سیدجمال‌الدین حسینی در گفت‌وگو با ایسنا در رابطه با ضرورت اجرای سرشماری عمومی کشاورزی اظهار کرد: چالش‌های امنیت غذایی سال‌های اخیر در دنیا که رابطه مستقیمی با افزایش جمعیت، بحران آب، تغییرات اقلیمی و محدودیت‌های اراضی زیر کشت محصولات کشاورزی دارد، کشورها را به‌شدت درگیر خود کرده است. سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد(FAO) امنیت غذایی را دسترسی همه افراد به غذای کافی، سالم و مغذی، به‌نحوی که نیاز و ترجیح تغذیه‌ای آنان برای یک زندگی سالم و فعال تأمین شود، تعریف کرده است. در این خصوص، کشورها مشکلات و تنگناهای امنیت غذایی را از دو منظر افزایش تولید یعنی بهره‌وری عوامل تولید نظیر افزایش عملکرد محصولات کشاورزی در واحد سطح، توسعه واحدهای صنعتی کشاورزی، کشت در محیط‌های کنترل‌شده، مدیریت منابع آب از طریق روش‌هایی نظیر جایگزینی کشت محصولات با نیازهای آبی کم و کاهش دوره‌های آبیاری، کشت مجدد، تناوب زراعی و الگوی کاشت و کشاورزی فراسرزمینی و مدیریت صحیح پس از برداشت محصولات یعنی کاهش ضایعات، انبارداری صحیح محصولات، توزیع مناسب، مدیریت مصرف، صادرات و واردات مورد توجه قرار داده و به موفقیت‌هایی نیز دست یافته‌اند.

وی ادامه داد: از طرفی توسعه پایدار کشورها ارتباط مستقیمی با تأمین مواد اولیه مورد نیاز صنایع و ارائه خدمات مطلوب به افراد جامعه دارد. در کشور ما، بخش کشاورزی تأمین‌کننده بخش قابل توجهی از مواد اولیه مورد نیاز بخش صنعت نظیر پوشاک، کیف و کفش، غذا و دارو می‌باشد و سهم قابل ملاحظه‌ای از بخش خدمات نظیر حمل‌ونقل، بازاریابی و توزیع، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی به بخش کشاورزی وابسته است. علاوه بر آن، اشتغال و معیشت بسیاری از افراد جامعه به‌ویژه در مناطق روستایی، عشایری و کم‌برخوردار به‌طور مستقیم با این بخش مرتبط است. همچنین صادرات و واردات محصولات کشاورزی سهم به‌سزایی در تجارت خارجی کشور دارد و بخش قابل توجهی از نیازهای ارزی کشور را به خود اختصاص می‌دهد.

مدیر اجرای سرشماری عمومی کشاورزی ۱۴۰۳ خراسان رضوی تصریح کرد: با توجه به اهمیت بخش کشاورزی، تصمیم‌سازی مناسب، هدف‌گذاری صحیح، برنامه‌ریزی دقیق، اجرای موفق و نظارت و ارزیابی در این بخش نیازمند وجود داده‌های باکیفیت و بهنگام در پایین‌ترین سطوح جغرافیایی است که تنها از طریق سرشماری عمومی کشاورزی به دست خواهد آمد. از طرفی اجرای طرح‌های آمارگیری نمونه‌ای مقیاس‌بزرگ زراعت، باغداری و دامداری که بیش از ۹۰ درصد ارزش افزوده بخش را به خود اختصاص داده‌اند، نیازمند چارچوب آماری بهنگام است که از سرشماری عمومی کشاورزی قابل حصول است.

حسینی در پاسخ به این سوال که سرشماری عمومی کشاورزی ۱۴۰۳ شامل چه فعالیت‌هایی می‌شود، عنوان کرد: سرشماری کشاورزی، گردآوری اطلاعات فعالیت‌های مختلف کشاورزی شامل پرورش محصولات سالانه نظیر گندم، جو، شلتوک، ذرت و ...، پرورش محصولات دائمی نظیر پرتقال، سیب، خرما، انگور و ...، پرورش گاو و گوساله، گوسفند و بره، بز و بزغاله، گاومیش و بچه‌گاومیش و شتر و بچه‌شتر، کشت محصولات گلخانه‌ای، پرورش آبزیان خوراکی شامل ماهیان گرمابی و سردابی و میگو، پرورش طیور، پرورش کرم ابریشم و پرورش زنبور عسل از بهره‌برداران کشاورزی است. بر اساس آخرین سرشماری که در سال ۱۳۹۳ اجرا شده، بیش از ۴ میلیون بهره‌بردار کشاورزی در کشور وجود دارد که ۹۰ درصد از بهره‌برداری‌های کشاورزی متعلق به آن‌ها، در مناطق روستایی واقع شده است.

وی ادامه داد: در ایران تاکنون ۵ سرشماری در سال‌های ۱۳۵۲، ۱۳۶۷، ۱۳۷۲، ۱۳۸۲ با استفاده از ابزار کاغذی و سال ۱۳۹۳ با استفاده از ابزار الکترونیکی تبلت اجرا و نتایج آن در سطح کوچک‌ترین واحد جغرافیایی یعنی شهر و آبادی منتشر شده است. مقایسه سرشماری‌های کشاورزی در کشورها نشان می‌دهد که کشور ایران به لحاظ تعداد سرشماری در منطقه آسیا با ۵ سرشماری جزو کشورهای پیشرو است.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی در خصوص اهمیت اجرای سرشماری عمومی کشاورزی بیان کرد: سرشماری عمومی کشاورزی اطلاعات مهمی را از فعالیت‌های کشاورزی کشور در سطح کوچک‌ترین واحد جغرافیایی ارائه می‌دهد که تنها با اجرای سرشماری قابل حصول است. با توجه به فاصله گرفتن از آخرین سرشماری و تحولات سریع بخش کشاورزی، اجرای سرشماری در سال ۱۴۰۳ ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. مطابق ماده ۳ قانون مرکز آمار ایران و ماده ۱۰ قانون احکام دائمی برنامه توسعه کشور به‌منظور حفظ سری زمانی آمارهای بخش کشاورزی و بهنگام‌سازی بهره‌برداران کشاورزی، سرشماری یاد شده باید در پاییز سال ۱۴۰۳ اجرا شود.

حسینی ادامه داد: بر اساس توصیه سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) سرشماری کشاورزی می‌بایست در بازه‌های زمانی حداکثر ده‌ساله انجام شود. در برخی از کشورها مانند آمریکا، ژاپن، چین و کانادا، سرشماری کشاورزی هر ۵ سال یک‌بار انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه سرشماری عمومی کشاورزی به‌عنوان دومین طرح آماری بزرگ کشور و مهم‌ترین فعالیت آماری بخش کشاورزی است، اضافه کرد: اطلاعات حاصل از این سرشماری، تأمین‌کننده نیازهای چارچوبی و آمار پایه این بخش در سطح کوچک‌ترین واحد جغرافیایی مورد نیازمرکز آمار ایران، وزارت جهادکشاورزی، سازمان‌های متولی تنظیم بازار، برنامه‌ریزان، پژوهشگران و ... است. برای برنامه‌ریزی صحیح در بخش کشاورزی، نیاز به اطلاعات دقیق و بهنگام در سطح آبادی‌ها و شهرها است که فقط از سرشماری به دست خواهد آمد. طرح‌های آمارگیری نمونه‌ای کشاورزی به‌ویژه طرح‌های خانواری و مقیاس‌بزرگ مانند آمارگیری‌های باغداری، زراعت، دامداری و طرح‌های ویژه حساب‌های اقتصادی مانند جدول داده ستانده با استفاده از چارچوب سرشماری اجرا می‌شود. نتایج طرح‌های یاد شده نشان می‌دهد تغییرات چارچوب سرشماری عمومی کشاورزی ۱۳۹۳ موجب افزایش خطای نمونه‌ای در طرح‌های مذکور در سال‌های اخیر شده است. اجرای نامنظم سرشماری موجب به هم خوردن سری زمانی اطلاعات خواهد شد و پیش‌بینی‌های مبتنی بر سری زمانی را با خطا مواجه خواهد کرد.

مدیر اجرای سرشماری عمومی کشاورزی ۱۴۰۳ خراسان رضوی درباره مهمترین اهداف اجرای این سرشماری خاطرنشان کرد: تهیه چارچوب آماری برای آمارگیری‌های نمونه‌ای، تولید اطلاعات ساختاری در سطوح جغرافیایی کوچک با قابلیت ارائه در طبقه‌بندی‌های چندبعدی و فراهم کردن سرجمع‌ها و اطلاعات کلی برای سنجش برآوردهای بین سرشماری‌ها از جمله اهداف اجرای سرشماری کشاورزی سال ۱۴۰۳ است.

حسینی در خصوص اقدامات انجام شده برای اجرای سرشماری عمومی کشاورزی ۱۴۰۳ تصریح کرد: مطالعه و آسیب‌شناسی سرشماری‌های گذشته، بررسی سرشماری‌های کشاورزی در کشورهای منتخب، تصویب اجرای سرشماری عمومی کشاورزی ۱۴۰۳ در شورای عالی آمار، اجرای مرحله اول طرح بهنگام‌سازی و یکپارچه‌سازی واحدهای کارگاهی ده فعالیت مهم بخش کشاورزی تا سطح کوچک‌ترین واحد جغرافیایی، استفاده از منابع اطلاع اداری و ثبتی به‌منظور تهیه فهرست بهره‌برداران کشاورزی شهرها و آبادی‌های بزرگ، نیازسنجی اقلام آماری از وزارت جهاد کشاورزی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها، بررسی و نهایی‌سازی اقلام، تهیه و تدوین راهنمای مأمور، دستورالعمل‌های کنترل، اصلاح و استخراج و تجمیع داده‌ها، طراحی نسخه آفلاین و آنلاین نرم‌افزار گردآوری داده‌ها، تهیه طرح آموزش سرشماری با اولویت آموزش یکسان رده‌های اجرایی، تهیه طرح نظارت، بازشماری و تبلیغات سرشماری و بهنگام‌سازی نقشه‌های آماری و حوزه‌بندی از جمله اقدامات انجام شده برای اجرای سرشماری عمومی کشاورزی ۱۴۰۳ است.

وی در پاسخ به این سوال که این سرشماری در چه نقاطی از استان اجرا شده و آیا تنها به نقاط روستایی مراجعه می‌شود، گفت: طبق توصیه فائو، سرشماری کشاورزی باید همه بهره‌برداری‌های کشاورزی در سراسر کشور از جمله نقاط شهری را پوشش دهد. در این سرشماری نیز علاوه بر نقاط روستایی به نقاط شهری هم مراجعه داریم اما در برخی از شهرها به صورت منتخب و از طریق آدرس به بهره‌بردار مراجعه می‌کنیم. شهرهای مشهد، نیشابور، سبزوار، تربت حیدریه، قوچان، بردسکن ، تربت جام، درگز، صالح‌آباد، فریمان، فیض‌آباد، کاشمر، گلبهار، تایباد و چناران شامل این موضوع شده و در سایر شهرهای استان مانند نقاط روستایی رفتار شده و به تک تک منازل مراجعه می‌شود و ضمن فهرست کردن کلیه مکان‌ها در صورت تشخیص وجود بهره‌بردار، پرسشنامه بهره‌برداری تکمیل می‌شود.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی اضافه کرد: در این سرشماری اقلام آماری متنوعی برای درج در پرسشنامه بهره‌برداری پیشنهاد شده است. برخی اقلام مانند مشخصات بهره‌بردار، مساحت اراضی کشاورزی شامل مساحت اراضی زراعی و باغ و قلمستان‌ها، نام محصولات کشاورزی، سطح کاشت محصولات سالانه، تعداد و جنس انواع دام، از جمله اقلامی است که مورد تأکید قرار گرفته است. اطلاعات سرشماری مانند سایر طرح‌های آمارگیری مرکز آمار ایران بر مبنای خوداظهاری است، لذا به جهت برنامه‌ریزی دقیق در سطح آبادی و شهرستان، مردم باید اطلاعات دقیقی را به مامور آمارگیر بدهند و مطمئن باشند این اطلاعات فقط جهت برنامه‌ریزی استفاده شده و در سطح سرجمع شهرستان قابل انتشار است. این اطلاعات هیچ ارتباطی به مباحث مالیاتی یا یارانه پیدا نمی‌کند و مبنای هیچ تصمیم گیری در سطح خانوار نیست. کلیه آمارگیران دارای جلیقه مخصوص سرشماری و کارت شناسایی معتبر خواهند بود که اسامی آن‌ها از طریق ستاد سرشماری شهرستان و استان قابل استعلام است.

حسینی خاطرنشان کرد: طبق ماده ۷ قانون مرکز آمار ایران، هر شخص ساکن ایران، همچنین اتباع ایرانی مقیم خارج از کشور مکلفند به پرسش‌های مربوط به کلیه سرشماری‌ها و آمارگیری‌هایی که توسط مرکز آمار ایران انجام می‌شود پاسخ صحیح دهند. آمار و اطلاعاتی که ضمن آمارگیری‌های مختلف از افراد و موسسات جمع‌آوری می‌شود محرمانه خواهد بود و جز در تهیه آمارهای کلی و عمومی نباید مورد استفاده قرار گیرد. استفاده و استناد به اطلاعات جمع‌آوری شده از افراد و مؤسسات به هیچ وجه در مراجع قضایی، اداری، مالیاتی و نظایر آن مجاز نخواهد بود.

لازم به ذکر است سرشماری عمومی کشاورزی از تاریخ ۱۲ آبان ماه سال‌جاری آغاز شده و به‌مدت ۴۵ روز در سراسر کشور ادامه خواهد داشت.

انتهای پیام