ویژگی منحصر بفرد زعفران، همسو با جنبه‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی جوامع کشاورزان بومی، بصورت نظام‌مند تکامل پیدا کرده و اصولا تولید این محصول بر اساس کار خانوادگی است و با اتکا به نهادهای بومی صورت می‌گیرد که این موضوع زعفران را به عنوان یک محصول که کاملا همراه با طبیعت هست معرفی می‌کند و الگویی که این محصول بر اساس آن تولید می‌شود.

از ویژگی‌های تفکرات زیست محیطی و تولیدات اکولوژیک یا به عبارت بهتر ارگانیک است و ما می‌توانیم بگوییم بخش عمده تولید زعفران ایران حتی در حال حاضر هم زعفران ارگانیک است که البته متاسفانه به خوبی نتوانسته در جوامع بین المللی به عنوان یک محصول ارگانیک جایگاه خود را پیدا کند.

اما آن چیزی که مهم است این است که ما از یک قدرت رقابتی بسیار خوب برای تولید زعفران نسبت به سایر کشورها بخصوص ایتالیا، اسپانیا و یونان برخوردار هستیم، بنابراین اگر بتوانیم از این توان و قدرت رقابتی به نفع منافع ملی کشور، زعفران کاران و مناطق تولید زعفران استفاده کنیم، قطعا می توانیم نقش مهمی در توسعه هرچه بیشتر این محصول ایفا کنیم.

رفع چالش‌های زعفران با نگاه علمی

محمدعلی بهدانی استاد دانشکده کشاورزی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی و عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند به ایسنا گفت: چالش‌های زیادی وجود دارد که صنعت زعفران با آن روبرو است و ما در گروه پژوهشی زعفران دانشگاه بیرجند سعی کرده‌ایم این چالش‌ها را شناسایی و در قالب طرح‌های پژوهشی و یا پیشنهاداتی کاربردی، به سازمان‌ها و دست اندرکاران زعفران کشور ارائه کنیم که این پژوهش‌ها و همکاری‌های مشترک با سایرمراکز مرتبط با زعفران می‌تواند تا حدی راهگشای رفع بسیاری از این چالش‌ها باشد تا به کمک آن بتوانیم درافزایش کیفیت و کمیت این محصول خاص راه حل‌های مناسبی پیدا کنیم.

پایین بودن عملکرد زعفران و افزایش بی‌رویه سطح زیرکشت

وی افزود: یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که در سال‌های اخیر هم به علت خشکسالی و به عبارت بهتر به علت تغییر اقلیم نمود بارزی پیدا کرده، پایین بودن عملکرد زعفران در واحد سطح و البته افزایش بی‌رویه سطح زیرکشت زعفران و عدم ثبات قیمت زعفران است که این موضوع سبب می‌شود از یکسو سرمایه‌گذاری لازم و برنامه‌ریزی‌های مدون برای تولید زعفران با چالش مواجه شود و از سوی دیگر نتوا نیم بدرستی به سمت گسترش مرزهای دانش زعفران و تولید محصولات دانش بنیان حرکت کنیم پس لازم است که در این زمینه برنامه‌ریزی مدونی را پیش روی خود داشته باشیم.

مدیرگروه پژوهشی زعفران دانشگاه بیرجند گفت: یکی از چالش‌هایی که در این زمینه وجود دارد دانش ناکافی بیشتر تولید کنندگان زعفران نسبت به کشت اصولی و یا بهتر بگوییم، فناوری‌های نوین کشت، همراه با بهره‌وری بالا است و ضرورت دارد که در این بخش فعالیت‌های علمی فراوانی صورت گیرد و همچنین نتایج این فعالیت‌ها در قالب یک تعامل دوجانبه با سازمان جهاد کشاورزی، به زعفران کاران منتقل شود.

بهدانی ادامه داد: علاوه بر این لازم است که تا حد امکان، عملیات به زراعی و راهکارهای افزایش تولید، مانند زمان مناسب کاشت، انتخاب زمین، بنه یا پیازهای‌های مناسب، عمق مناسب برای کاشت و غیره با علم روز مورد واکاوی قرار گیرد و ضرورت دارد با توجه به شرایط جدیدی که در ارتباط با تغییر اقلیم و گرمایش جهانی با آن مواجه هستیم، شیوه‌های کاشت زعفران از حالت سنتی به حالت علمی و مبتنی بر یافته‌های تحقیقاتی تغییر پیدا کند و این امر می‌طلبد که از تولیدکنندگان و کشاورزان زعفران کار حمایت‌های کافی، مانند تامین مواد اولیه برای تولید، در زمان مناسب انجام پذیرد.

این استاد دانشگاه کشاورزی با بیان اینکه در این مسیر، بیمه مزارع زعفران و بیمه تولیدکنندگان و خانواده‌هایشان ازاهمیت بسیار زیادی برخوردار است، گفت: در طی فرایند تولید به ویژه در خصوص مراحل برداشت، پرکنی، خشک‌کردن و فرآوری، ضرورت دارد که دقت زیادی انجام شود چرا که  اصولا یکی از ویژگی‌های زعفران ایرانی که در سطح جهان شناخته شده، کیفیت بالاتر آن است و اگر به این موضوع توجه کافی نشود، نام زعفران ایرانی با چالش‌هایی مواجه خواهد شد.

بهدانی افزود: در سال‌های اخیر به دلیل کاشت زعفران در بسیاری از مناطق حاشیه‌ای و زمین‌های نامناسب افزایش سطح زیر کشت زیادی در مناطق زعفران کاری داشتیم که ضروری است این فرایند متوقف شود و در خصوص افزایش عملکرد در واحد سطح تلاش بیشتری صورت پذیرد و همچنین باید کاشت محصول برای تولیدکنندگان فعلی که در شرایط کاشت مناسب‌تری قرار دارند، نیز مقرون به صرفه باشد بطوریکه الگوی کشت سایر محصولات کشاورزی مورد نیاز در سطح کشور نیز دچار اختلال نشود، پس قطعا لازم است کشاورزانی که اقدام به تولید زعفران می‌کنند به صورت تخصصی تقویت شده و دانش آنها با مبانی علمی و با تکنولوژی روز هماهنگ باشد تا بتوانیم عملکردهای بالاتری را محقق کنیم.

از ظرفیت زعفران در موضوع پزشکی بهره‌گیری شود

عضوهیات علمی دانشگاه بیرجند گفت: شاید امروزه مصرف زعفران تنها به عنوان یک افزودنی خوراکی ارزش افزوده چندانی نصیب کشور نکند پس ضروری است که ازظرفیت‌های ذاتی این محصول در زمینه‌هایی خاص به ویژه در صنعت دارو و پزشکی استفاده‌های بیشتری صورت پذیرد از همه مهمتر شرایطی را بوجود آوریم که بشود از زعفران، فرآورده‌هایی را تولید کنیم که بتواند بر اساس خواص زعفران، در بخش درمان و پیشگیری از بیماری‌ها مفید باشد، نکته مهم دیگر در همین راستا این است که باید به جز کلاله زعفران، برنامه‌ریزی لازم برای استفاده از سایر بخش‌های زعفران هم صورت پذیرد که این امر می‌تواند تا حد زیادی به افزایش درآمد کشاورزان کمک کند.

بهدانی اظهار کرد: با وجود اینکه ما در گذشته و حال، همچنان در زمینه تولید زعفران نسبت به کشورهایی مانند اسپانیا برتری داشته و داریم، اما بازاریابی مناسب‌تر و همچنین تبلیغات مناسب و گسترده و شناساندن زعفران ایرانی به تمام دنیا  بخوبی انجام نشده و لازم است تلاش بیشتری در بخش بازارو صادرات نیز انجام شود تا به جایگاه واقعی خود در زعفران دست پیدا کنیم، در این راستا مباحث بسیار زیادی مطرح است یکی از این مشکلات شاید مسائل مرتبط با فرآوری و بویژه بسته بندی‌های مناسب باشد که ارزش افزوده قابل توجهی را برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان فراهم می‌آورد.

وی با اشاره به اینکه علی رغم این که ما در کشورمان بسترهای مناسبی را در مبحث بسته بندی و فراری تا حد زیادی فراهم کرده‌ایم ولیکن به نظر می‌رسد باز هم مشکلاتی در این خصوص وجود دارد، ادامه داد: نوسانات شدید داخلی قیمت زعفران همیشه به عنوان یک چالش مطرح بوده که این نوسان قیمت، حتی صادرکننده ما راهم با چالش مواجه ساخته است، وجود یک قیمت ثابت برای مدت طولانی یکی از الزامات تجارت یک محصول بحساب می‌آید ولی به علت قیمت غیر ثابتی که زعفران در بیشتر برهه‌های زمانی دارد موجب ایجاد بی‌اعتمادی در بین خریداران خارجی شده و همین مسئله بخودی خود باعث خواهد شد از یکسو مشتریان خارجی خود را براحتی از دست بدهیم و از سوی دیگر دلالان و واسطه‌ها در بازار ظهور و نمود پیدا کرده و حاصل دست رنج کشاورزان زعفران کار را با قیمت‌ای خیلی پایین خریداری و بعد هم در زمانی که خودشان تشخیص می‌دهند به بازار تزریق و موجب التهاب بازار شوند.

وی یادآورشد: بنابراین لازم است که خرید و فروش زعفران توسط واحدهای کاملا تخصصی و پس از انجام تست‌های لازم بر روی محصول و با تعیین عیار، بار کد و سایر موارد و الزامات مرتبط، انجام شود تا  بتوانیم محصول با کیفیتی را به مشتریان ارائه کرده از هرگونه تقلب جلوگیری کنیم.

پیش بینی 35 تن زعفران در خراسان جنوبی

محمد حسین اکبری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به  میزان برداشت زعفران در سال گذشته و پیش‌بینی میزان برداشت این محصول در امسال، بیان کرد: پیش‌بینی میزان برداشت محصول زرشک در سال جاری حدود 35 تن است و نسبت به تولید سال گذشته که 28 تن بوده، روند برداشت محصول افزایشی بوده است. 

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان چگونگی وضعیت بازار زعفران خراسان جنوبی، گفت: عمده تولیدات زعفران خراسان جنوبی به بازارهای استان‌های خراسان رضوی، تهران، اصفهان، یزد و همچنین کشورهای کانادا، فرانسه، آلمان و اسپانیا صادر می‌شود.

وی با اشاره به تسهیلات و حمایت‌های سازمان جهاد کشاورزی از کشاورزان استان، افزود: سازمان جهاد کشاورزی با تسهیلات حمایتی تحت عنوان بیمه محصول زعفران و همچنین برخی از کودهای شیمیایی مورد نیاز زعفران در قالب سبد حمایتی دولت برای کشاورزان محصول زعفران قرار گرفته است. 

اکبری با اشاره به میزان نظارتی که از سوی سازمان جهاد کشاورزی در فصل برداشت محصول زعفران و در طول سال خود، خاطرنشان کرد: سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با برگزاری کلاس‌های آموزشی در زمینه اصول کاشت، تغذیه مزارع زعفران، روش‌های مبارزه با علف‌های هرز، راهکارهای افزایش عملکرد محصول در فصول مختلف برای جامعه هدف زعفران‌کار استان برگزار می‌شود.

انتهای پیام