این‌ها را یکی از نوجوان‌های شهر اصفهان روایت می‌کند؛ نوجوانی که سه سال از عمرش را به سیگارهای الکترونیکی پُک زده است. از مدشدن سیگارهای الکترونیکی یا ویپینگ بین نوجوان‌های شهر خیلی نمی‌گذرد اما در کنار دیگر انواع سیگار و قلیان به یکی از چالش‌های این گروه سنی تبدیل شده است. گزارش پیش رو روایتی از استعمال سیگارهای الکترونیکی یا ویپینگ بین نوجوانان است که در ادامه از زبان خودشان و از نظرگاه مسئول و کارشناس این موضوع می‌خوانیم.
پدر و مادرم نمی‌دانند پاد می‌کشم
اوایل شب است که پارمیدا و نوشین و سعید را خندان و سیگاربه‌دست در یکی از خیابان‌های پررفت‌وآمد و محبوب نوجوان‌های اصفهان می‌بینم. نوشین دلش نمی‌خواهد صحبت کند. خیلی زود از من و پارمیدا و سعید فاصله می‌گیره و با لبخندی کمرنگ پُک می‌زند و از دور به ما نگاه می‌کنه. پارمیدا توضیح می‌دهد: «من و دوستم ۱۶ سالمون هست. ما اولین بار از طریق یه دوست با پاد آشنا شدیم و حالا سه ساله داریم می‌کشیم. رشته‌مون هم فنی و حرفه‌ای هست.»
بعد میگه: «پدر و مادر من و نوشین اصلاً این موضوع رو نمی‌دونن و هیچ‌وقت هم جرأت نمی‌کنیم جلوشون بکشیم! بعضی از نوجوون‌ها برای تفریح یا از سر عادت می‌کشن، اما من دلیل خاصی ندارم!»
سعید که رشته‌اش کامپیوتر است، وارد بحث می‌شه و این‌طور تعریف می‌کنه: «قلیان بدترین دود است. قلیان از همه‌چیز بدتر است. من پاد می‌کشم و خطر زیادی نداره. من هم از طریق رفیقم با پاد آشنا شدم.»
به پارمیدا و سعید می‌گم که روز نوجوان نزدیکه. هر دو لبخند می‌زنند و سعید میگه: «نوجوونی مزخرف‌ترین دورۀ زندگی هر آدمیه! من دوست دارم به عقب برگردم.»
پارمیدا هم میگه: «دقیقاً، من هم دوست دارم برگردم به عقب.»
ضرر ویپ ۹۵درصد کمتر از سیگار است!
باراد و متین دو پسر نوجوانی هستن که در یکی از میدان‌های شهر آن‌ها را می‌بینم. هر دو خیلی آرام و مشغول کشیدن ویپ هستن. باراد با لبخند از تجربۀ هر دوشان تعریف می‌کند: «من و دوستم متین فقط ۴ یا ۵ ماه هست که ویپ می‌کشیم. ویپ نه سیگاره و نه قلیون! اصلاً چیز سنگینی نیست و ضرری هم نداره. من می‌دونم که ضررش ۹۵ درصد از سیگارهای معمولی کمتره.»
متین صحبت‌های باراد را ادامه می‌دهد: «اصلاً دود خوب نیست. ما هر دومون از همون چهار یا پنج ماه پیش شروع کردیم به کشیدن ویپ، برای اینکه سراغ سیگار و قلیون نریم. خود من ویپ می‌کشم، اما به سیگار علاقه ندارم. ما دائمی نمی‌کشیم. تفریحی وقتی از خونه بیرون می‌زنیم می‌کشیم.»
باراد توضیح می‌دهد: «هر دو نفرمون ۱۶ سالمون هست و کلاس دهم هستیم.»
وقتی می‌پرسم «مامان و باباهاتون مخالف‌ان با ویپ؟»، متین جواب میده: «صددرصد مخالف هستن! ما هیچ‌وقت جلوی خونواده‌هامون نمی‌کشیم! ولی خب می‌گن اگه ویپ بکشیم بهتره تا بریم سمت سیگار و قلیون، چون اونا ضررشون بیشتره.»
از هشت‌سالگی سیگار می‌کشیدم
سجاد و فرشید دو پسر نوجوانی هستند که نزدیک غروب روبه‌روی یکی از مراکز خرید اصفهان آن‌ها را می‌بینم. لباس‌های یکدست و یکرنگی پوشیده‌اند، صورت خندان و شادی دارن و هر دو به سیگارهایشان پک می‌زنند! وقتی می‌پرسم کلاس چندم هستین، هر دو بلند می‌خندند و فرشید با جنب‌وجوش این‌طور جواب می‌دهد: «من و سجاد ۱۶ سالمونه. باید کلاس دهم باشیم! ولی خب من دیگه مدرسه نمی‌رم و فقط کار می‌کنم. سجاد هم یه وقت می‌ره مدرسه، یه وقت نمی‌ره!»
بعد سجاد اشاره می‌کند به رستورانی که پشت‌سرش است و میگه: «من اینجا آشپزم و فرشید هم سالن‌داره. ما با هم اینجا کار می‌کنیم. درس هم که نمی‌خونیم! یه وقتایی حوصله‌م سر بره مدرسه هم می‌رم! از ساعت ۴ تا ۱۲ رستوران هستیم. ۱۲ به بعد زندگی‌مون شروع می‌شه. ۱۲ شب تا ۸ یا ۹ صبح بیرونیم. همین حدودا می‌ریم خونه. می‌گیریم می‌خوابیم تا سه و چهار که دوباره بیاییم سر کار.»
از پسرها می‌پرسم «مامان و باباهاتون هم می‌دونن که شما سیگار می‌کشید؟» هر دو می‌خندند و سجاد جواب میده: «من روزی یه پاکت یعنی ۲۰ تا نخ سیگار می‌کشم. مامان و بابام هم می‌دونن، ولی جلوشون نمی‌کشم! حتماً می‌دونن. بابام خودش سیگار می‌کشه. من از ۱۱سالگی تا الان سیگار می‌کشم.»
فرشید می‌گوید: «مامان و بابای من نمی‌دونن و هیچ‌کدومشون هم سیگاری نیستن. روزی یه پاکت تا یه پاکت و نیم می‌کشم. من ویپ هم می‌کشم. اولین بار که سیگار کشیدم هشت سالم بود!»
عرضه، مصرف و تبلیغ ویپ غیرقانونی است
مهدی میرجهانیان، مسئول مهندسی بهداشت محیط استان اصفهان، به خبرنگار ایسنا گفت: از منظر وزارت بهداشت عرضه، مصرف و تبلیغ سیگارهای الکترونیکی یا ویپ کاملاً غیرقانونی است و هیچ‌گونه مجوزی برای آن وجود ندارد. اصلاً هیچ نوع سیگار الکترونیکی مجاز در کشور نداریم.
وی با تأکید بر اینکه برخلاف تصور عموم سیگارهای الکترونیکی هم عوارض خاص خودشان را دارند، ادامه داد: هر نوع سیگار الکترونیکی که در بازار وجود دارد به احتمال زیاد جزو اقلام قاچاق محسوب می‌شود. فروش و مصرف سیگارهای الکترونیکی تخلف و جرم است. عرضه آن چه در مراکز خاص دخانیات و چه در سوپرمارکتی‌ها، چه به نوجوانان و چه به افراد بزرگسال غیرمجاز محسوب می‌شود.
وی سپس توضیح داد: بهداشت محیط استان در مهرماه امسال، ۸۲ بازدید مشترک با ارگانهای مختلف و فقط درخصوص مراکز مرتبط با دخانیات داشت. اتاق اصناف، بازرسی اصناف، اتحادیه‌های صنفی، ادارۀ اماکن نیروی انتظامی و تعزیرات حکومتی ارگان‌هایی بودند که بهداشت محیط با آن‌ها بازدید مشترک انجام داد. ۱۵۸۲ بازرسی مستقل هم به‌کوشش بهداشت محیط استان صورت گرفت.
مسئول مهندسی بهداشت محیط استان اصفهان بیان کرد: ۱۷ پروندۀ قضائی از بازدیدهای مشترک و ۸۷ پروندۀ دیگر از کل بازدیدهای مهرماه در ارتباط با دخانیات تشکیل شد. در همین بازدیدهای مهر امسال، ۲۵۲۹ پاکت سیگار، ۱۳۹ قلیان، ۵۴ بسته سیگار گیاهی، ۳۹۹۷ پاکت تنباکو، ۶۹ بسته توتون قاچاق و چهار بسته ناس نیز توقیف و معدوم شد. ادوات دخانیات الکترونیکی نیز که عمدۀ آن‌ها ویپ بود و در همین ماه توقیف و معدوم شد، ۱۲ مورد است.
سن مصرف دخانیات در حال پایین‌آمدن است
میرجهانیان با تأکید بر جایگاه بهداشت محیط در جلوگیری از مصرف دخانیات در اماکن عمومی خاطرنشان کرد: شاید بتوان گفت که استعمال سیگارهای الکترونیکی بین نوجوانان جزو سومین نگرانی ما است. در حال حاضر، مصرف سیگار و بعد از آن قلیان برای ما بیشتر نگران‌کننده محسوب می‌شود. سن و جنسیت استعمال دخانیات در حال تغییر است. سن استعمال دخانیات هر روز پایین می‌آید. متأسفانه هم‌اکنون در اماکن عمومی کلان‌شهرها دختربچه‌هایی می‌بینیم که سیگار دستشان است.
وی مراکز عرضۀ قلیان را در اصفهان نگران‌کننده دانست و اظهار کرد: متأسفانه عرضۀ قلیان در مراکز غیرمجاز شهر اصفهان زیاد شده است. البته مراکز قلیان در شهرستان‌های دیگر تقریباً با اطمینان می‌توان گفت که جمع شده‌اند و اصلاً نداریم. اما قلیان در اصفهان به‌علت برخی مسائل حاشیه‌ای و همکاری‌نکردن خیلی از دستگاه‌ها همچنان یکی از معضلات و دغدغه‌ها است.
مسئول مهندسی بهداشت محیط استان اصفهان در ادامۀ بحث قلیان تصریح کرد: چایخانه‌ها در اصفهان گسترش یافته‌اند و عرضۀ قلیان هم بینشان متداول است. از نظر بهداشت محیط استان هیچ‌کدام از این چایخانه‌ها صلاحیت بهداشتی ندارند. اصلاً چایخانه مکان عرضۀ قلیان نیست. صدور پروانه و مجوزهای چایخانه شرایط مشخصی دارد که قلیان جزوشان محسوب نمی‌شود.
عوارض ویپینگ کمتر از سیگار نیست
سیدامیر دادخواهی، فوق‌تخصص بیماری‌های ریه، در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: سیگار با سوزاندن و دود به داخل ریه می‌رود، اما در ویپینگ پارتکل‌هایی (ذرات) است که بخار و سپس وارد ریه می‌شوند. این اولین نکتۀ مهمی است که باید در نظر گرفت.
وی با مقایسۀ ویپینگ و سیگار ادامه داد: دومین نکتۀ اساسی درخصوص مواد سمی است، یعنی اگر مواد سمی ویپینگ بیشتر از سیگار نباشد، قطعاً کمتر نیست. حتی مواد سمی‌ای مانند استالدهید، آکرولئین و فرمالدهید که ممکن است در سیگار نباشند، در ویپینگ وجود دارد و آسیب‌زا است. حتی برخی مواد در ویپینگ غلظت بیشتری دارند و ممکن است عوارض بیشتری بر سلامت مصرف‌کننده بگذارند.
این پزشک با نظر به مادۀ نیکوتین افزود: ویپینگ نیز حاوی نیکوتین است. همان نیکوتینی که در سیگارهای معمولی موجود و اعتیادآور است، به‌گونه‌ای که ترک سیگار را دشوار می‌کند، درخصوص ویپینگ هم وجود دارد. بنابراین، نیکوتین در ویپینگ هم اعتیادآور است.
فوق‌تخصص بیماری‌های ریه از جنبه‌ای دیگر به سیگارهای الکترونیکی نگاه کرد و توضیح داد: حدود ۱۵۰ سال دربارۀ سیگار تحقیق و عوارض آن تبیین شده است. درواقع، یک مادۀ کاملاً شناخته شده برای جامعۀ علمی محسوب می‌شود. اما دربارۀ انواع الکترونیکی آن چنین مدت‌زمانی وجود ندارد، چون حدود ۱۵ سال از استعمال آن‌ها می‌گذرد. برای مثال، اگر بخواهیم آزمایش و تحقیق کنیم، اصلاً فردی ۸۰ساله که از حدود ۱۵سالگی شروع به ویپینگ کرده باشد، پیدا نمی‌کنیم. اما بازهم به‌طور قطع می‌توان گفت که ویپینگ برای سلامتی مضر است.
ترک ویپینگ قطعاً دشوار است
دادخواهی با اشاره به اینکه برخی از تصورات عموم مردم دربارۀ ویپینگ کاملاً غلط است، تصریح کرد: این موضوع خیلی رواج دارد که می‌گویند در ویپینگ قطرات آب می‌کشیم یا اسموک می‌کنیم. اصلاً این‌گونه نیست و تصوری کاملاً نادرست است. آبی در این سیگارت‌ها یا ویپ‌ها وجود ندارد، بلکه همان مواد سمی و آسیب‌زا هستند.
وی با تأمل در این نکته که نگاه برخی از پدر و مادرها نیز به ویپینگ اشتباه است، این‌گونه تبیین کرد: ممکن است پدر و مادرها با استناد به این فرض که ویپینگ راه‌حلی برای ترک سیگار است، مصرف آن را نگران‌کننده ندانند. باید به این خانواده‌ها این‌گونه توضیح داد که فرض کنید یک مصرف‌کنندۀ تریاک برای ترک آن متادون مصرف کند، اگر این فرد بتواند تریاک را کنار بگذارد، ترک خود متادون بسیار دشوار است. خود متادون برای سلامتی فرد، مخصوصاً هرچه سن بالاتر برود، مشکلات متعددی ایجاد می‌کند.
این پزشک خطاب به پدر و مادرها گفت: ترک ویپینگ آسان نیست. به‌هیچ‌وجه تصور نکنید که اگر نوجوان شما سیگارهای الکترونیکی استعمال می‌کند، بهتر از سیگارهای دیگر است. تأکید می‌کنم که پدر و مادرها اصلاً نباید این‌گونه مقایسه کنند؛ چراکه ترک خود ویپینگ قطعاً فرآیند دشواری است.
پدر و مادرها ویپینگ نوجوانشان را جدی بگیرند
فوق‌تخصص بیماری‌های ریه ادامه داد: پدر و مادرها باید بدانند که مصرف هر ماده‌ای دروازۀ ورود به ماده‌ای دیگر است. ممکن است یک نوجوان با ویپینگ شروع کند و پس از مدتی نیکوتین آن برایش کافی نباشد و سمت سیگار برود. فردی که سیگار استعمال می‌کند، ممکن است پس از مدتی سمت یک مادۀ مخدر شدیدتر و بعد دوباره سمت مواد قوی‌تری برود. ممکن است فرد به جایی برسد که نتواند آن‌ها را کنار بگذارد و با انواع عوارض و مسائل درگیر شود.
دادخواهی یادآور شد: هیچ‌گونه مواد مخدر یا غیرمخدری را که وابستگی ایجاد می‌کند، نباید مصرف کرد. مواد مخدر هرچه از سنین کمتر مصرف شوند، عوارض و وابستگی به آن‌ها نیز قطعاً بیشتر خواهد بود. درواقع، استعمال آن‌ها در سنین پایین‌تر، ترکشان را دشوارتر می‌کند.
وی با تأمل در اینکه سن نوجوانی یا بلوغ حساسیت‌های بیشتری دارد، توضیح داد: اگر وابستگی‌ای در این سن ایجاد شود، از نظر روانی و فیزیکی فرد بسیار آسیب می‌بیند و بعدها در تمام سطوح زندگی‌اش تأثیرات منفی می‌گذارد. به شدت توصیه می‌کنم که پدر و مادرها در این مسئله دقت‌نظر داشته باشند و با این ذهنیت که ویپینگ آسیب کمتری دارد، اجازۀ استعمال به نوجوانشان ندهند.
در یک جمع‌بندی می‌توان گفت که نوجوانان از مسیر گروه دوستان و همسالان خود یا حتی یک الگو در خانواده، ممکن است به‌راحتی جذب سیگارهای الکترونیکی یا ویپینگ شوند. حتی ممکن است پدر و مادر نوجوان بر اساس این باور غلط که ویپینگ مضرات چندانی ندارد و بهتر از سیگار یا قلیان است، به او چراغ سبز نشان دهند. با این همه، از منظر بهداشت محیط استان، عرضه و تبلیغ ویپینگ بین نوجوانان غیرقانونی است و استعمال آن نیز در اماکن عمومی که بین گروهی از نوجوانان مشاهده می‌شود، جرم است. از منظر پزشکی نیز باید گفت که زیان ویپینگ اگر بیشتر از سیگارهای دیگر نباشد، کمتر نیست. درنهایت آنکه ویپینگ می‌تواند مسیری هموار برای ورود به دنیای تاریک و شوم دیگر مواد اعتیادآور و مخدرها باشد.
انتهای پیام
نظرات