به گزارش ایسنا، یکی از چالش‌های مهم برخی از خانواده‌ها در جوامع امروزی، اختلال مصرف مواد و اعتیاد است. این مشکل تحت تأثیر متغیرهای ژنتیکی و محیطی مانند استرس، مهارت‌های مقابله‌ای ضعیف و تجربیات آسیب‌زای فرد قرار دارد. اعتیاد والدین می‌تواند پیامدهای بالینی و عملکرد نامناسب برای خود و سایر اعضای خانواده به همراه داشته باشد. گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی و کمیته کنترل مواد مخدر نشان از مصرف فزاینده مواد مخدر در سطح جهانی دارد. این مسئله تنها در الگوی مصرفی بین کشورها و گروه‌های سنی مختلف متفاوت است.

محققین معتقدند که نوجوانان باورهای خود در مورد مصرف مواد را از الگوهای نقش‌ها، خصوصاً دوستان نزدیک و والدین مصرف‌کننده مواد مخدر کسب می‌کنند. ارتباطات خانوادگی و دوستانه با الگوهای رفتاری تأیید کننده مصرف مواد می‌تواند منجر به انحراف نوجوانان شود. والدین نقش تأثیرگذار و پایداری در شروع مصرف مواد و شکل‌گیری ارزش‌ها، نگرش‌ها و عادات فرزندان دارند. مصرف مواد مخدر والدین علاوه بر خود فرد، پیامدهای روان‌شناختی طولانی‌مدتی برای خانواده و کودکان به همراه دارد، از جمله مشکلات مالی، بهداشتی، و هیجانی، افزایش تنش در خانواده و مشکلاتی مانند کودک‌آزاری و همسرآزاری.

در مطالعه ای که توسط شهروز نعمتی، دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز، و سه همکار هم دانشگاهی او انجام شده است. با تمرکز بر تجربیات زیسته دانش‌آموزان دارای پدر وابسته به مواد، به بررسی ابعاد مختلف زندگی این دانش‌آموزان پرداخته شده است.

در این پژوهش کیفی،۲۱ نفر از دانش‌آموزان دارای پدر وابسته به مواد در شهر تبریز مشارکت داشته اند و  ابزار جمع‌آوری داده‌ها از آنان، مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته بوده است.

نتایج بررسی ها این مطالعه نشان داد که تجربیات زیسته این گروه از دانش‌آموزان شامل شش بعد مختلف است: تجربه کلی روان‌شناختی، تجربیات اجتماعی، تجربیات خانوادگی، تجربیات اقتصادی، تجربیات تحصیلی، تجربیات رفتاری، و تجربیات مذهبی. این ابعاد به ۲۴ زیرمقوله تقسیم شدند که به تفصیل تجربیات دانش‌آموزان را توصیف کردند.

در این پژوهش، تجربیات روان‌شناختی شامل بی‌اعتمادی، استرس، احساس بدبختی و درماندگی، و مشکلات خواب بودند. تجربیات نیز اجتماعی شامل عدم ارتباط با آشنایان، طرد از سوی دوستان و آشنایان، و برچسب‌های منفی بود. در تجربیات خانوادگی هم دانش‌آموزان مشکلاتی مانند طلاق، فقدان امنیت و فقدان آبرو را تجربه کردند. همچنین تجربیات اقتصادی شامل فقر و عدم حمایت مادی بود. در بعد تحصیلی، دانش‌آموزان افت تحصیلی، فقدان انگیزه و عدم تمرکز را تجربه کردند. نهایتاً، تجربیات مذهبی شامل شکایت از خداوند و شکایت از تقدیر بود.

این یافته‌ها با نتایج پژوهش‌های قبلی در مورد تأثیرات منفی اعتیاد والدین بر کودکان همخوانی دارد. به عنوان مثال، دانش‌آموزان با پدر معتاد به دلیل محیط پرتنش خانه و اختلال در روابط والد-فرزندی، آستانه تحمل پایین‌تری در برابر فشارهای روانی دارند و از مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی و پرخاشگری رنج می‌برند.

همچنین، این کودکان به دلیل احساس شرم و خجالت از ارتباط و مشارکت با دوستان و همسالان خودداری می‌کنند و شایستگی اجتماعی پایین‌تری دارند.

این یافته‌ها که اهمیت توجه به وضعیت روانی و اجتماعی کودکان در خانواده‌های معتاد را نشان می‌دهند و بر ضرورت برنامه‌های حمایت روان‌شناختی و اجتماعی برای این گروه تأکید دارند، در فصلنامه «اعتیادپژوهی» وابسته به دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری به چاپ رسیده اند. این نشریه به انتشار مقالات علمی و پژوهشی در زمینه مسائل مرتبط با اعتیاد و مواد مخدر می‌پردازد.

انتهای پیام