فرشته عالمشاه، در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: از ۱۵ سال پیش تاکنون بیشتر فعالیت‌های هنری من بر موضوعات محیط‌زیست متمرکز بوده است. همواره دغدغه‌های محیط‌زیستی‌ام در فعالیت‌های هنری و اجتماعی‌ام بازتاب پیدا می‌کند. برای نمونه، محافظت از گونۀ نادر و در حال انقراض آفانیوس اصفهانی یا ماهی گورخری یکی از فعالیت‌هایم در این عرصه است.

او ادامه داد: در حال حاضر، به‌طور خودجوش با کمک یک گروه مردمی که از فعالان محیط‌زیست هستند، به‌منظور محافظت از آفانیوس اصفهانی تلاش می‌کنیم. به‌علت خشک‌شدن زیستگاه‌های آفانیوس در زاینده‌رود و تالاب گاوخونی این ماهی در خطر انقراض قرار گرفته است.

این هنرمند ویدئوآرتیست تأکید کرد که امروزه آفانیوس اصفهانی فقط در برخی از چشمه‌ها و قنوات کویر جرقویه زندگی می‌کند و یادآور شد: ما امیدواریم روزی دوباره رودخانۀ زاینده‌رود برای همیشه جاری شود. امیدواریم که این گونۀ ارزشمند را به رودخانه بازگردانیم؛ چراکه در حفظ سلامت مردم و جلوگیری از گسترش بیماری‌ها نقش دارد و چرخۀ اکوسیستم آبی زاینده‌رود را تکمیل می‌کند.

هنرمند محیطی شهرمان خاطرنشان کرد: نه‌فقط آفانیوس در زاینده‌رود، بلکه با خشکی دیگر رودخانه‌های بزرگ و کوچک و دخالت‌های انسانی در آب‌های پهناور جان بسیاری از آبزیان به خطر افتاده است. متأثر از همین بحران زیست‌محیطی است که گروهی از هنرمندان ایرانی در آثارشان به سراغ آبزیان می‌روند.

عالمشاه گفت: آبزیانی در ایران یا جهان هستند که در سکوت، مظلومانه و بدون دیده‌شدن در میان انبوه جریان‌های روزانه یکی پس از دیگری از بین می‌روند. آن‌قدر در سکوت و ناشناس این انقراض اتفاق می‌افتد که بیشتر مردم حتی نامشان را برای یک بار هم نشنیده‌اند.

او از منظری دیگر به بحث نگاه و اظهار کرد: یکی از دغدغه‌های هنرمندان ایرانی به‌غیراز بازتاب خشکی رودها و چالش‌های مرتبط با آلودگی دریاها، نگرش مردم به این آبزیان است. امروزه، یکی از علایق مردم نگهداری ماهیان در آکوریوم‌ها محسوب می‌شود که کاملاً جنبۀ لذت‌جویی و سرگرمی دارد. واقعیت این است که آبزیان نه در آکواریوم و استخر و پرورشگاه، بلکه در زیستگاه راستین خود باید زندگی کنند. این مسئله نیز در آثار برخی هنرمندان محیطی و دغدغه‌مند در این حوزه بازتاب پیدا می‌کند.

این فعال محیط‌زیست جایگزینی گونه‌های غیربومی به‌جای گونه‌های بومی و اندمیک ایران را خطرناک دانست و خاطرنشان کرد: در پی این جابه‌جایی چرخۀ اکوسیستم نیز بر هم می‌خورد. هنرمندان محیطی می‌کوشند تا هرچه بیشتر مردم به اهمیت حفاظت از گونه‌های بومی آبزی در ایران پی ببرند.

هنرمندان از دریای خزر تا خلیج‌فارس

این هنرمند چندرسانه‌ای با یادآوری برخی از هنرمندان دوستدار محیط‌زیست در ایران تصریح کرد: هستند هنرمندانی که آبزیان در حال انقراض را از خلیج فارس تا دریای خزر در آثارشان بازتاب دهند. امید است که مردم از دریچۀ هنر مطالبات محیط‌زیستی‌شان بیشتر و آگاهانه‌تر شود. الهه عبدلله‌زاده، هنرمند ویدئوآرتیست ساکن در بندرعباس یکی از همین افراد است. او تاکنون در آثارش به ضربۀ بزرگ حاصل از صید ترال در آب‌های خلیج‌فارس و خالی‌شدن سفرۀ صیادان محلی نظر داشته است.

 او ادامه داد: آذر خورشید یکی دیگر از هنرمندان ایرانی است که در آثار خود با آرزوی وارونه‌کردن برخی مسائل به شرایط وخیم زیستی در دریاچۀ ارومیه اشاره کرده است. حمیده سبحانی‌فرد نیز تاکنون به دخالت‌های نادرست انسان در چرخۀ طبیعت و درنتیجه حذف برخی گونه‌ها از جمله آبزیان پرداخته است.

عالمشاه سپس توضیح داد: فاطمه پورذبیح نیز اثری دارد که از یک دریچۀ بسته نگاهی ناشفاف به یک فضای نامشخص دارد. در این فضا تنها صدای امواج آب از آن شنیده می‌شود و هیچ تصویر واضحی از این اصوات وجود ندارد. فرزانه صناعی اثری دارد که با کمک هوش مصنوعی در یک ساعت شنی، تصویری از شمارش قطره‌های آب را در یک زیستگاه آبی به تصویر کشیده است.

هنرمند محیطی اصفهان افزود: مرضیه گلستانه دیگر فعال محیط‌زیست و هنروری است که به ازدست‌دادن اصالت ایرانی به همراه انقراض گونه‌های بومی، همچون سفری با یک چمدان اشاره کرده است. معصومه واحدی، هنرمند ساکن شهرکرد نیز اثری دارد که بازتاب حرکت آب را همراه با کاهش جمعیت ماهی‌ها بازتاب داده است. این بازتاب در وجه‌های یک مکعب آیینه‌ای، خطر کاهش جمعیت آبزیان را یادآور می‌شود.

او همچنین توضیح داد: نسیم عارفی نیز یک ویدئوآرت دارد که از دریچۀ نگاه خویش به نابودی حیات گیاهی و جانوری در تالاب انزلی نظر کرده است. نسیم مهدوی نیز در یکی از آثار محیطی خود با قراردادن خودش در فضایی محبوس و بسته و تلاش برای رهایی به همذات‌پنداری با گونه‌های در اسارت آبزی نظر کرده است.

عالمشاه گفت: من نیز به‌منظور حفظ ماهی آفانیوس اصفهانی بارها آثاری خلق کرده‌ام. برای نمونه، در ویدوئوآرتی نمایی از یک آکواریوم خالی شناور را از زیر آب و نمای آسمان به نمایش درآورده‌ام. من و تمام هنرمندانی که اشاره کردم با خلق چنین آثاری امیدواریم که انقراض آبزیان ایرانی موردتوجه مردم قرار بگیرد.

انتهای پیام