کشاورزی از زمان‌های گذشته یکی از بهترین و پرسودترین شغل‌ها در بین مردم بوده است. امروزه نیز کاشت و تولید بسیاری از محصولات کشاورزی یکی از پرسودترین سرمایه‌گذاری‌ها به شمار می‌رود. دلیل این امر اولویت مصرف مواد غذایی برای انسان است که اهمیت بسیار زیادی دارد. بذر کشاورزی برخی از محصولات و گیاهان دارویی تقاضای بیشتری دارند و از این رو کاشت بذر کشاورزی آن‌ها سود زیادی را برای کشاورزان به ارمغان می‌آورد.
درباره سودآوری کشاورزی باید به این موضوع توجه کرد که درآمد حاصل از فعالیت‌های کشاورزی بستگی به متغیرهای مختلفی مانند نوع محصولات، فناوری‌های استفاده شده، بازار فروش، شرایط آب و هوایی و سیاست‌های دولتی دارد. بنابراین، برخی دسته‌های کشاورزی مانند باغبانی، زراعت یا دامداری ممکن است به عنوان فعالیت‌های پردرآمد تلقی شوند.
از سوی دیگر برخی از کشاورزان مایل‌اند محصولاتی را پرورش دهند که در کوتاه‌ترین زمان به ثمر برسند و بازدهی سریعی داشته باشند تا بتوانند به سرعت کسب درآمد کنند.
درآمد چشم‌گیر حوزه کشاورزی با ابزار علم
در این رابطه مدرس و کارآفرین کشاورزی می‌گوید: درآمد کشاورزی چشم‌گیر است اگر به صورت علمی و مطالعه شده باشد.
فهمیه نصر در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به اینکه کشاورزی پایه همه درآمدها است و مدیریت آن به نسبت از صنعت و خدمات آسان‌تر است، ادامه می‌دهد: البته اثبات این گفته رعایت الزامات علمی و سیاست‌های کلان است.
وی تصریح می‌کند: دانش فنی در علم کشاورزی تاثیر مهمی بر بهبود کشاورزی دارد. استفاده از دانش و فناوری‌های نوین، می‌تواند بهبود محصولات، افزایش بهره‌وری منابع و کاهش مشکلات کشاورزی را ممکن کند. عدم استفاده از دانش فنی و نداشتن نگرش علمی در کشاورزی، مسئله‌ای مهم است که می‌تواند باعث محدودیت رشد و پیشرفت این حوزه شود اما مسئله مهم‌تر از آن نیز اطمینان از اجرای بهینه و پایدار روش‌های کشاورزی به منظور کاهش آثار منفی بر زمین و منابع آب است و این نیاز دارد که نظارت و سیاست‌گذاری مناسب انجام شود.
عضو هیت علمی دانشگاه زنجان در این رابطه می‌گوید: انتقال یافته‌های تحقیقاتی به مزارع و بخش‌های بهره‌برداری از مهم‌ترین مشکلات بخش کشاورزی است، فارغ‌التحصیلان کشاورزی ارتباطی با مزرعه ندارند یک بخش این مسئله بخاطر تمایل افراد به سیستم پشت میزنشینی است و چالش دیگر بیکاری در این رشته نبود حمایت ارگان‌های ذی‌ربط است.
ایجاد فرصت شغلی برای فارغ‌التحصیلان کشاورزی
برگزاری طرح‌های کشاورزی با حضور فارغ‌التحصیلان از یک سو باعث ترکیب دانش تازه و نوآوری‌های جدید در زمینه کشاورزی خواهد شد و از سوی دیگر، فرصت مناسبی برای فارغ‌التحصیلان است تا تجربه کاری اجرایی در عرصه کشاورزی کسب کنند. این امر به معنای ارائه فرصت‌های شغلی و کارآفرینی در زمینه کشاورزی به فارغ‌التحصیلان است.
سازمان جهادکشاورزی می‌تواند در بهبود وضعیت فارغ‌التحصیلان کشاورزی نقش اساسی ایفا کند. این سازمان می‌تواند با برگزاری دوره‌های آموزشی و توسعه مهارت‌های فارغ‌التحصیلان، ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب و ایجاد امکانات لازم برای ارائه خدمات پشتیبانی به کشاورزان، در توسعه و رونق کشاورزی به کار گیرد.
در این رابطه یک کارشناس کشاورزی می‌گوید: طرح‌هایی با حضور فارغ‌التحصیلان رشته کشاورزی در استان زنجان می‌شود که نه به لحاظ کیفیت و نه درآمد برای آن کارشناس به نقطه مطلوب نرسیده است اما در کشاورزی بهره‌ور و گسترش زنجیره‌های تولید معضل بیکاری فارغ التحصیلان تا حدی زیادی برطرف خواهد شد.
مهدی رضاپور می‌افزاید: برای انجام این کار، جهادکشاورزی نیاز دارد که با مطالعه و پیگیری نیازهای عمومی و فارغ‌التحصیلان کشاورزی، طرح‌های مناسب برای ارتقاء وضعیت این افراد را برنامه‌ریزی و اجرا کند. همچنین، ارتقاء کیفیت خدمات و پشتیبانی به کشاورزان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بهبود زیرساخت‌ها، ارتقاء تکنولوژی‌های کشاورزی و انعطاف پذیری در ارائه خدمات به کشاورزان نیز از جمله اقدامات مورد نیاز است.
زنجیره تولید نقش اساسی در اقتصاد دارد
زنجیره تولید یک نقش بسیار مهم در کشاورزی و اقتصاد دارد. این زنجیره شامل همه مراحل از تولید، فرآوری، حمل و نقل، بازاریابی تا توزیع محصولات کشاورزی است. با بهبود زنجیره تولید، کشاورزان قادرند به بهره‌وری بیشتری در تولید برسند، هزینه‌ها را کاهش دهند و سود بیشتری کسب کنند. همچنین، بهبود زنجیره تولید می‌تواند به ایجاد اشتغال، افزایش تولید و توسعه صادرات نیز کمک کند.
در ایران، توجه به بهبود زنجیره تولید در حوزه کشاورزی و صنایع غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است. دولت و سازمان‌های مرتبط برنامه‌ها و سیاست‌هایی برای بهبود زنجیره تولید ارایه کرده‌اند اما به دلیل مشکلات اقتصادی و بنگاه‌های تولیدی کوچک، مسیر پیاده‌سازی این برنامه‌ها ممکن است با چالش‌هایی روبه‌رو شود.
به گفته کارشناسان در استان زنجان، وضعیت کشاورزی به دلیل آب و هوای مناسب و خاک حاصلخیز، بسیار مطلوب است. این استان دارای ظرفیت بالقوه برای تولید محصولات کشاورزی متنوعی مانند گندم، جو، زیتون، انگور و ... است.
در استان زنجان، بهبود زنجیره تولید می‌تواند نقش بسیار مهمی در افزایش تولید، ایجاد اشتغال، کاهش بیکاری و افزایش صادرات داشته باشد. با بهبود فرآیندهای تولید، تدابیر بهداشتی، استفاده از فناوری‌های نوین و بهینه‌سازی بازاریابی، کشاورزان و تولیدکنندگان در زنجان می‌توانند به تولید محصولات با کیفیت بالا و رقابتی بپردازند که در نهایت منجر به رشد اقتصادی شود.
وضعیت زنجان در کشاورزی در تولید محصولات چگونه است؟
در ایران، بخش کشاورزی نقش مهمی در اقتصاد و تولید ناخالص داخلی دارد. بر اساس آمارهای احصا شده، سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی استان زنجان سال‌جاری ۲۶.۷ درصد اعلام شده است که این میزان در میانگین کشوری ۱۲.۵۷ درصد است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان می‌گوید: سالانه ۳۰۶ هزار و ۵۸۹ تن محصول در استان زنجان تولید می‌شود که علاوه بر مصرف داخل به سایر استان‌ها نیز صادر می‌شود.
روح‌الله حسنی با بیان اینکه در حال حاضر ۱۰۰ هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی در نقاط مختلف استان مشغول فعالیت هستند، می افزاید: سالانه به طور میانگین ۳۰۶ هزار و ۵۸۹ تن محصول در استان زنجان تولید می‌شود، اضافه کرد: تولیدات استانی علاوه‌بر مصرف داخل به سایر استان‌ها نیز صادر می‌شود.
حسنی با اشاره به اینکه ۵ درصد از اراضی کشوری معادل ۸۳۹ هزار هکتار در استان زنجان واقع است، ادامه می‌دهد: این میزان اعم ۴۴۵ هزار هکتار اراضی زراعی و ۸۳ هزار و ۴۲۸ هکتار اراضی باغی است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان می‌گوید: ۷۰ درصد از اراضی کشاورزی استان زنجان دیمی است.
عدم توجه کافی به اقتصاد دانش‌بنیان و کاهش بهره‌وری
اقتصاد دانش‌بنیان کشاورزی به معنای استفاده از فناوری‌های نوین و دانش برای افزایش بهره‌وری، کاهش هدر رفت و بهینه‌سازی فعالیت‌های کشاورزی است. در ایران نیز تلاش‌هایی برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کشاورزی انجام شده است. اما معضلاتی از جمله نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در تحقیقات و توسعه، عدم بهره‌وری از فناوری‌های موجود، کمبود دانش و مهارت‌های لازم برای اجرای این رویکردها، مشکلات حقوق مالکیت معنوی، و همچنین تقلیدپذیری نتایج تحقیقات و ابتکارات در کشاورزی، موانع اصلی این حوزه در ایران محسوب می‌شوند.
زمینه کشاورزی در ایران به دلیل وابستگی نسبی به منابع طبیعی و شرایط آب و هوایی، همواره اهمیت ویژه‌ای داشته است. با این وجود، تأخیر در استفاده از فناوری‌های نوین و عدم توجه کافی به اقتصاد دانش‌بنیان منجر به کاهش بهره وری و رشد اقتصادی هسته‌های کشاورزی شده است.
استانی مانند زنجان که دارای زمین‌های کشاورزی حاصلخیز و شرایط اقلیمی مساعدی است، پتانسیل بالایی برای توسعه کشاورزی دارد. با استفاده از فناوری‌های نوین، بهبود زیرساخت‌های کشاورزی، ارتقاء دانش و مهارت‌های کشاورزان، و ترویج روش‌های کشاورزی پایدار، می‌توان پتانسیل زنجان در زمینه کشاورزی را به حداکثر رساند و به توسعه اقتصاد دانش بنیان در این حوزه کمک کرد.
رئیس مرکز نوآوری‌های صادراتی محصولات کشاورزی شمالغرب با اشاره بر اینکه افزایش بهره‌وری، اقتدار غذایی و پایداری امنیت از دستاوردهای دانش‌بنیان است،می‌گوید: کشاورزی دارای ۶ مرحله شامل کاشت، داشت، برداشت، مراقبت‌های پس از برداشت، الگوی مصرف و بازار است که در همه این مراحل باید با دانش و مهارت تخصصی و استفاده از فناوری‌های نوین به ارتقای بهره‌وری کمک کرد.
مهدی شجاعی می‌افزاید: در کشاورزی دانش‌بنیان، داده‌محوری جایگزین سلیقه‌محوری و دانش‌محوری جایگزین منبع‌محوری می‌شود و کیفیت مقدم بر کمیت است.
کشاورزی بی‌بهره
محرومیت از تکنولوژی‌های پیشرفته، ناکارآمدی در مدیریت منابع، کمبود آموزش و آگاهی و نقص در سیاست‌های حمایتی از اعم مواردی است که سبب شده تا کشاورزی بهره‌ور نباشد.
یکی از دلایل اصلی پایین‌بودن بهره‌وری در بخش کشاورزی و به‌ویژه مصرف آب، سطح پایین بهره‌مندی از سیستم‌های نوین آبیاری در اراضی کشور است
در این رابطه مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی زنجان می‌گوید: سیستم‌های نوین آبیاری برای تولید محصولات زراعی در سطح بیش از ۷۲ هزار هکتار از اراضی این استان استفاده می‌شود.
مسیح‌الله محمدی می‌افزاید: مدیریت مصرف آب در روند تولید محصولات زراعی از دغدغه‌ها و اولویت‌های اصلی حوزه زراعت استان محسوب می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: ارتقا روش‌های آبیاری و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در این عرصه، اهمیتی حیاتی پیدا کرده است. این امر مستلزم کنار گذاشتن رویکردهای سنتی و روی آوردن به روش‌هایی است که با دقت بیشتر و اتلاف کمتر، آب را به گیاهان می‌رسانند.
به گفته کارشناسان بهبود سیستم‌های آبیاری، استفاده از کودهای آلی، کنترل آفات و بیماری‌ها همچنین اصلاح الگوی کشت از اعم اقداماتی است که در راستای بهره‌وری کشاورزی می‌توان در استان زنجان مدنظر قرارداد.
انتهای پیام
نظرات