بخش ‌عمده‌ای از مراتع در ایران به‌ویژه استان کرمان، تحت سیطره اقلیم‌های بیابانی، ‌خشک و نیمه‌خشک قرار دارد و با تجربه تغییر اقلیم، گرم‌ شدن کره‌ زمین و از همه بالاتر، ظهور پدیده خشکسالی‌ ممتد، در معرض تغییرات اساسی است.

به گزارش ایسنا، کاهش تولید، پایین‌ ‌آمدن حالت ارتجاعی و ظرفیت بازسازی، انقراض گونه‌های گیاهی و جابجایی مرز جوامع‌ ‌گیاهی، از جمله این تغییرات هستند. در چنین شرایطی، بهره‌برداری از این اکوسیستم‌ها از طریق چرای‌ خارج از فصل و بیش از ظرفیت دام، تغییر کاربری، توسعه بهره‌برداری از معادن و تاثیرگذاری سایر برنامه‌های‌ ‌عمرانی و توسعه‌ای، به‌دلیل کم توجهی به حفظ منابع طبیعی و محیط زیست، زمینه تخریب و زوال کامل این رویشگاه‌ها را فراهم می‌کند و بستر بیابان‌زایی و تولید ریزگردها به‌وجود می‌آید.

 حفظ مراتع، نقش بسیار حیاتی در حفظ تنوع زیستی، تأمین غذا و محافظت از محیط زیست را دارد. مراتع علاوه بر تأمین علوفه و چراگاه برای دام‌ها، از نظر اقتصادی نیز بسیار اهمیت دارند.

حفظ مراتع به عنوان یکی از عوامل مهم در تأمین غذای دامی، حفظ آب و خاک و کاهش پدیده‌های ناشی از تغییرات اقلیمی از اهمیت به سزایی برخوردار است.

در حال حاضر از ۸۴.۸ میلیون هکتار مراتع کشور، تنها ۷.۲ میلیون هکتار دارای پوشش بیش از ۵۰ درصد هستند، ۲۱.۴ میلیون هکتار پوششی بین ۲۵ تا ۵۰ درصد(مراتع نیمه متراکم) و ۵۶.۲ میلیون هکتار پوششی کمتر از ۵۰ درصد(مراتع فقیر) هستند.

گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری در کشور با چالش‌های مختلفی روبه‌رو هستند. یکی از این چالش‌ها، چرای بی‌رویه دام است که موجب آسیب به جنگل‌ها و مراتع و گونه‌های در معرض خطر انقراض می‌شود.

اجرای پروژه مدیریت چرا از راهکارهای حفظ و احیاء مراتع است. زمان ورود و خروج دام، ظرفیت دام و مدت استفاده از مرتع سه موضوع مهم در بحث مدیریت چرا است و اینکه چه تعداد واحد دامی با توجه به توان تولید علوفه مراتع، وارد مراتع شود و مدت زمان استفاده از این مراتع، از نکات مهم اجرای موفق این پروژه است.

چرای دام‌ها در مراتع اگر بیش از ظرفیت باشد، مشکلاتی برای منابع طبیعی به همراه دارد و چنانچه در این زمینه کنترل صورت گیرد، می‌توانیم مراتع را برای استفاده نسل‌های بعد نیز حفظ کنیم.

از جمله اقدامات سازمان منابع طبیعی کشور به‌منظور کنترل وضعیت پوشش گیاهی مراتع و بهبود پوشش گیاهی تشکیل کارگروه مدیریت چرا است. تخصیص بیشتر اعتبارات از طرح احیا و اصلاح مراتع برای پروژه مدیریت چرا، اعمال قُرق برای سال‌های خشکسالی، برخورد قضایی با متخلفان بهره‌برداری غیرمجاز، همکاری سایر ادارات و ارگان‌ها در آگاهی‌بخشی نسبت به ضوابط بهره‌برداری به منظور پیشگیری از افزایش تخلفات و موضوع تامین علوفه از سوی سازمان امور و عشایری برای جلوگیری از کوچ زودهنگام است.

یکی از آثار نامطلوب چرای بیش از ظرفیت مراتع، افزایش بیابان زایی است که این امر به این راحتی قابل جبران نیست. درحالی که می‌توان با آموزش بهره‌برداران و اطلاع رسانی به دستگاه‌های ذیربط و اتخاذ راهکارهای اصولی از افزایش سطح بیابان‌های استان جلوگیری کرد.

در صورتی که میزان چرای دام در مراتع با ظرفیت مراتع متناسب نباشد، در آینده شاهد بروز مشکلات فراوانی خواهیم بود و باید از هم اکنون به فکر جلوگیری از بروز این مشکلات باشیم.

از ضرورت‌های لازم برای جلوگیری از مشکلات احتمالی در این خصوص، باید خارج کردن دام‌های بیش از ظرفیت مراتع از عرصه‌های مرتعی با جدیت دنبال شود.

به گزارش ایسنا، مشارکت دادن همه بخش‌های ذیربط از جمله مرتعداران و عشایر در فعالیت‌هایی که برای حفظ مراتع و جلوگیری از تخریب آنها صورت می‌گیرد، از دیگر ضرورت‌ها در این خصوص است.

بسیاری از مرتعداران و عشایر به دلیل نداشتن اطلاعات کافی یا مشکلات معیشتی، خواسته یا ناخواسته، با چرای بیش از ظرفیت مراتع، زمینه‌های تخریب مراتع را فراهم می‌کنند که این امر، ضرورت اطلاع رسانی و فرهنگسازی را افزایش می‌دهد.

بهره برداران عرصه‌های منابع طبیعی نقش بسیار تعیین کننده‌ای در تخریب یا عدم تخریب مراتع دارند و ارائه آموزش‌های کافی به همراه الزام به تهیه طرح‌های مرتعداری و اطلاع از روش‌های بهره‌برداری اصولی باعث بالابردن توان تولیدی مراتع و بهبود وضعیت معیشت بهره‌برداران می‌شود و در نتیجه فعالیت‌های آنها کمتر از گذشته، موجب تخریب مراتع خواهد شد.

تداوم حفظ کیفیت مراتع و حفاظت از غنای طبیعی آنها کمک می‌کند تا بتوانیم علاوه بر استفاده از این منابع خدادادی، آنها را برای نسل‌های بعد نیز حفظ کنیم و به این ترتیب، مسئولیت خود در برخورد با طبیعت و نسل‌های آینده را به نحو مطلوبتری انجام دهیم.

انتهای پیام