کیست هیداتید یک نوع آلودگی انگلی است که از طریق کرمی به نام اکینوکوکوس ایجاد شده و موجب بروز آسیب در کبد، ریه و سایر اندام‌های بدن می‌شود و به گفته متخصصان تنها راه ابتلای انسان به این بیماری، خوردن تخم انگل دفع شده از سگ است که از طریق خوردن سبزیجات آلوده به مدفوع این حیوان  و تماس مستقیم با سگ مبتلا است.

حسن برجی در در همین زمینه در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: کیست هیداتید یک بیماری مشترک بین انسان و حیوان است. انسان در تماس مستقیم با سگ و یا مدفوع آلوده این حیوان، درگیر بیماری هیداتیدوزیس می‌شود.

وی با اشاره به اینکه روش انتقال این بیماری به صورت مدفوعی- دهانی است، تاکید کرد: تنها راه ابتلای انسان به این بیماری، خوردن تخم انگل دفع شده از سگ است که از طریق خوردن سبزیجات آلوده به مدفوع این حیوان  و تماس مستقیم با سگ مبتلا است زیرا اگر تخم انگل به بدن سگ چسبیده باشد، با لمس بدن این حیوان، فقط از طریق خوردن تخم، بیماری به انسان منتقل شود در نتیجه بایستی پس از تماس با سگ حتما دست‌ها به خوبی شسته شود.

عضو هیئت علمی گروه پاتوبیولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: عمدتا سگ‌های ولگرد با خوردن کیست‌های تشکیل شده در لاشه‌ حیوانی مانند گوسفند درگیر بیماری شده و این انگل در بدن سگ به عنوان میزبان اصلی سیر تکاملی خود را طی می‌کند و تخم انگل همراه با مدفوع سگ دفع می‌شود.

 وی افزود: اگر سگ مجدد به این انگل آلوده نشود، پس از ۶ ماه بدن این حیوان از این انگل پاک خواهد شد. خوردن کیست‌های انگلی موجود در ریه و کبد گوسفند و گاو باعث انتقال هیداتیدوزیس به انسان نمی‌شود و مشکلی برای سلامت انسان به وجود نمی‌آورد.

برجی ادامه داد: بالا رفتن رطوبت هوا، باعث ماندگاری بیشتر این تخم در طبیعت می‌شود. در فصل گرم و خشک تابستان، میزان عفونت‌زایی این تخم کمتر خواهد شد ولی این بیماری تابع فصل نبوده و در تمام فصول سال وجود دارد. سگ‌های خانگی باید دارای شناسنامه باشند و هر ماه به صورت مرتب از داروی ضد انگل استفاده کنند. آلودگی در سگ‌های نگهبان و گله بیشتر است.

وی با تاکید بر اینکه احتمال درگیری با این بیماری در تمامی افراد جامعه وجود دارد، بیان کرد: کیست هیداتید در افراد سالمند و افراد با سیستم ایمنی ضعیف، نمود بیشتری خواهد داشت. اشخاصی که در ارتباط با سگ‌ها هستند، سبزی‌کاران و زنان خانه‌داری که سبزی را به خوبی پاک نمی‌کنند، بیشتر در معرض این بیماری قرار می‌گیرند، همچنین با تردد و دفع مدفوع سگ‌های ولگرد بیمار در بوستان‌های درون شهری، امکان درگیری کودکان نیز بالا می‌رود.

شایع‌ترین نقاط تشکیل کیست در انسان، کبد و ریه است

این استاد انگل شناسی با تاکید بر اینکه شایع‌ترین نقاط تشکیل کیست در انسان، کبد و ریه است، گفت: کیست در هر ارگانی از بدن انسان می‌تواند تشکیل شود. علائم کیست ریوی سرفه، خس‌خس، تنگی نفس و... است.

وی ادامه داد: کبد با کیست‌های کم حجم و با تعداد کم، می‌تواند فعالیت خود را انجام دهد و اگر حجم و تعداد کیست‌ها در این ارگان زیاد شود، علائمی مانند تب، درد‎‌های شکمی، بزرگی کبد و آب آوردن شکم به وجود می‌آید. احتمال تشکیل کیست‌های مغزی در انسان بسیار کم بوده که علائم عصبی را به همراه خواهد داشت. کیست‌های عضلانی و استخوانی نیز وجود دارد.

برجی عنوان کرد: بسته به جایگاه تشکیل و اندازه کیست، مدت زمان بروز علائم از چند روز تا چند ماه متفاوت است، اما در کیست‌های کبدی که روند کند بوده و علائم به سرعت بروز پیدا نمی‌کند، اگر کیست در بدن فرد بزرگ شود، با رخدادی جانبی، کیست در بدن پاره شده، شوک به بدن وارد و امکان مرگ فرد وجود دارد. 

وی اظهار کرد: تشخیص این بیماری از طریق عکس‌برداری و تست‌های سرولوژی مانند کیت‌های الایزا و سرمی انجام شده و پس از تشخیص دقیق جایگاه و اندازه کیست، دارو درمانی برای کیست‌ها در ارگان‌های حساس و یا جراحی برای برداشتن کیست‌ها در نقاط کم خطر، انجام می‌شود.

برجی افزود: الویت با جراحی و حذف کیست از بدن است، در غیر این صورت دارو درمانی با داروی آلبندازول در حجم بالا به مدت سه ماه انجام خواهد شد.

عضو هیأت علمی گروه پاتوبیولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: طبق مطالعات انجام شده، در بیشتر استان‌های کشور این بیماری به صورت بومی (Endemic) وجود دارد و همچنین طبق بررسی‌های انجام شده در کشتارگاه‌ها، وجود این کیست در ارگان‌های مختلف دامی نشان از آلودگی مراتع در کشور است.

برای شست‌وشوی سبزیجات از مواد شوینده‌ای که باعث ایجاد لغزندگی می‌شوند استفاده شود

برجی اضافه کرد: طبق تحقیقات سال ۲۰۱۵ بر روی سگ‌های ولگردی که در مشهد معدوم سازی می‌شد، حدود ۴۸ درصد این سگ‌ها آلوده بودند. میزان آلودگی در سگ‌های خانگی کمتر و حدود ۱۰ درصد گزارش شد. در حدود سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ آلودگی انگل در حدود ۲۳ درصد بوده و طی ۱۰ سال کنترل دام‌ها در کشتارگاه، رشد ۲۰ درصدی این بیماری در شتران، رشد ۵ تا ۸ درصدی در گوسفندان  و در گاو به دلیل دسترسی کمتر به مراتع رشد ۲ تا ۳ درصدی دیده می‌شود.

وی تاکید کرد: مصرف سبزیجات بسیار مفید است، اما باید در هنگام شست‌وشوی سبزی و صیفی‌جات دقت شود. برای شست‌وشوی سبزیجات از مواد شوینده‌ای که باعث ایجاد لغزندگی می‌شوند استفاده و به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه درون یک لیتر آب، ۵ قطره ماده شوینده ریخته و سبزی را در این محلول  خیسانده و پس از آن با فشار بالا، آبکشی انجام شود. 

از ابتدای سال گذشته تا به الان ۲۵۸ مورد مورد از  ابتلا به این بیماری در حوزه دانشگاه علوم پزشکی مشهد ثبت شده است

رئیس گروه مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در این زمینه به ایسنا گفت: کیست هیداتید بیماری انگلی و مشترک بین انسان و دام است. انگل اکینوکوکوس‌گرانولوزوس در لاشه‌ حیوانات مختلف درگیر با این بیماری وجود دارد که لاشه آنها توسط سگ خورده و تخم این انگل از طریق مدفوع سگ دفع و باعث آلودگی محیط می‌شود.

زهرا نهبندانی ادامه داد: انسان با خوردن سبزیجات و صیفی‌جات آلوده به مدفوع سگ بیمار، درگیر کیست هیداتید می‌شود. عدم رعایت شست‌وشو بهداشتی و چهار مرحله‌ای هر محصول کشاورزی جالیزی به خصوص سبزی و صیفی‌جاتی مانند خیار و گوجه که در تماس مستقیم با خاک هستند، احتمال درگیری این بیماری انگلی را در انسان بالا می‌برد. 

وی بیان کرد: شست‌وشوی چهار مرحله‌ای سبزیجات به این صورت است که ابتدا سبزی از گل ولای پاکسازی می‌شود و باید گل چسبیده به آن به خوبی شسته و حذف شود، سپس باید مراحل انگل‌زدایی و ضدعفونی با محلول یا قرص‌های کلر انجام شود. در ظرفی، سبزیجات را با کلر به مدت ۲۰ دقیقه غرقاب کرده تا تخم انگل و سایر آلودگی‌های چسبیده به سبزیجات ته‌نشین شده و پس از آن، سبزی را از آب حاوی کلر جدا کرد و در ظرفی دیگر آبکشی کنند. در انتها آبکشی نهایی برای شست‌وشوی بهداشتی سبزیجات انجام می‌شود.

نهبندانی عنوان کرد: بسته به ناحیه‌ای از بدن که کیست در آن تشکیل می‌شود، علائم مختلفی برای این بیماری بروز پیدا می‌کند که اغلب موارد کیست‌های هیداتید درناحیه شکمی، دستگاه گوارش، سیستم تنفسی به خصوص در ریه‌ها تشکیل می‌شود. با سونوگرافی ابعاد و منطقه تشکیل کیست شناسایی و پس از آن با تشخیص پزشک متخصص داخلی، عمل جراحی برای برداشتن و حذف کیست انجام می‌شود. 

رئیس گروه مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه احتمال ابتلا به کیست هیداتید در انسان از 2 سالگی و پس از شروع به خوردن مواد غذایی تا انتهای عمر وجود دارد، گفت: علائمی مانند تنگی نفس، احساس وجود توده در بدن و نشانه‌های گوارشی دارد که تنها راه درمان، خروج کیست با عمل جراحی است.

نهبندانی خاطر نشان کرد: این کیست می‌تواند در دام‌هایی مانند گاو و گوسفند نیز تشکیل شود و راه دیگر انتقال کیست هیداتید خوردن گوشت و احشای حیوانات درگیر با این کیست است. مردم گوشت مصرفی خود را از کشتارگاه‌های مجاز و ممهور به مهر سازمان دامپزشکی خریداری کنند زیرا که مراحل بهداشتی آن طی و عاری از بیماری‌های تب کریمه کنگو و کیست هیداتید است.

وی اظهار کرد: متاسفانه آمار بالایی از کیست هیداتید به مراکز بهداشت در استان گزارش می‌شود که در سال ۱۴۰۲، ۲۳۱ مورد گزارش شده که از این تعداد، ۱۰۶ مورد مربوط به مشهد بوده و از ابتدای سال جاری تا به الان نیز ۲۷ مورد از این بیماری ثبت شده است.

وی تصریح کرد: این آمار مواردی است که به مراکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد مراجعه داشته یا گزارش شده اند؛ آمار شیوع بیماری با احتساب موارد تشخیص و درمان در بخش خصوصی بالاتر از این است.

نهبندانی تصریح کرد: برای این بیماری انگلی داروی آلبندازول تجویز شده که بسیار سخت پیدا می‌شود و درمان‌های دارویی را با مشکل مواجه می‌کند.

رئیس گروه مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد تاکید کرد: لارو انگل عامل کیست هیداتید از طریق خوردن سبزیجات آلوده به مدفوع سگ و خوردن احشاء دام‌هایی که مورد تایید دامپزشکی نیستند، به انسان منتقل می‌شود.

وی افزود: کنترل سگ‌های ولگرد، جلوگیری از ورود سگ‌ها به مزارع و باغات و رعایت موازین بهداشتی در هنگام مصرف سبزیجات و صیفی‌جات راه‌های پیشگیری از ابتلا به این بیماری است.

نهبندانی با اشاره به اینکه احتمال مرگ انسان با ابتلای به این بیماری ۳ تا ۵ درصد وجود دارد، خاطرنشان کرد: مواردی از این بیماری که کیست در دستگاه تنفسی و ریه‌ها بوده که با فشار کیست، فرد دچار نارسایی قلبی و تنفسی شده و در نهایت به مرگ فرد منجر شده است و معمولا کیست‌های تشکیل شده در مغز بسیار کم بوده و بسیار سریع شناسایی می‌شود.

ارگان‌های آلوده به انگل  شناسایی شده در کشتارگاه‌ها، کاملا معدوم‌سازی می‌شوند

لازم به ذکر است برای ارائه اطلاعاتی کامل از وجود این بیماری در گله‌های دامی، طی پیگیری‌های بسیار زیادی که با سازمان دامپزشکی استان انجام شد، این سازمان از بیان آمار ارگان‌ها و اندام‌های  آلوده ضبط شده در کشتارگاه‌های استان خودداری کرد.

 هادی زارعی، مدیر روابط عمومی سازمان دامپزشکی خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: کیست هیداتیدی که در کشتارگاه‌ها ضبط می‌شود با جامعه انسانی ارتباطی ندارد، زیرا با معدوم‌سازی این ارگان‌ها، هیچ سگی به این کیست‌ها دسترسی نخواهد داشت و نمی‌تواند با خوردن آن این بیماری را به جامعه انسانی منتقل کند.

از آنجا که این بیماری بیشتر در مناطق روستایی، بروز می‌کند و معمولا افرادی که در نزدیکی گوسفند و دام زندگی می‌کنند و یا در خانه از سگ نگهداری می‌کنند بیشتر در معرض ابتلا به این انگل قرار دارند لزوم اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی عمومی در این مناطق بیشتر احساس شده و لازم است مسئولان ذی‌ربط در این زمینه پیگیری‌های بیشتری را در زمینه پیشگیری از این بیماری انجام دهند.

انتهای پیام