به گزارش ایسنا، به نقل از نورنیوز، اظهارات اخیر وزیر آموزش و پرورش در یک برنامه تلویزیونی پیرامون مسائل نظام آموزشی کشور،‌ نکات مهمی داشت و ارزیابی عالی ترین مدیر اجرایی این حوزه را نشان می داد. یکی از اصلی ترین محورهای سخنان علیرضا کاظمی در این برنامه، اقرار به افت کیفیت تحصیلی دانش آموزان و کاهش نمره معدل امتحانات آنان بود. وزیر آموزش و پرورش در این زمینه گفت که میانگین معدل دانش‌آموزان مطلوب نیست و شاهد افت کیفیت آموزش هستیم و امیدواریم با برنامه ریزی‌های انجام شده این وضعیت اصلاح شود. او با اشاره به اینکه شاهد ضعف در ارائه برنامه درسی کاربردی و اثرگذار هستیم، اضافه کرد: نقشه اجرایی سند تحول بنیادین تصویب شده است که ۱۴۷پروژه دارد و یکی از مهمترین آنها برنامه درسی است و به دنبال بازبینی و بازمهندسی برنامه درسی مدارس هستیم.

کاظمی با اشاره به کیفیت بخشی به نظام تعلیم و تربیت و توسعه عدالت آموزشی به عنوان دو رویکرد دیگر آموزش و پرورش افزود: «شکاف فناورانه بین فضای تعلیم و تربیت و نیازهای روز جامعه را شاهد هستیم و به همین دلیل توجه به هوش مصنوعی مدنظر است. معلم در کیفیت بسیار مهم است و برای توانمندسازی آنها برنامه مسیر رشد معلمی را طراحی کردیم و در حال تصویب در شورای عالی انقلاب فرهنگی است.» به این ترتیب،واقعیتی تحت عنوان افت کیفیت تحصیلی در مدارس کشور، رسما از سوی عالی ترین مقام این حوزه تصدیق شد؛چیزی که سابق بر این تلاش می شد  با تحلیل ها و توجیه های مختلف، انکار یا نادیده گرفته شود.

آماری شگفت انگیز و نگران کننده

اواسط شهریورماه امسال بود که دوتن از مدیران ارشد وزارت آموزش و پرورش، در نشستی با عنوان تحلیل نتایج امتحانات نهایی و کنکور، از میانگین نمره دانش آموزان در امتحانات خرداد ۱۴۰۳ رونمایی کردند. برحسب این نتایج،‌هرچند میانگین معدل دانش آموزان پایه دوازدهم در خرداد امسال،‌ افزایش اندکی نسبت به سال گذشته دارد اما همچنان نشان دهنده افت کیفیت تحصیلی دانش آموزان است. معدل دانش آموزان پایه دوازدهم رشته تجربی :۱۲، رشته ریاضی :۱۱.۲۸، رشته علوم انسانی: ۹.۱۳. مقایسه این ارقام با سال گذشته،‌رشد مختصری را نشان می دهد:

با اینحال نمرات معدل دانش آموزان پایه دوازدهم نسبت به ۵ سال اخیر،‌ یعنی از آغاز همه گیری بیماری کرونا روبه کاهش دارد. افت تحصیلی مسأله‌ای است که به طور طبیعی بسیاری از دانش‌آموزان در طول تحصیل با آن مواجه می‌شوند و خود و خانواده‌هایشان تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند. این افت می‌تواند از فردی به فردی دیگر متفاوت باشد و علاوه بر این، مدت زمان درگیری با آن نیز بسته به شرایط ایجاد کننده آن دارای تفاوت باشد. اما وقتی تعداد زیادی از دانش‌آموزان در پهنه جغرافیایی به مقیاس کشور، دچار افت تحصیلی می‌شوند و این مسئله خود را در آمارهای مربوط نشان می‌دهد، آن وقت است که باید زنگ خطر رابه صدا درآورده و به چاره‌اندیشی برای حل آن پرداخت.

  میانگین کشوری نمرات دانش آموزان پایه دوازدهم در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ نیز نسبت به سال های قبلش این کاهش را نشان می داد: رشته علوم تجربی ۱۱.۲۳، رشته ریاضی و فیزیک ۱۰.۷۹، رشته ادبیات و علوم انسانی ۸.۷۵ و رشته علوم و معارف اسلامی ۱۰.۵۶ بوده است.

مقایسه این آمار با آمار ۴ سال قبل از آن، نشان می‌دهد که میانگین نمرات دانش‌آموزان دارای شیب نزولی بوده و در واقع سال به سال آنها نمرات کمتری را کسب کرده‌اند. بر این اساس در سال ۱۴۰۱ میانگین نمرات دانش آموزان برای رشته علوم تجربی ۱۳.۰۲، رشته ریاضی و فیزیک ۱۲.۶۴، رشته ادبیات و علوم انسانی ۱۰.۲۰ و رشته علوم و معارف اسلامی ۱۲.۰۱ بوده است. این معدل در سال ۱۴۰۰، برای رشته علوم تجربی ۱۳.۱۸، رشته ریاضی و فیزیک ۱۲.۳۵، رشته ادبیات و علوم انسانی   ۱۰.۴۲ و رشته علوم و معارف اسلامی ۱۲.۰۴  ثبت شده  است. در سال ۱۳۹۹ نیز معدل دانش آموزان برای رشته علوم تجربی  ۱۳.۷۳، رشته ریاضی و فیزیک ۱۳.۵۰، رشته ادبیات و علوم انسانی ۱۱.۳۴ و رشته علوم و معارف اسلامی  ۱۲.۸۶ را نشان می‌دهد.

جالب است بدانید میانگین معدل امتحانات نهایی دانش‌آموزان سال ۱۳۹۸ یعنی ۵ سال پیش، در رشته علوم تجربی  ۱۳.۷۷، در رشته ریاضی و فیزیک ۱۳.۲۸، در رشته ادبیات و علوم انسانی ۱۰.۷۶ و در رشته علوم و معارف اسلامی ۱۲.۸۸ بوده است. از این رو می‌توان نتیجه گرفت که از سال ۱۳۹۸ تا کنون سال به سال وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان بدتر شده و آنها نمرات کمتری را کسب کرده‌اند.

همچنین نمرات امتحان نهایی دانش آموزان در سال ۱۴۰۲ به تفکیک استان‌ها حاوی اعداد قابل تأملی است. بر این اساس دانش‌آموزان در استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد، اصفهان، سمنان، قم و مرکزی دارای میانگین معدل بین ۱۱ تا ۱۳، در استان‌های تهران، مازندارن، البرز، قزوین، همدان، زنجان و آذربایجان شرقی دارای میانگین معدل بین ۱۰ تا ۱۱، در استان‌های کرمان، فارس، بوشهر، چهارمحال بختیاری، لرستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان، خراسان شمالی، گلستان، گیلان و اردبیل دارای میانگین معدل بین ۹ تا ۱۰، در استان‌های هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و آذربایجان غربی دارای میانگین معدل بین ۸ تا ۹ و در استان سیستان و بلوچستان دارای میانگین معدل ۷ تا ۸ بوده‌اند. بر اساس جدول میانگین نمرات دانش‌آموزان به تفکیک استان‌ها، بیشترین معدل دانش آموزان مربوط به استان یزد با ۱۲.۰۴ و کمترین معدل مربوط به سیستان و بلوچستان با ۷.۷۴ بوده است.

یادگیری عمیق یا افت تحصیلی؟

انتشار آمار افت تحصیلی دانش‌آموزان در خرداد ۱۴۰۲ سبب بروز انتقادهای زیادی از سوی کارشناسان آموزشی، فعالان اجتماعی و کاربران شبکه‌های اجتماعی شد. محسن زارعی، معاون وقت وزیر آموزش و پرورش و رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش به این انتقادها واکنش نشان داد و اعلام کرد که آنچه در خرداد ۱۴۰۲ اتفاق افتاد، یک تغییر رویکرد بود چرا که آموزش و پرورش مسیر خود را از حافظه محوری به سمت یادگیری عمیق دانش آموزان سوق داده است. به گفته او، قیاس آزمون خرداد ۱۴۰۲ با آزمون‌های سال‌های قبل قیاس مع الفارق است چراکه این آزمون‌ها با یکدیگر هم‌وزن نبودند و در آزمون خرداد ۱۴۰۲ هدف اصلی آموزش و پرورش تغییر رویکرد بود. این جواب، از جهاتی نقطه مقابل اعتراف اخیر وزیر فعلی آموزش و پرورش به وجود افت تحصیلی در میان دانش آموزان است. وجود این افت تحصیلی، توسط کادر آموزشی مدارس و نیز خانواده ها تایید شده است.

به گفته برخی معلمان و نیز والدین، بسیاری از دانش‌آموزان مقاطع مختلف، علاقه چندانی به ادامه تحصیل ندارند و تنها به خاطر فشار خانواده‌ها به درس خواندن ادامه می‌دهند زیرا ورود هرچه سریع‌تر به دنیای کار را عاقلانه‌تر می‌دانند. به عبارتی آنها عاقبت چندان خوشی برای تحصیل در مدارج بالا متصور نیستند و به قول خودشان همین که بتوانند دیپلم بگیرند برایشان کافی است. این مسئله در مورد استان‌های کم برخوردار مثل سیستان و بلوچستان متفاوت‌تر است چرا که بسیاری از دانش‌آموزان در این استان حتی به مرحله اخذ دیپلم هم نمی‌رسند. کمبود امکانات آموزشی از یک سو و نیز پایین بودن توان اقتصادی خانواده‌ها از سوی دیگر، راه تحصیل را بر بسیاری از دانش‌آموزان این استان می‌بندد و آنها را وارد مشاغلی می‌کند که حتی در آینده هم نمی‌تواند کسب درآمدی پایدار و مناسب را تضمین کند.

به صورت کلی، کارشناسان تربیتی دلایلی همچون بیماری جسمی یا روانی در والدین، اختلاف خانوادگی، سبک فرزندپروری نامناسب، شرایط اقتصادی نامناسب و اعتیاد در خانواده، و نگرش خانواده به تحصیل را از جمله مهم‌ترین دلایل افت تحصیلی دانش‌آموزان می‌دانند. با این احوال اگر حتی هیچ یک از این عوامل هم دلیل افت تحصیلی دانش آموزان نباشد، تغییر سبک زندگی و بروز ابزارهای جدید و تکنولوژی روز می‌تواند عاملی باشد برای اینکه بسیاری از دانش‌آموزان را از تحصیل دلسرد کند. این روزها بسیاری از دانش آموزان گمان می‌کنند با وجود هوش مصنوعی دیگر نیازی به تحصیلات با آن همه مشکلات و سختی وجود ندارد. با اینهمه غالب آنها در جواب این که اگر هیچ کس تحصیل نکند، دیگر چطور می‌توان به پیشرفت تکنولوژی امیدوار بود و از ابزاری مثل هوش مصنوعی استفاده کرد، پاسخی ندارند. به نظر می‌رسد این گروه از دانش‌آموزان بیشتر به نتایج تحصیل و تلاش دیگران دل خوش کرده‌اند تا این که خودشان بخواهند منشأ تغییرات مهم باشند. شاید در کنار تغییر رویکرد آموزشی بهتر باشد به این گونه مسائل روانی مهم نیز پرداخته شود تا تنها نمره ملاک و معیار پیشرفت تحصیلی محسوب نشود.  

انتهای پیام