودکان، خانواده‌ها و پزشکان کمک کند.
مطالعه فوق با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و در قالب مصاحبه‌های عمیق فردی و نیمه‌ساختاریافته انجام شده است. در این تحقیق، از ۲۰ پزشک متخصص کودکان بیمارستان مرکز طبی کودکان تهران نظرسنجی شده و تحلیل‌ها به‌دقت از داده‌های به‌دست‌آمده استخراج شدند. متخصصان، تجارب و نظرات خود را در خصوص مشکلات و تعارضات اخلاقی‌ای که در مراقبت از کودکان و نوجوانان با آن‌ها مواجه می‌شوند، بیان کردند.
نتایج این مطالعه، چالش‌های اخلاقی را در سه دسته کلی شناسایی کرد. نخست، چالش‌های مشترکی که بین کودکان و نوجوانان وجود دارد و به عواملی مانند رفتار کادر درمان، انتظارات والدین و مسائل سیاست‌گذاری سیستم سلامت مرتبط می‌شود. دسته دوم چالش‌های خاص نوجوانان است که بیشتر به مشکلات موجود در جامعه و محیط درمانی مرتبط است. دسته سوم نیز شامل چالش‌های خاصی است که در بخش مراقبت‌های ویژه کودکان به وجود می‌آید؛ مانند تاثیرات روحی و روانی بستری شدن کودک و خانواده، کمبود امکانات در این بخش‌ها، و همچنین مشکلات مربوط به کودکان در حال مرگ یا تازه فوت‌شده.
در بخش دیگری از این پژوهش مشخص شد که عدم آگاهی کافی کادر درمان و والدین از مسائل حقوقی و اخلاقی در مراقبت از کودکان و مشکلات ساختاری موجود در نظام سلامت، باعث بروز این چالش‌ها می‌شود.
بر این اساس، فقدان رویه‌های اجرایی مشخص و نبود منابع و تجهیزات کافی از عوامل اصلی این مشکلات است که نیاز به اصلاح دارند. از این رو، طبق نتایج به دست‌آمده، ارتقای دانش و مهارت کادر درمانی در زمینه اخلاق پزشکی کودکان و تأمین منابع لازم می‌تواند به کاهش این چالش‌ها کمک کند.
به‌طور کلی، یافته‌های این پژوهش حاکی از آن هستند که توجه بیشتر به آموزش کادر درمان و تبیین خط‌مشی‌ها و رویه‌های اجرایی در راستای حمایت از حقوق کودکان، می‌تواند گامی مؤثر در رفع این موانع باشد. همچنین، افزایش آگاهی عمومی و ارتقای مهارت‌های ارتباطی میان پزشکان و خانواده‌ها از جمله عوامل کلیدی است که به بهبود کیفیت مراقبت از کودکان کمک خواهد کرد. به‌ویژه در بخش‌های ویژه، با توجه به حساسیت بالای شرایط بیماران، تقویت امکانات و منابع به بهبود عملکرد درمانی کمک می‌کند.
گفتنی است این یافته ها در مجله «اخلاق پزشکی» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی منتشر شده اند. یافته‌های فوق می‌توانند پایه‌ای برای تحقیقات بیشتر و همچنین سیاست‌گذاری‌های بهداشتی در کشور باشند تا در نهایت، حقوق کودکان در حوزه سلامت به شکلی کامل و اصولی رعایت شود.
انتهای پیام
نظرات