سولماز رفیعی، کارشناس مسئول حیات‌وحش استان اصفهان، در گفت‌وگو با ایسنا و درخصوص علت نام‌گذاری روز جهانی مارمولک، اظهار کرد: مارمولک‌ها در طبیعت حیوانات مظلومی هستند و کمتر شناخته شده‌اند. همین ناآگاهی مردم سبب می‌شود تا این جانور را از بین ببرند. مردم تصورات نادرستی دربارۀ مارمولک‌ها دارند، مثلاً به‌اشتباه آن‌ها را سمی می‌دانند یا گمان می‌کنند که دمشان سیانور دارد.
او افزود: مارمولک‌ها جابه‌جایی فصلی و جغرافیایی زیادی ندارند. به همین علت تخریب زیستگاه و فعالیت‌های گوناگون انسانی ازجمله تغییرات معادن روی زندگی این حیوان تأثیر می‌گذارد و ممکن است به مرگش منجر شود. بنابراین، علت نام‌گذاری روزی به نام مارمولک در تقویم از یک طرف به اطلاعات نادرست مردم مربوط می‌شود و از طرف دیگر به ویژگی زیستگاهش بازمی‌گردد. در یک کلام به اهمیت حفظ جان مارمولک اشاره دارد.
کارشناس مسئول حیات‌وحش استان اصفهان توضیح داد: ۱۴ آگوست، روز جهانی مارمولک، در کشورهای مختلف دنیا تلاش می‌شود تا مردم از جنبه‌های زیست‌محیطی آموزش ببیند و با دنیای این خزنده آشنا شوند. خصوصاً برای آموزش به جوامع محلی یا جوامعی که دورتادور مناطق چهارگانه زندگی می‌کنند، کوشش بسیاری می‌شود.
او با نظر به مناطق چهارگانه یادآور شد: مقصود از مناطق چهارگانه پارک‌های ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاه‌های حیات‌وحش و مناطق حفاظت‌شده است. در مدارس نیز به همیاران کودک آموزش‌های مورد نیاز داده می‌شود. همیاران نیز آموزش‌ها را به گروه‌های هدف انتقال می‌دهند.
رفیعی سپس گفت: زمانی که یک روز در تقویم جهانی به‌نام حیوانی، مانند مارمولک، نام‌گذاری می‌شود، مردم کنجکاوی و توجه بیشتری دربارۀ آن حیوان از خود نشان می‌دهند. گروهی به دنبال مطالعه دربارۀ حیوان می‌روند و همۀ این‌ها در کنار هم سبب می‌شود تا زیستگاه انواع حیوانات حفظ و حتی به یک مارمولک هم عمیق‌تر نگاه شود.
کارشناس مسئول حیات‌وحش استان اصفهان به ویژگی مارمولک‌ها در مقایسه با سایر خزندگان نظر کرد و این‌گونه شرح داد: مارمولک‌ها در مقایسه با دیگر خزندگان تنوع بیشتری دارند. درواقع، ازنظر جمعیتی و گونه بسیار متنوع محسوب می‌شوند.
او با نظر به خصایص مارمولک‌ها افزود: مارمولک‌ها حیوانات خونسردی هستند و دمای بدنشان تابع درجۀ حرارت محیط است. همین خونسردی سبب می‌شود تا به خوراک کمتری برای تغذیه نیاز داشته باشند. ازآنجاکه مارمولک‌ها به آب فراوانی نیاز ندارند، ردپای آنان را در همه‌جا به‌غیراز قطب شمال می‌توان یافت. بنابراین، مارمولک‌ها در تمام زیستگاه‌های ایران هم زندگی می‌کنند.
رفیعی بیان کرد: خزندگان مورد بحث بویایی قوی‌ای دارند. مارمولک‌ها گوشت‌خوار یا درواقع حشره‌خوار هستند. در نگاهی جامع‌تر باید بگویم که سوسمارهای خاردم برخلاف دیگر مارمولک‌ها گیاه‍خوارند. جالب‌توجه است که اتفاقاً خاردم‌ها جثۀ بزرگ و قیافه ترسناکی دارند!
این کارشناس حیات‌وحش در ادامه چنین توصیف کرد: بدن مارمولک‌ها از پولک تشکیل شده است و همین خصیصه در فصول گرم کمک می‌کند تا آب بدنشان تبخیر نشود. فصل تابستان همچون یک سلول خورشیدی در بدن آن‌ها عمل می‌کند؛ یعنی مارمولک‌ها گرما و انرژی خورشیدی را جذب بدنشان می‌کنند. این گرما و انرژی در غدۀ هیپوفیزشان فعال می‌شود و کمک می‌کند تا خیلی از آن‌ها، مانند آفتاب‌پرست‌ها، تغییر رنگ بدهند.
او در ادامه از منظر هرم غذایی به اهمیت این خزنده در طبیعت نگاه و اشاره کرد: مارمولک‌ها در هرم زنجیرۀ غذایی بسیار مهم‌اند؛ چون از حشرات و بندپایان تغذیه می‌کنند. بر این اساس، باید بدانیم در مکانی که مارمولک‌ها زندگی می‌کنند، حشرات و بندپایان وجود ندارند یا تعدادشان از یک تعادل برخوردار است. بنابراین، اگر مارمولک‌ها بی‌دلیل کشته شوند، تعداد حشره‌ها و بندپایان هم افزایش می‌یابد.
رفیعی تأکید کرد: مارمولک‌ها حیوانات خیلی تمیزی هستند. در هر مکان مشخصی که باشند، آنجا آلودگی وجود نخواهد داشت. آن‌ها بیشتر مکان‌های مرطوب را دوست دارند و در چنین جاهایی دیده می‌شوند. مارمولک‌ها برای دفاع از خودشان فرار می‌کنند، اما حالت‌های دفاعی دیگری هم دارند.
کارشناس مسئول حیات‌وحش استان اصفهان خاطرنشان کرد: گاهی مارمولک‌ها از طریق خودخوری دم اقدام به حفظ جانشان می‌کنند؛ یعنی برخی از گونه‌ها زمانی که در معرض شکارچی قرار می‌گیرند، توانایی جداکردن دم خود را دارند. آن‌ها دم خود را از روی قسمتی که غضروفی است، جدا می‌کنند.
او با تأمل در ساختار دم مارمولک اظهار کرد: دم جداشده به‌دلیل برخورداری از یک فعالیت عصبی چند ثانیه دارای حرکت است و بعد کاملاً ساکن می‌شود. همین حرکت دم راه نجات مارمولک است. درواقع، حواس شکارچی با مشاهدۀ دم متحرک پرت می‌شود و مارمولک فرار می‌کند.
رفیعی به یکی دیگر از راه‌های دفاعی مارمولک‌ها نگاه کرد و توضیح داد: یکی از روش‌های دیگر برای دفاع از خود استتار یا همرنگی است، مانند آفتاب‌پرست‌ها که رنگ‌دانه‌های داخل بدنشان را تغییر می‌دهند و همرنگ محیط می‌شوند. آفتاب‌پرست‌ها با این اقدام، خودشان را از دیدگان شکارچی پنهان می‌کنند.
کارشناس مسئول حیات‌وحش استان اصفهان در انتها یادآور شد: از مردم درخواست دارم که به شناخت انواع جانوران اهمیت بدهند. از مردم می‌خواهم بی‌دلیل از هیچ حیوانی حتی یک مارمولک هم نترسند. بهتر است ابتدا آموزش‌های لازم و کافی را دریافت کنیم؛ چراکه با آموزش و آگاهی نگاهمان به حیوانات دگرگون می‌شود. با این دگرگونی می‌توانیم ترس‌هایمان را پشت‌سر بگذاریم و به حفظ حیوانات در سرزمین‌مان کمک کنیم.
انتهای پیام
نظرات