عزیز مصطفایی در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به قدمت و پیشینه صنعت جولایی (نوعی بافندگی سنتی) در منطقه اورامانات، اظهار کرد: علیرغم اینکه این هنر صنعت در گذشته در همه جای استان وجود داشته، اما براساس پاره‌ای از شواهد به‌نظر می‌رسد شهر نودشه پاوه خاستگاه این صنعت بوده و از اینجا به سایر مناطق اشاعه پیدا کرده است. 

وی افزود: نام جولایی از حرکت و جولان گرفته شده، چرا که در گذشته کسانی که کار جولایی انجام می‌دادند، مدام در حال حرکت و جولان بودند. یعنی از یک نقطه به نقطه دیگر سفر می‌کردند و گاها پیش می‌آمد تا شش ماه را از خانه و زندگی خود دور بودند. 

کارشناس میراث فرهنگی ناملموس ادامه داد: جولاهای اورامانات معمولا از سمت غرب تا اربیل و سلیمانیه عراق می‌رفتند و از سمت شرق نیز تا همدان و تبریز سفر می‌کردند و به هر شهری یا روستایی که می‌رسیدند، در منزل یک آشنا یا کدخدای آن منطقه مستقر می‌شدند و برای مردم آنجا پارچه، شال، سجاده و لحاف پیچ (موج) می‌بافتند. 

وی با بیان اینکه شهر نودشه مرکز تولید جولایی بوده، عنوان کرد: محله‌ای در این شهر به نام «مله گاو رشپکَ» وجود دارد که در گذشته تمام کاسبان آن صنعتگران حرفه جولایی بوده‌اند، اما امروزه تعداد آنها بسیار کم شده است. 

مصطفایی گفت: در نزدیکی این محله، غاری به نام «مَرو جولایی» واقع شده که به اسم غار جولاها معروف است، چرا که  در زمان‌های گذشته در فصل تابستان که داخل این غار خنک بود، جولاهای محله به داخل این غار می‌رفتند و در آنجا در کنار هم و به صورت گروهی کار می‌کردند. وجود این غار نشان از قدمت و دیرینگی صنعت جولایی در نودشه می‌دهد. 

این کارشناس میراث فرهنگی نامملوس تصریح کرد: دستگاهی که جولاها با آن کار می‌کردند، دستگاهی چوبی بود که از اجزایی مانند ماسوله، ماکو، لوله، بندالیت و ... تشکیل شده بود. 

وی در خصوص شیوه کار جولاها نیز گفت: شیوه کار این هنر صنعت اینگونه است که باید پایین پای جولا یک گودال کنده شود تا پاهای او داخلش قرار گیرد و بتواند کار بافندگی را با عوض کردن پدال‌های دستگاه انجام دهد که به این شیوه «پاچال» گفته می‌شد. 

مصطفایی در رابطه با محصولاتی که جولاها تولید می‌کردند نیز گفت: یکی از مهمترین تولیدات جولاها، «مرزه» یا «چوخ‌َورانک» یا همان لباس کردی رایج در منطقه اورامانات است. این نوع لباس از موی یک نژاد خاص بز تولید می‌شود و جولاها برای تهیه این لباس ابتدا با استفاده از نخ‌های ریسیده شده از موی بز، پارچه‌هایی به عرض پنج سانتی متر و طول چند متری تولید می‌کنند و بعد این تکه‌های پارچه را کنار هم قرار می‌دهند تا یک پارچه با عرض بیشتر تولید شود. 

به گفته مصطفایی، در حال حاضر قیمت هر دست لباس چوخ‌ورانک یا مرزه که با موی بز تهیه شده باشد حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان است و به عنوان یکی از مرغوب‌ترین نوع لباس‌ها شناخته می‌شود. 

وی یکی دیگر از تولیدات هنرمندان جولا را «شال هجیجی» عنوان کرد و گفت: این شال ترکیبی از رنگ قرمز و مشکی است و از قدیم الایام بین مردم هجیج به شکل سربند یا پشتنبد رواج داشته و بسیار هم معروف بوده است. 

این کارشناس میراث فرهنگی ناملموس ادامه داد: هجیجی‌ها با همین سربند و پشتبند در همه جا شناخته شده بودند. حتی بازرگانان و تجار این روستا به هر جایی که می‌رفتند با همین سربند آنها را از دیگر تجار تشخیص می‌دادند و به نوعی نقش هویت بخشی را برای آنها ایفا می‌کرده است. 

وی «مازلوخ» یا «بَرمال» که نوعی جانماز است و لحاف پیچ (موج) را از دیگر محصولات تولیدی هنرمندان جولا در اورامانات دانست و گفت: در گذشته این دو محصول جزیی جدایی ناپذیر از جهیزیه دختران منطقه بوده‌ و البته در حال حاضر هم این سنت در بین خانواده‌های زیادی رواج دارد. 

مصطفایی با بیان اینکه صنعت جولایی به عنوان یک هنر صنعت ارزشمند در منطقه اورامانات رو به فراموشی می‌رود، عنوان کرد: امروزه بسیاری از کسانی که این هنر صنعت را داشتند، از این کار دست کشیده‌اند و نسل جدید هم جز در موارد معدود دیگر به سمت این رشته نرفته‌اند. 

وی تاکید کرد: البته طی سالهای اخیر یکی از بانوان منطقه اورامانات در روستای دشه که تحصیلات مرتبط در حوزه ریسندگی و بافندگی را دارد، نوآوری‌هایی را روی این دستگاه جولایی داشته و پارچه‌هایی مرغوب را تهیه می‌کند که حتی صادر می‌شود. 

مصطفایی افزود: اگر این بانوی هنرمند حمایت شود، می‌تواند این هنر صنعت را توسعه دهد و آن را از معرض خطر فراموشی نجات دهد. 

وی گفت: جولایی می‌تواند یک شغل پردرآمد برای جوانان باشد، بگونه‌ای که هر جولا در طول یک روز می‌تواند سه تا چهار میلیون تومان درآمد داشته و بازار خوبی نیز برای فروش تولیداتش داشته باشد. 

انتهای پیام