از ابتدای جاده روستای «شیله وشت»، صدای رودخانه شنیده می شود. اما دره ای که رودخانه از آن عبور می کند، به دلیل انبوه درختان به راحتی دیده نمی شود. «شِیلَه وِشت» یکی از روستاهای ییلاقی شهرستان تالش است که به دلیل قرارگیری در میان جنگلی انبوه، مسافران را به سوی خود فرامی خواند تا گرمای تابستان را به خنکای رودخانه و آبشار بسپارند. رودخانه ای که از ارتفاعات تالش سرچشمه می گیرد و با عبور از روستاهای در مسیر، در ساحل کریم محله به دریا می رسد.

تا چندسال پیش، رفتن به آبشار طبقاتی شیله وشتِ تالش مشکل بود. اما از وقتی آبشار در میراث طبیعی کشور ثبت شده و مسیر دسترسی را پله گذاری کرده اند، هر روز بر تعداد گردشگرانی که به شیله وشت می روند، تا آبشار طبقاتی شهرستان تالش را ببینند، افزوده می شود. آبشار شیله وشت به شماره ۱۰۲۳و در تاریخ ۲۳ اسفندماه ۱۴۰۰در فهرست میراث طبیعی کشور ثبت شده است.

دهکده جنگلی شیله وشت در۲۸کیلومتری شمال غرب شهر هشتپر و در مسیر ییلاق آق اولر شهرستان تالش قرار دارد. این روستا در کوهپایه سه کوه قرار گرفته و ۳ رود مختلف در مسیر حرکت خود در بالادست روستا به هم می رسند و از شکاف چند صخره به صورت طبقاتی و از ارتفاع حدود ۱۰ متری فرومی ریزد.

دسترسی به آبشار اگرچه سخت نیست، ولی زیرساخت های پذیرش مسافر را ندارد. جایی برای پارک خودروها نیست و به ناچار در پایین دست ماشین را متوقف کرده و پیاده خلاف جهت جریان رودخانه را به سمت بالا می رویم. کمی بعد، لودر راه سازی را می بینم که به نظر می رسد برای پاکسازی آثار سیلاب آمده است. آثار سیل را به خوبی می توان دید؛ از گل و لایی که بر درختان تا ارتفاع چندین متر به جا مانده، تا درختان کهنسالی که از جا کنده شده است و همچنین لوله های بتنی و دیگر تاسیساتی که در گل مدفون شده اند و کمی جلوتر سازه ای بتنی که در حال ساخت است.

اگرچه  بهسازی های حریم آبشار بعضا موجب توسعه گردشگری در منطقه شده است، اما برخی اهالی از بی ضابطه شدن ساخت و ساز در روستا و تغییرکاربری املاک به اقامتگاه مسافران گله دارند. یکی از اهالی می گوید: سرچشمه آبشار شیله وشت از دامنه قله های مرتفع «تیله بند و کله بند» تالش و منطقه ییلاقی «دورون» است که در نهایت به آبشار شیله وشت ختم می شود. در پایین دست آبشار، روستای شیله وشت را داریم و از سمت راست این روستا رودخانه دیگری به آن می رسد که از ییلاق «مریان و ناوان و مکش و نیودی» (آق اولر) سرچشمه می گیرد و این دو رودخانه در شیله وشت بهم می پیوندد و در روستای کیشوبن با رودخانه های «بسک و شکردشت» متصل شده و در نهایت کرکانرود شکل می گیرد.

یک فعال زیست محیطی منطقه، اضافه می کند: دوماه پیش از شاخه ییلاقی دورون، سیلابی رخ داد و آبشار شیله وشت و سازه های آن را تخریب کرد. سازه پایین آبشار نیروگاه برق آبی است که متاسفانه بدون ملاحظات زیست محیطی چندسال پیش مجوز ساخت گرفت و همواره مورد اعتراض مردم محلی بود. زیرا با وضعیت ناپایدار و شکننده محیط زیست منطقه، بهتر بود نیروگاه پایین تر و در روستای شیله وشت ساخته می شد. آب های روان و رودخانه های کوچک پای آبشار، خود جاذبه گردشگری برای مسافران بود که به علت ساخت نیروگاه و لوله کشی های بتنی، موجب خشک شدن روان آب ها و آسیب به درختان کهنسال منطقه شده است و تغییر مسیر رودهای کوچکتر و فضای نامناسب حریم آبشار، عاملی برای عدم ماندگاری گردشگران می شود.

یکی دیگر از اهالی منطقه، از طغیان های مکرر رودخانه می گوید و می افزاید: تیرماه امسال سیلاب بالادست، خسارت زیادی در مسیر به جا گذاشت. روستای شیله وشت در کنار رودخانه شکل گرفته و قبلا خانه ها با گل و خشت و چوب بود. در سال های اخیر خانه های نوساز، با مصالح پایدار و چند طبقه ساخته شده، ولی عموما نزدیک به بستر رودخانه و در کنار جاده جنگلی ساخته شده اند که علاوه بر تخریب جنگل، ممکن است با طغیان شدید رودخانه خسارت جبران ناپذیری داشته باشد.

امید جاهد، یکی از اهالی شیله وشت درباره سرچشمه آبشار شیله وشت می گوید: آبشار بر روی رودخانه «دورون»- که یکی از شاخه های اصلی رودخانه کرگانرود است- شکل گرفته . وی با اشاره به وضعیت نابهنجار در حریم آبشار می گوید: یک ماه پیش سیل بزرگی در بالادست و از سمت آق اولر رخ داد که در سال های اخیر کم سابقه بود. پل بتنی آق اولر را سیل برد، معمولا کمتر شاهد چنین سیلی در رودخانه شیله وشت هستیم. بخشی از تخریب حریم رودخانه و آبشار نتیجه سقوط یک سنگ غول پیکر است که سیلاب با خود به پایین انداخت.

جاهد همچنین به سازه بتنی پایین آبشار اشاره کرده و می گوید: این سازه برای ساخت نیروگاه برق آبی است و اگرچه استفاده از نیروی آب برای تولید برق خوب است، ولی باید به وضعیت شکننده محیط زیست منطقه هم توجه کرد. وی، با اشاره به پله گذاری مسیر دسترسی تا آبشار هم می گوید: زمین این منطقه سست و لغزنده است و پله گذاری و نرده های بتنی برای حفظ ایمنی گردشگران، حدودا ۵ سال پیش انجام شد اگرچه در بخش هایی زمین نشست کرده و گذرگاه بتنی دچار آسیب شده است. امید جاهد، ضمن تاکید بر حفظ محیط زیست منطقه می گوید: ثبت آبشار شیله وشت اگرچه به توسعه گردشگری منطقه کمک کرده، ولی گردشگری ناپایدار و غیرمسئولانه مدتهاست تاثیر ات منفی خود را در منطقه گذاشته است.

سعید شفقتی چروده، از فعالان زیست محیطی تالش هم در این باره می گوید: خاک ارتفاعات مریان و آق اولر بسیار سست است و با توجه به ساخت و سازهای بی ضابطه در سال های اخیر در منطقه، شاهد فرسایش خاک و بروز سیل های متعدد در ییلاق  بالادست هستیم که وقتی سیلاب گل و لای خود را پایین می آورد، به منطقه خسارت زیادی وارد می شود.

شفقتی، درباره وجه تسمیه آبشار هم می گوید: شیله وشت در زبان تالشی به معنی «دوشاب اربه» است. اربه یا همان خرمالوی وحشی، از درختان جنگلی این منطقه است که در گذشته به وفور یافت می شد. هرسال در اوایل پاییز، مردم با برداشت خرمالوی وحشی، شیره یا همان دوشاب اربه تهیه می کردند.

وی، با اشاره به طرح های توسعه گردشگری در حریم آبشار شیله وشت هم می گوید: پله گذاری مسیر آبشار از جمله طرح های توسعه گردشگری است که چند سال پیش توسط دهیاری روستا انجام شده است.

این فعال محیط زیست یادآور می شود: ثبت آبشار شیله وشت به عنوان یک اثر ملی طبیعی، در صورت اجرای قوانین حفاظتی، امید بخش است تا در آینده تخریب بیشتری در حریم رودخانه و آبشار صورت نگیرد. و برای اجرای درست این قانون، جوامع محلی می توانند بیشتر کمک کنند و به نوعی اهرمی برای ضمانت اجرای قوانین حفاظتی است.

انتهای پیام