عملیات نظامی طوفان الاقصی در ۱۵ مهرماه سال گذشته توسط مقاومت فلسطین علیه رژیم صهیونیستی و در واکنش به جنایات است رژیم در کشتار فلسطینیان و هتک حرمت مسجدالاقصی انجام شد. این عملیات در منطقه مرزی میان غزه و سرزمین‌های اشغالی فلسطین آغاز و تا چندین روز ادامه داشت. در پی این حملات، ابتدا نیروهای حماس برای مقابله با ادامه اشغالگری رژیم صهیونیستی، مناطقی از سرزمین‌های اشغالی را با راکت هدف قرار دادند و پس از آن به صورت زمینی وارد سرزمین‌های اشغالی شدند.
در پی این عملیات، بیش از ۱۴۰۰ اسرائیلی کشته و ۳۰۰۰ نفر از آنان زخمی شدند. این عملیات شکستی بی‌سابقه برای اسرائیل ارزیابی شد.
پس از این عملیات، اسرائیل حملات وحشیانه و غیرقانونی به نوار غزه داشت که در یک سال گذشته نزدیک به ۴۵ هزار نفر کودک و زن و جوان بی گناه کشته شدند و حدود صد هزار نفر زخمی و تعداد بی شماری آواره شدند. کشتار غیرنظامیان و بمباران مناطق مسکونی و غیر نظامی از جمله بیمارستان ها و مدارس و مساجد و کلیساها توسط اسرائیل واکنش‌هایی را در مناطق مختلف جهان و نیز مجامع بین‌المللی داشت اما به طور عملی و جدی این اعتراض‌ها به خاطر حمایت آمریکا و اروپا از اسرائیل راه به جایی نبرد.
تغییر توازن در سطح بین‌المللی و تضعیف موقعیت جهانی آمریکا
نصرت‌الله تاجیک سیاست‌مدار و دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: عملیات طوفان الاقصی باعث به‌هم زدن معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی است و از جمله اقداماتی بود که در آن حاشیه بر متن غلبه کرد و شاهد هستیم در یک سال گذشته تبعات و اثرات دومینو وار اقدامات اسرائیل باعث شد تا پای برخی از نیروها و گروه‌ها و کشورهای منطقه هم به موضوع باز شود. متاسفانه در اثر بی‌عملی و نظاره‌گری آمریکا و با فشار نتانیاهو، طی یک سال اخیر آتش‌بس محقق نشد تا مساله به روند و حاکمیت دیپلماسی سپرده شود. از سویی متاسفانه افکار عمومی به‌رغم حساس شدن و جامعه جهانی آن طور که انتظار می‌رفت نتوانست مانع از کشتار و نسل‌کشی در غزه شود و برعکس کشورهای غربی به منبع تامین تسلیحات و منابع مالی قوی تری برای اسرائیل تبدیل شدند.
وی ادامه داد: عملیات طوفان الاقصی و آنچه در یک سال گذشته شاهد بودیم در سطح بین‌المللی موجب تغییر توازن در سطح بین‌المللی شده است و به نظر من یکی از دستاوردهای این عملیات این بود که موقعیت جهانی آمریکا و قدرت نرم آن را تضعیف کرد. بیش از ۱۰ بار «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا به منطقه سفر کرده است اما در این مدت نتوانست آتش بس را برقرار کند، البته این ایده وجود دارد که آمریکا بدش هم نمی‌آمد توسط اسرائیل به توان نظامی حماس لطمه بزند. اما به طور کلی جدای از آنکه دولت دموکرات آمریکا به چه میزان بر نتانیاهو حاکمیت دارد، نتوانست صحنه را مدیریت کند.
این دیپلمات پیشین کشورمان اظهار کرد: اشتباه راهبردی آمریکا این بود که درگیری میان اسرائیل و فلسطینی‌ها را با گرفتار شدن در دام راهبرد نادرست «کوبیدن سر مار»، وقت را به نظاره‌گری گذراند تا با تخلیه پتانسیل نظامی گروه‌های مقاومت و حامی آن‌ها بتواند ایران را کنترل کند! وقتی اسرائیل دید که در اهداف تعیین‌شده خود در غزه موفق نشده و فشارهای داخلی بر او بسیار زیاد است، سعی کرد درگیری را به سمت بخش‌های دیگر محور مقاومت از جمله حزب‌الله، ایران، سوریه و عراق بکشاند و البته مبدع این کار نتانیاهو بود تا بتواند مشکلات شخصی و داخلی اش را پشت سر بگذارد اما آمریکا هم چشمش را روی این مساله و حرکت نتانیاهو بست و اجازه داد علاوه بر جنایاتی که در غزه مرتکب شد، این پیشروی‌ها و دست‌درازی‌ها را هم انجام دهد اما تا حدی که هزینه زیادی برای آمریکا و منافعش در منطقه ایجاد نشود. ولی شاهد هستیم که رفته رفته این درگیری و تنش ابعاد منطقه‌ای و گسترده‌ای پیدا می‌کند و این سبب شد کارآیی نظم بین‌المللی و سازمان‌های حامی و مجری این نظم یعنی سازمان ملل و نهادهایش هم کارآیی خود را به دلیل فرسودگی نظم بین المللی و مداخلات آمریکا در شورای امنیت و وتوی قطعنامه های آتش‌بس، از دست بدهد.
جنگ غزه، یکی از بزرگترین شکست‌های اسرائیل در ۷ دهه گذشته
تاجیک گفت: کشتار بیش از ۴۲۰۰۰ نفر غیر نظامی که بیش از نیمی زن و کودک و ۱۰۰۰۰۰ مجروح و ۲.۵ ملیون آواره در انظار جهانی مفهومش این است که این یکسال دوران پسا هفت اکتبر به‌خوبی نشان داد که نظم کنونی جهانی پاسخگوی نیازهای بشریت نیست. اسرائیل نظم دوران پس از جنگ دوم جهانی را به سخره گرفته و آمریکا با حمایت ۱۰۰ درصدی از رژیم صهیونیستی نهادهای سازمان ملل مخصوصا شورای امنیت که مسئول صلح و امنیت جهانی است حتی به قیمت تهدید قضات دیوان کیفری بین المللی را از کارآئی ساقط نموده است. آمریکا علاوه بر حمایت‌های این‌چنینی در این یک سال حدود ۱۵ میلیارد دلار بسته کمک‌های تسلیحاتی به اسرائیل داده است و از سوی کشورهای غربی نیز کمک‌هایی شده که خیلی از اقلام را قبلا در اختیار اسرائیل قرار نمی‌دادند، به واسطه این درگیری، داده شد. این کمک‌ها توازن در منطقه را برهم زده است و طبیعی است که کشورهای مخالف اسرائیل را تحریک کند و خطوط قرمزی که داشتند را تغییر دهند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل اظهار کرد: هر چند مردم زیادی در غزه کشته شدند و نسل‌کشی کم سابقه‌ای در این منطقه توسط اسرائیل رقم خورد اما اسرائیل نتوانست به سه هدف اعلامی نابودی حماس، آزادی اسرا و حذف حماس از حکومت در غزه در ابتدای عملیات طوفان الاقصی برسد. این یکی از بزرگترین شکست‌های اسرائیل در هفت دهه گذشته بود. در سطح منطقه‌ای قبل از هفت اکتبر مساله فلسطین می‌رفت که به فراموشی سپرده شود چراکه کشورهای منطقه سعی در سر و سامان دادن روابط خود با اسرائیل داشتند. اما با این عملیات مجددا مساله فلسطین نه تنها به موضوع اول منطقه و جهان تبدیل شد، بلکه موضوع فلسطین به دستورکار اذهان عمومی تبدیل شد.
وی گفت: اعتراضات گسترده در پایتخت‌های اروپایی و آمریکا و دانشگاه‌های آمریکا یکی از بی‌سابقه‌ترین واکنش‌ها در سطح افکار عمومی و سیاست بین‌الملل در هفت دهه گذشته در مورد اسرائیل و سیاست‌هایش در منطقه به ویژه در رابطه با فلسطینیان بود. اما با همه اینها ، نه قواعد و مقررات بین‌المللی و نه این التهاب افکار عمومی و نه سازوکارها و سازمان‌های حقوقی و بین‌المللی نتوانستند نتانیاهو را به کاهش خونریزی ترغیب و حکومت‌ها و دولت‌ها را پای کار بیاورند تا آن.ها نیز به نوبه خود برای ایجاد آتش‌بس در غزه وارد عمل شوند. ساکنین غزه عموما آواره در آواره هستند، زیرا آن‌ها آواره مناطق اشغالی از دیار و خانه و کاشانه خود از کرانه باختری و مناطق اشغالی قبل و بعد ۱۹۶۷ توسط اسرائیل هستند.
طوفان الاقصی، مقاومت مشروع برای رفع اشغال
تاجیک گفت: آسیب وارده به اسرائیل در اثر عملیات ۷ اکتبر بزرگترین ضربه در نوع خود در طول تاریخ تاسیس اسرائیل است و اگرچه اسرائیل بعد از ۱۹۶۷ توانست دستاوردهای تاکتیکی داشته باشد اما از منظر راهبردی و ایجاد امنیت سرزمینی موفق نبود. این عملیات که دوران نوینی در منطقه و معادلات جهانی به‌وجود آورده است، این معضل راهبردی تشدید شده است. همچنین با قرار گرفتن مساله فلسطین در دستور کار افکار عمومی نه تنها آن نقیصه راهبردی آشکار شده بلکه این نقیصه خود را در آینده اسرائیل بیشتر خود را نشان خواهد داد، به گونه‌ای که می‌توان ادعا کرد پس از پایان جنگ دوم جهانی، هیچ اقدامی به اندازه جنایاتی که اسرائیل در جنگ غزه مرتکب شده، نظم جهانی پس از جنگ را مخدوش نکرده است و با نظاره‌گری صرف غرب و آمریکا بر جنایات اسرائیل نظم مبتنی بر اصول دادگاه نورنبرگ که مقوله جنایت جنگی را کلاسه‌بندی کرده و نظام عمدتا غربی حاکم بر جهان بر آن اصول استوار است و کلا دیدگاه حقوق بشری به نظم کنونی با این نقض فاحش اسرائیل رنگ باخته است.
این کارشناس مسائل منطقه گقت: درست است که با تبدیل شدن جنگ اسرائیل علیه غزه و اخیرا حملات به روستاها و مناطق مسکونی لبنان و تبدیل جنگ به فاجعه انسانی برای بهره برداری سیاسی وجدان جهانی تکانی بزرگ خورده است اما هم این تبدیل به توقف جنایات نشده و هم حمایت مادی و معنوی تمام عیار آمریکا از اسرائیل و تامین بدون وقفه نیازهای تسلیحاتی آن در جریان آشکار نسل‌کشی، پرسش‌های پیشین دربارە عادلانه بودن نظم و نظام جهانی و وجود استانداردهای دوگانه را برجسته کرده و این برای آمریکا و نظم جهانی موجود تبعاتی دارد، زیرا تلاش آمریکا برای معاف شدن اسرائیل از مجازات می‌تواند باعث شیوع اپیدمی در جهان شود و به شکاف جنوب و شمال جهانی دامن بزند و فرسایش فزایندەی نظم موجود درحالی‌که زیرساخت‌های نظم آینده هنوز فراهم نشده نیز خود تبعات فراوانی برای جامعه بین‌المللی دارد و احتمالا در دهه‌های آتی بحران‌ها و خلاهای بیشتری پدید آورد.
وی با تاکید بر مشروع بودن حرکت هفت اکتبر حماس در حمله به سرزمین‌های اشغالی، در چهارچوب یکی از اصول حقوق بین‌الملل با عنوان «مقاومت مشروع برای رفع اشغال» که ریشه در ۲ جنگ پیشین جهانی دارد، تصریح کرد: اقدام حماس یک حرکت مشروع برای دفع اشغالگر است و از این جهت دارای یک پشتوانه قانونی و حقوقی در حقوق بین‌الملل است، اما آنچه سبب فراهم شدن زمینه ذهنی عملیات طوفان الاقصی شد، به لحاظ ملی، عدم برخورداری از زیست طبیعی و تحقیر دائمی است که همواره اسرائیل بر مردم فلسطین در غزه و کرانه باختری تحمیل می‌کند.
اسرائیل مصداق رژیم آپارتاید و رفتار نژادپرستانه
کارشناس مسائل منطقه افزود: متاسفانه اسرائیل و غرب به‌جای به رسمیت شناختن استقلال و حاکمیت کامل حق تعیین سرنوشت مردم فلسطین، شرایطی را بر آن‌ها تحمیل کرده که دست به مهاجرت بزنند و لذا بر تحمیل زیست غیرطبیعی و زندگی دائمی تحت اشغال، غیرعادی و غیرانسانی و محاصره توسط اسرائیل و شهرک‌نشینان بر این مردم اصرار دارد. با این اوضاع تا اشغال ادامه دارد هفت اکتبرها هم در چرخه تکرار هستند. این طبع بشری است که اشغال سرزمین ملتی و تحمیل رفتار تبعیض‌آمیز و تحقیر آن‌ها با اقدامات نژادپرستانه، بی‌هزینه و بی‌واکنش نخواهد ماند اما در مجموع مقاومت مشروع برای دفع اشغالگر بر اساس ترازنامه هزینه- فایده و محاسبه سود و زیان انسانی و مالی صورت نمی‌گیرد، بلکه اولا این محاسبات باید از سطح تاکتیک به سطح محاسبات راهبردی برسد و ثانیا این عملیات آزادی‌بخش برای خسته کردن اشغالگر و افزایش هزینه اشغال است تا بتواند به حداقل از حقوق دست یابد.
تاجیک گفت: تندروهای صهیونیست با مطرح کردن شعار از نیل تا فرات تحقق یک اسرائیل بزرگ را دنبال می‌کنند که بعضی قسمت‌های لبنان، سوریه، اردن، عربستان و عراق کنونی را هم شامل می شود. اسرائیل تنها کشوری(رژیمی) است که برای خود مرز تعریف نکرده تا دست و پایش برای اعمال زور و اشغال زمین‌های همسایگان و کشورهای عربی باز باشد. این نقشه برای تامین نیازهای ارضی اسرائیل است تا با تداوم مهاجرت معضل کم بودن جمعیت در اراضی اشغالی فلسطینی را جبران کند و ائتلاف نتانیاهو با این تندروها برای تشکیل دولت، زمینه عینی این عملیات ۷ اکتبر را فراهم کرد زیرا اساسا شرط ائتلاف تندروهای اسرائیلی با نتانیاهو تاکید بر توسعه شهرک‌سازی‌ها بود و از همان اول مشخص بود که این مساله در منطقه جنگی را رقم می‌زند و باعث التهاب در منطقه می‌شود. برخی از شهرک‌سازی‌ها حتی از نظر سازمان ملل و آمریکا و اروپا غیرقانونی است و افرادی که در این شهرک‌ها بودند، مورد تحریم بین‌المللی قرار گرفتند، اما ارتش اسرائیل از آنان در مقابل مقاومت فلسطینی‌ها برای ترک زمین‌هایشان حمایت می‌کند.
این کارشناس مسائل بین المللی گفت: اسرائیل مصداق رژیم آپارتاید و رفتار نژادپرستانه است و متاسفانه کشورهای اسلامی و عربی نتوانستند در سایه وحدت، علاوه بر جنایات اسرائیل در غزه که فقط یک جنبه نسل‌کشی آن را آفریقای جنوبی در دیوان کیفری بین المللی ثبت کرد، این‌گونه رفتارهای اسرائیل و تندروهای مذهبی را در مراجع جهانی پیگیری کنند. اصولا اسرائیل راهی برابر فلسطینی‌ها برای خروج از شرایط تحت اشغال و اعمال نژادپرستانه علیه این مردم نگذاشته است.
وی توضیح داد: به‌طور مثال در کرانه باختری و قدس شرقی که فلسطینی‌ها مثل غزه، دست به عملیات مسلحانه نزده‌اند، توسعه شهرک‌های غیرقانونی و ایجاد مزاحمت برای کشاورزان فلسطینی و غصب زمین‌های آنان تحت فشار و این زیست نژادپرستانه و غیر طبیعی قرار می‌گیرند. زیرا اسناد و گزارشات فراوانی وجود دارد که اولا ارتش اسرائیل، گرایش‌های نژادپرستانه و انسان ستیزانه‌ای در برابر مردم فلسطین دارد و ثانیا اعمال این روش‌های نظامیان و همراهی و پشتیبانی تندروهای مذهبی صهیونیست با راهبرد ایجاد بازدارندگی با وحشت است. حتی در ماجرای غزه با این کشتار وسیع، اسرائیل تلاش می‌کند هزینه مقاومت مشروع را آنچان زیاد کند تا اراده مبارزه در آن‌ها از بین برود.
سرسختی نتانیاهو، یک عامل طولانی شدن جنگ
تاجیک گفت: در بررسی عملیات طوفان الاقصی باید اهداف و عملکرد حماس در این عملیات را با آنچه که اسرائیل و شخص نتانیاهو در پاسخ به این عملیات نشان دادند جدا نموده و بررسی منصفانه نمود. زیرا آنچه که ارتش اسرائیل در این عملیات از خود نشان داد لزوما ربطی به عملیات حماس ندارد و عملیات نظامی اسرائیل غیر متناسب با هدف نسل‌کشی آنگونه که دیوان کیفری بین المللی در لاهه تشخیص داده، کوچ اجباری، جابجائی گسترده جمعیتی، تنبیه دسته جمعی و کشتار وسیع غیر نظامیان است.
وی بابیان اینکه «با همه این جنایات اسرائیل به هیچ کدام از اهدافش در واکنش به حماس بعد از ۷ اکتبر نرسیده و یک پرونده از جنایت علیه بشریت و سرزمین سوخته از خود به جای گذاشت»، گفت: محاصره و محدود کردن مردم غزه که این باریکه را به بزرگترین زندان روباز در جهان تبدیل کرد و عدم شکل گیری دولت محلی و بی اختیار بودن دولت خودگردان در کرانه باختری به خوبی در این یک ساله نشان داد چگونه فلسطینی‌ها از سوی اسرائیل به مذبح برده شده‌اند. اسرائیل نه وظایف دولت اشغالگر را انجام میدهد و نه اجازه میدهد فلسطینی‌ها از حمایت یک دولت ملی مقتدر و پاسخگو در مقابل اسرائیل و تعرضات ارتش و شهرک‌نشینان در کرانه باختری برخوردار باشد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: ادامه جنگ با توجه به چند پرونده سیاسی و فساد که نتانیاهو در دادگاه دارد و به محض آرام شدن اوضاع در اسرائیل به جریان می‌افتد، یک فرصت برای نتانیاهو است و به نوعی با گسترش جنگ در منطقه در عمل ناتوانی‌اش در تحقق اهداف تعیین شده را پنهان می‌کند. البته توجیه شکست، بخشی از طولانی شدن جنگ هم به خاطر سرسختی نتانیاهو است و بخشی هم برای مهندسی مجدد غزه، به‌هم زدن وضعیت جغرافیائی و انسانی این باریکه و ایجاد منطقه حائل در شمال نوار برای دور نگه داشتن حماس از جنوب اسرائیل و سعی در اتخاذ تدابیری برای اداره غزه توسط دولت خودگردان و بخشی دیگر کشاندن پای ایران به جنگ و دریافت کمک‌های نظامی و مالی آمریکا و اروپاست تا توان نظامی حماس و حزب‌الله را از بین ببرد. اما حتی در سالگرد عملیات ۷ اکتبر، در جنوب سرزمین‌های اشغالی شاهد هستیم که حماس به این منطقه شلیک کرد.
آمریکایی‌ها نظاره‌گر گسترش جنگ
تاجیک اظهار کرد: گروه‌های مقاومت مشروع فلسطینی مانند حماس و جهاد اسلامی یک تفکر رهائی‌بخش هستند و در بدنه جامعه فلسطینی نفوذ دارند؛ هم در غزه و هم کرانه باختری و از این رو نابودشدنی نیستند و از همان ابتدا اختلاف آمریکایی‌ها با اسرائیل این بود که استراتژی نابودی حماس که اسرائیل یکی از اهداف خود اعلام کرده بود، درست نیست. بلکه باید حذف توان نظامی آن هدف قرار بگیرد اما آن را هم اسرائیل با همه کمکی که از آمریکا گرفت نتوانست محقق کنند و حماس هم‌جنان در غزه عملیات ضد اسرائیلی دارد.
وی گفت: اگر آتش بس در غزه ایجاد می‌شد این حجم از آتش در منطقه را شاهد نبودیم و جنگ گسترده نمی‌شد اما متاسفانه آمریکا، اسرائیل را عملا و متعمدا در قالب رفع تهدید گروه‌های مقاومت مشروع به نحوی به حال خود رها کرده است که از یک جایی به بعد نتوانست صحنه را مدیریت کند. اهداف غلطی که نتانیاهو با حمایت آمریکا ترسیم کرد، باعث شد این رژیم و منطقه وارد یک دوران پر چالشی کند، به شکلی که آینده روشنی از وضعیت منطقه نمی‌توانیم ترسیم کنیم و شرایط روز به روز سخت‌تر می‌شود و کنترل اوضاع در حال از دست رفتن است.
این دیپلمات پیشین کشورمان با اشاره به درگیر شدن ایران در ادامه درگیری‌ها اظهار کرد: اگر پای ایران به طور جدی به این مساله باز شود شرایط متفاوت خواهد شد. با اقداماتی که اسرائیل در غزه، جنوب لبنان و احتمالا نسبت به ایران انجام دهد خشونت گسترده‌تر خواهد شد و تلاش‌های دیپلماتیک راه به جایی نمی‌برد. امروز شاهد هستیم که اسرائیل به راحتی کشورهای مستقل منطقه‌ای را تهدید به حمله می‌کند و جامعه بین‌المللی در این رابطه سکوت می‌کند اما این روند منطقه را در دور باطل خشونت می‌اندازد که باید جلوی آن را گرفت. متاسفانه آمریکایی‌ها صرفا نظاره‌گر هستند و هیچ استراتژی مشخصی برای محدود کردن این تحولات ندارند.
انتهای پیام
نظرات