این مجموعه باستانی هم اینک دارای ۳۸ راسته بازار و ۲۶ سرا و کاروانسرا است و نکته قابل تامل این بازار همچنان نمای باستانی و تاریخی خود را در بسیاری از بخش‌ها حفظ کرده و به همان ترکیب قدیمی باقی مانده است.
بازار مرکزی شهر همدان به لحاظ تاریخی و قدمت از ارزش بالایی برخوردار است اما قرار گرفتن در بافت فرسوده و وجود کاربری‌های غیراستاندارد این مکان را به یک کانون مستعد خطر تبدیل کرده است و چندی پیش نیز درباره یکی از پاساژهای همدان خبری منتشر شد که نیاز به ایمن‌سازی دارد، از این رو خبرگزاری ایسنا برآن شد تا درباره این موضوع سلسله نشست‌هایی را برگزار کند تا راهکارهای موثری برای بهبود وضعیت ایمنی در بازار مورد بررسی قرار گیرد.
لزوم ورود تمام سازمان‌ها برای بهبود ایمنی در بازار
رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر همدان با بیان اینکه برای ارتقای سطح ایمنی در بازار نیاز است که تمامی ارگان‌های مربوطه مانند ستادبحران، پدافند غیرعامل، آتش‌نشانی و.. ورود کنند تا تدابیر لازم در این زمینه اندیشیده شود، اظهار کرد: بافت بازار یکی از بافت‌های باارزش شهری بوده و نمی‌توان باهر سبک و سیاقی آن را ایمن و اصلاح کرد، بنابراین باید به صورت تخصصی برای مرمت و افزایش ایمنی اقدامات ضروری زیر نظر میراث فرهنگی و شهرداری انجام شود.
علی‌اکبرنظری با بیان اینکه همدان به عنوان یکی از شهرهای تاب‌آور در کشور شناخته شده است، افزود: در راستای بالا رفتن کیفیت ایمنی در بازار طبق آئین نامه‌ها باید پایداری ساختمان و مقاومت آنها افزایش پیدا کند که بهتر است مدیریت ارشد استان در این حوزه ورود کرده و از شهرداری مطالبه داشته باشد.
وی با بیان اینکه در سالجاری ۲۰ میلیارد تومان برای طرح ساماندهی جداره‌ها از پل اکباتان تا آرامگاه بوعلی در نظر گرفته شده و برای مرمت و بازسازی راستای کاروانسرای گلشن نیز بودجه تصویب شده است، اضافه کرد: در حوزه بهبود وضعیت ظاهری بافت فرسوده اقدامات خوبی صورت گرفته اما هیچکدام از این موارد پایداری آنها را بهتر نکرده است همچنین بعد از برگزاری جلسات متعدد در این زمینه برای افزایش رغبت و تمایل در راستای مرمت و تعمیر بافت فرسوده اجازه ساخت یک طبقه بیشتر یا بالا بردن تراکم به میزان پنج درصد به آنها داده شد اما موثر نبود.
نظری با بیان اینکه در دوم شورا طرح بازآفرینی و توانمندسازی مطرح شد که پنج منطقه از مناطق شهری همدان جزء این طرح قرار گرفتند، ادامه داد: بعد دیگر مرمت و بهبود وضعیت ایمنی بر عهده شهرداری‌ها بوده و از آنجا که شهرداری نیز درآمد پایدار آنچنانی ندارد که بتواند خودگردان شده و به خوبی در این عرصه اقداماتی را انجام دهد باید مجلس نیز وارد عرصه کار شده و موضوعات مربوط به ایمنی در بازار و بافت‌های فرسوده از طریق کارگروه‌های تخصصی با دیدگاه‌های حقوقی، اقتصادی و میراث فرهنگی پیگیری و در ابعاد مختلف تمام مجموعه‌های مربوطه باید درگیر شده و مسئولان کمر همت ببندند.
رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر همدان بیان کرد: بازار باید جایگاهی داشته باشد که مردم در آن به کمال انسانی فکر کنند و برای این امر لازم است که امنیت اقتصادی ایجاد شود و برای تحقق این امنیت مجمع امور صنفی باید ورود کرده و قیمت‌ها را تعدیل کند که متاسفانه مجامع امورصنفی اطلاعات وافی و کافی را از سطح شهر ندارند و یک بازنگری در آیین‌نامه‌ها برای به روز شدن این مجامع مورد نیاز است.
احتمال فرو ریختن مسجد جامع وجود دارد
وی با بیان اینکه حرکت‌هایی در مسجد جامع همدان مشاهده شده و احتمال فروریختن آن وجود دارد، خاطرنشان کرد: شهر همدان در گذشته بارانداز غرب کشور بوده و در دل بازار این شهر مراکزی وجود دارد که کالاها از اینجا به استان‌ها و شهرهای دیگر ارسال می‌شد اما اکنون این مراکز فرسوده شده و لازم است تدابیر دقیق و تخصصی برای احیا و مرمت آنها اندیشیده شود به این صورت که شهرداری در رأس امور قرار گرفته و هماهنگی‌های درون و برون سازمانی را پیگیری کند تا به دنبال احیا و ارتقای ایمنی در بازار امنیت اقتصادی نیز ایجاد شود.
نظری با بیان اینکه تعداد دقیق پاساژها و قسمت‌هایی از بازار که خطرساز هستند احصا و به آتش‌نشانی ابلاغ شده است، گفت: آتش‌نشانی در زمینه افزایش کیفیت ایمنی در بازار مسئول بوده و از آنجایی عرض کوچه‌ها در این مناطق فرسوده بسیار باریک بوده و هنگام بروز حوادث امکان تردد ماشین وجود ندارد و نصب شیر هیدرانت برای اطفاء حریق در این مناطق تنها اقدام آتش‌نشانی در راستای ایمن‌سازی بوده است در حالی‌که این سازمان می‌تواند از علم روز استفاده کرده و راهکارهای بهتری را برای افزایش ایمنی در بازار اجرا کند و آیا ستاد بحران برای لحظات حساس بعد از حادثه و باریک بودن معابر و کوچه‌ها تدبیری اندیشیده است؟
این عضو شورای شهر همدان با بیان اینکه چندین سال است که شهرداری‌ها در حوزه بهبود وضعیت بافت‌های فرسوده مبالغی را هزینه کرده و دولت مکلف است این پول را به شهرداری برگرداند اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است، تصریح کرد: در بحث مدیریت شهری مشکلاتی وجود دارد و در گذشته انجمن شهر وجود داشته و دایره نفوذ و عملکرد آن از شورای شهر بهتر بوده است اما اکنون برای رفع این مشکل می توان کلیه کارها را به شهرداری سپرد یا مدیریت هماهنگی شهری ایجاد شود تا ارگان‌ها برنامه‌های خود را از قبل در آن اطلاع رسانی کرده و از موازی کاری و انجام چندین باره امور جلوگیری کنند.
بازار تاریخی همدان به گِل نشسته است
نظری با تاکید بر اینکه با در نظر گرفتن کرامت انسانی به عنوان مبنا بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد اما هنگامی که سیاست جای ضرورت را بگیرد شاهد رشد افزون مسائل و مشکلات خواهیم بود، بیان کرد: بازار همدان که هزاران سال قدمت دارد اکنون به گل نشسته است و نیاز به ورود دولت و ملت با همکاری بخش خصوصی دارد و شورای تامین می‌تواند تک تک مسائل بازار را مانند یک مسئله امنیتی مورد بررسی قرار داده و دستوری برای آن صادر کند.
رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر همدان با بیان اینکه برای مجموعه عمارت خورشید در بازار دفتری ایجاد شده و مردم می‌توانند با حضور در آنجا دیدگاه و نقطه نظرات خود درباره ایمن‌سازی و مرمت بافت فرسوده بازار را بیان کنند و دو دفتر نیز برای این مجموعه پیشنهاد شده که در فرمانداری دچار ابهام شده و باید ابهام آن رفع شود، اعلام کرد: پاساژی در شهرک مدرس در حال ساخت است که ۸۰ درصد مراحل ساخت آن انجام و برای تمرکز بازار در محلات نیز پیمانکار پاساژ چمن کبابیان نیز مشخص شده است، همچنین شهرداری برای تکمیل این پروژه‌ها ۷۰ میلیارد تومان اوراق دریافت کرده که شهردار به جای احیای پروژه این مبلغ را در بانک گذاشته و حقوق کارمندان را با استفاده از آن پرداخت می‌کند.
وی با بیان اینکه پاساژهای جدید براساس نکات جهانی بوده و آیین‌نامه‌ها ساخته می‌شوند همانطور که پاساژ سینا واقع در میدان آرامگاه بوعلی با رعایت نکات ساخته و واگذار شده است، گفت: برای افزایش کیفیت ایمنی در بازار اراده در مدیران بسیار مهم است تا با همکاری مردم اقدامات خوبی در این زمینه صورت گیرد.
تقویت ایمنی اجتماعی پیش زمینه افزایش ایمنی در بازار
عضو هیئت علمی گروه معماری دانشگاه بوعلی‌سینا با بیان اینکه بافت تاریخی شهر در نگاه جدید شهرسازی بسیار ارزشمند است و باید برای حفظ آن تلاش کنیم، اظهار کرد: در دیدگاه شهرسازی، شهر باید دارای مقیاس انسانی بوده و از مقیاس خودرویی دوری کند و بازارها یکی از مصادیق انسان مدارانه در دل شهرها هستند، بنابراین اولین تلاش در راستای مرمت و ایجاد رونق در بازار این است که موضوع حرکت انسان در بازار مورد احترام قرار گیرد.
محمدرضا عراقچی با بیان اینکه پاساژ و بازار با هم تفاوت دارند و پاساژ یک پدیده نوین بوده که ممکن است در نقاط مختلف شهر ساخته شود اما بازار جایگاه ارزشی و تاریخی دارد که در نقاط خاصی از شهر ساخته شده و باید ساختار اقتصادی، کالبدی و اجتماعی آن احیا شود، افزود: ایجاد و تقویت ایمنی اجتماعی در بازار باید قبل از دیگر موارد ایمنی مورد توجه قرار گیرد چرا که اگر فرد هنگام بازار رفتن باید احساس امنیت داشته باشد همچنین برای مقاوم‌سازی این مراکز تجاری باید مردم قانع شوند که بازار به قطبیت قبلی خود بازگشته و مرجع بودن آن به لحاظ اقتصادی حل و رفع شود، بنابراین کسبه بازار باید این موضوع را با فروش جنس باکیفیت و ارزان قیمت اثبات کنند تا مراجعه به بازار و خرید افزایش پیدا کند.
وی با بیان اینکه ایمنی می تواند در ابعاد اجتماعی، اقتصادی یا سازه‌ای مورد بررسی قرار گیرد، اضافه کرد: برای داشتن بازار سالم مدیران شهری باید افراد را به سمت اقتصاد رقابتی در راسته بازارها سوق دهند که این موضوع در پاساژها دیده نمی‌شود، بنابراین باید در بازار اقتصاد رقابتی سالم راه‌اندازی شود که بعد از این کار بازار به لحاظ اقتصادی و اجتماعی ایمن شده و رونق می‌گیرد و کسبه بازار خودبه خود برای ایمن کردن محیط کار و به روز ساختن محیط آن اقدام می‌کنند، بنابراین نکته اول در راستای ارتقای ایمنی در بازار، ایجاد فعالیت اجتماعی در آن است.
وی با بیان اینکه در ساختار اجرایی مشکلاتی وجود دارد و برای رفع آن باید شورای راهبردی فعال شده و تمام ادارات به خط شوند و با همکاری شهرداری و میراث مباحث مربوط به ایمنی اصلاح شوند و شهردار وشورا به تنهایی توان اصلاح و ایجاد ایمنی در بازار را ندارند، اضافه کرد: بخش دولتی و خصوصی در زمینه ایجاد امنیت و مرمت در بازار باید با یکدیگر همکاری داشته باشند و لازم است آگاهی بخشی به کسبه بازار صورت گیرد که با مرمت بازار ایمنی آن بالاتر رفته و مردم با اطمینان خاطر به آنجا رفته و از آنها خرید می‌کنند و بخش خصوصی با هدایت و کمک سازمان‌های دولتی باید کار را در این زمینه به سرانجام برساند.
مرمت بازار و کاروانسراها نیاز به اغنا فرهنگ عمومی دارد
عراقچی با بیان اینکه کارهای مربوط به مرمت بازار و کاروانسراها نیاز به اغنا فرهنگ عمومی دارد، خاطرنشان کرد: پاساژ باستان در خیابان باباطاهر مخروبه شده و از رونق افتاده بود اما اکنون این پاساژ مرمت و به یکی از مراکز عمده عقیق، عتیقه و انگشتر تبدیل شده است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه یک مدل گردشگری در ایران به نام گردشگری خرید وجود دارد که اگر این موضوع رونق گرفته و بازار ایمن شود، بازار همدان به عنوان بارانداز غرب کشور بیش از پیش رونق می‌گیرد و اگر مردم و بازاریان قانع شوند که افزایش ایمنی و مرمت به نفع آنها است به‌طورقطع از مسئولان مربوطه این موضوع را مطالبه می‌کنند، افزود: پاساژ قدس و استقلال نسبتا قدیمی هستند و اکنون سیستم‌های جدیدی برای اطفاء حریق یا مقاوم‌سازی ساختمان‌ها معرفی شده و با استفاده از آنها می‌توان از تکرار حوادثی مانند پلاسکو جلوگیری کرد و تمام بازار باید به‌صورت دائم رصد شوند.
وی با بیان اینکه به لحاظ تئوری با هرگونه پاساژ مخالف هستم به دلیل اینکه اقتصاد باید در بازار رشد کند، تصریح کرد: کل فروشی در بازار و خرد فروشی در خیابان‌ها و محلات باید صورت گیرد و هنگامی که در یک خیابان فرعی پاساژ ۵۰ مغازه‌ای ساخته می‌شود آرامش محیط بهم خورده و گره ترافیکی به وجود می‌آید و ساخت این پاساژها در حوزه خدمات است در حالی‌که کشور نیاز به سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت و کشاورزی دارد و شغل‌های خدماتی عامل گرانی نیز هستند و باید خدمات در حد متعارف نگه داشته شوند و متاسفانه استان همدان نیز از لحاظ صنعتی و کشاورزی عقب است و نیاز به سرمایه‌گذاری در این موارد بیش از قبل احساس می‌شود.
عراقچی با بیان اینکه پاساژهای جدید به دلیل اینکه با آئین نامه‌های جدید ساخته می‌شوند از نظر ایمنی مشکل ندارند مگر اینکه مالک و سازنده در این زمینه تخلف داشته باشند، گفت: پاساژ سعیدیه دارای پروانه دو طبقه تجاری و مابقی مسکونی بوده که کاملا خلاف این موضوع عمل کرده است و این پاساژ سمبل وابستگی به نهادهای قدرت است.
وی با اشاره به اینکه وظیفه ایمن‌سازی بازار و بافت فرسوده بر عهده سازمان‌هایی مانند ستاد مدیریت بحران، آتش نشانی، پدافند غیرعامل و.. است، بیان کرد: موضوع فقط آتش‌سوزی نیست و ایران جزء کشورهای زلزله خیز در دنیا است پس باید بافت فرسوده مقاوم‌سازی شده و شرایط برای آواربرداری و تخلیه مجروحین آماده شود، بنابراین علاوه بر آتش‌نشانی باید تمام سازمان‌ها پای کارآیند و بازار به عنوان نماینده اصناف وارد کار شده و سیستم را اداره کنند.
تشکیل ستاد تسهیلگری در بازار با حضور نمایندگان ارگان‌های مربوطه
این استاد دانشگاه با اشاره به اقدامات خوب صورت گرفته در جریان ثبت جهانی هگمتانه و همکاری برخی از شرکت‌های خدمات رسان در این زمینه به دلیل تشکیل یک شورای راهبردی با مدیریت استاندار، تصریح کرد: برای افزایش ایمنی در بازار و بافت فرسوده یک ستاد راهبردی با عنوان ستاد تسهیلگری از نظر اجرایی با حضور نمایندگان شرکت‌های خدمات رسان، شهرداری، میراث فرهنگی به عنوان سیاستگذار، نمایندگان اصناف و نماینده قضایی باید شکل گرفته و در قسمت‌های مختلف بازار دفاتر کوچکی وجود داشته باشد که نمایندگان این ادارات در آن حضور داشته و کسبه بازار مشکلات را در آنجا مطرح کرده و راهنمایی دریافت کنند ودرنهایت زیر نظر ضوابط و مقررات میراث بازسازی را انجام دهند.
وی با بیان اینکه در بازار کابل و لوله گاز سرگردان فراوان وجود دارد و سقف‌هایی در آنجا نصب شدند که به هیچ وجه با بافت بازار هماهنگ نیستند که این سقف‌ها علاوه بر تخریب جلوه بافت تاریخی به تخلیه دود نیز آسیب وارد کرده است، گفت: بافت بازار باید از هر نظر ایمن باشد اما متاسفانه این شرایط برای آن فراهم نشده است و حل کردن مشکل ایمنی بازار از پشت میزها در ادارات حل شدنی نیست و باید به صورت میدانی عمل شود و شهردار منطقه ۵ باید در دل بازار دفتر داشته و یکی از اتاق‌های آن به نمایندگان تام الاختیار سازمان‌های خدمات رسان اختصاص داده شود تا کسبه بازار را راهنمایی کنند.
بازار همدان از نظر ایمنی وضع خوبی ندارد
عراقچی با بیان اینکه بازار در حریم هگمتانه بوده و هرگونه دخل و تصرف در بازار باید زیر نظر میراث فرهنگی انجام شود تا بتوانیم سال آینده پرونده ثبت بافت تاریخی را به پرونده ثبت جهانی سایت هگمتانه الحاق کرد، اظهار کرد: بازار همدان از نظر ایمنی وضع خوبی ندارد و باید حرکت خودروهای امدادی در بازار تسهیل شده و بناهای ضعیف به لحاظ کالبدی تقویت شوند.
وی با بیان اینکه یکی از دلایل بازار رفتن لذت اجتماعی آن بوده و افراد در آنجا با یکدیگر دیدار کرده و تلاقی فرهنگ‌ها صورت می‌گیرد و بازار از دیدگاه شهرسازی یک قرارگاه رفتاری است و می‌توان در آنجا مواردی را آموخت و فرهنگ‌ها را اصلاح کرد، ادامه داد: یکی از عمده‌ترین مشکلات کسبه بازار در راستای ارتقا ایمنی یا تعمیرات مربوط به بحث حقوقی آن است و از آنجایی که بازار همدان سرقفلی بوده و مالک اعیانی یا عرصه نیست هنگامی که کسبه بازار قصد بازسازی داشته باشند باید مالک به این کار رضایت داشته و اجازه دهد و درغیر اینصورت باید از دادگستری باید حکم ثانویه دریافت کند.
موضوع ایمنی بازار در همدان سربگیر ندارد
این عضو هیئت علمی گروه معماری دانشگاه بوعلی‌سینا گفت: در کشورهای دیگر موضوعی به نام مدیریت واحد شهری وجود دارد و تمام سازمان‌هایی که در شهر حضور دارند و فعالیت می‌کنند زیر نظر شهرداری هستند و در ایران حدود ۱۱۰ سازمان به‌طور مستقل فعال هستند که امور آنها به شهر مربوط است و شهردار اختیاردار شهر نیست که این باعث ایجاد مسئله در مدیریت شهری می‌شود چرا که هر کدام از ارگان های خدمات رسان برای خود تصمیم گرفته در حالی که ممکن است این دستورالعمل با تصمیم اداره دیگر همخوانی نداشته و یا با منافع دیگر ادارات در تضاد باشد که تمام این موارد نشان‌دهنده این است که در حوزه مدیریت واحد شهری مشکلاتی وجود دارد و چندین سال است که قرار بر این بوده که راهکاری برای موضوع در مجلس تصویب شود اما وزارتخانه‌ها حاضر نیستند اختیارات خود را به شهرداری واگذار کنند.
عراقچی با بیان اینکه اولین مانع ارتقای ایمنی در بازار این است که موضوع سربگیر ندارد به این معنا که مدیریت قدرتمندی در این زمینه نیست، تصریح کرد: اگر استانداری را به عنوان مسئول در این زمینه معرفی کنیم خواهند گفت که ما نماینده سیاسی دولت هستیم و شهرداری در حوزه امور شهری مستقل بوده و بودجه دارد اما در هنگام اجرای عمل هیچ اداره‌ای به حرف شهرداری گوش نمی‌کند چرا که این ارگان‌ها دولتی هستند و شهرداری زیر نظر شورا فعالیت می‌کند، بنابراین یکی از عمده‌ترین موانع مقاوم‌سازی یا ایمن‌سازی بازار ساختار اداری غلط است و برای رفع این مشکل نیاز به رفاقت داریم مانند رفاقتی که سال گذشته در راستای کمک به ثبت جهانی هگمتانه صورت گرفت.
انتهای پیام
نظرات