اعتیاد به مواد مخدر در واقع نوعی بیماری است که بر مغز و رفتار فرد تأثیر می‌گذارد. در این حالت فرد دچار ناتوانی در کنترل استفاده از یک داروی قانونی یا غیرقانونی می‌شود. موادی مثل الکل، ماری‌جوانا و نیکوتین جز مواد مخدر محسوب می‌شوند. افراد معتاد با وجود اطلاع از مضرات مصرف این مواد بازهم به استفاده از آن‌ها ادامه می‌دهند.

بسیاری از افراد معتاد به مواد مخدر، در موقعیت‌های اجتماعی به‌عنوان تفریح و تجربه‌کردن از مواد مخدر استفاده کرده و پس از مدتی، به مصرف به‌صورت مکرر دچار می‌شود. خطر اعتیاد و سرعت معتاد شدن شخص به نوع ماده مخدر بستگی دارد. بسیاری از افراد معتاد باگذشت زمان به دُزهای بیشتری از آن ماده نیاز دارند تا حس قبلی را تجربه کنند.

بیشتر مواد مخدر بر مدار پاداش مغز تأثیر می‌گذارند و باعث افزایش پیام‌رسان شیمیایی دوپامین می‌شوند. این تغییر در سیستم پاداش باعث می‌شود تا فرد رفتارهای مورد نظر برای تکرار این فرایند را دوباره تکرار کند. افزایش دوپامین در مغز رفتارهای لذت‌بخش اما ناسالم را تقویت می‌کند.

با ادامه مصرف، مغز با آن سازگار شده و توانایی سلول‌های مدار پاداش کاهش می‌یابد. در این حالت شخص دیگر احساسی که در اولین مصرف داشته است، تجربه نمی‌کند. باید شخص معتاد دوزهای بیشتری مصرف کرده تا به همان میزان رضایت برسد.

دستگاه‌های اجرایی برای مبارزه با مواد مخدر به وظایف خود عمل کنند

سرپرست استانداری آذربایجان شرقی، در جلسه شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان، با تاکید بر ضرورت ریشه‌کن کردن اعتیاد به مواد مخدر در جامعه، گفت: براساس دستورالعمل‌ها و قوانین، برای هر دستگاه در حوزه پیشگیری از اعتیاد وظیفه‌ای تعیین شده که ضمن آگاهی باید به‌صورت دقیق و جدی آن را اجرا کنند. 

تراب محمدی افزود: مواد مخدر یک پدیده‌ شوم و خانمان‌سوز است که توسط استعمارگران جهت تسلط بر جهان سوم طراحی شده، اما الان خود آنها نیز گرفتار این بلا شده‌اند.

وی با بیان اینکه اگر پیشگیری از اعتیاد در اولویت برنامه‌های مسئولان قرار گیرد می‌توانیم به موفقیت‌های تأثیرگذار در کاهش اعتیاد امیدوار باشیم، اظهار کرد: چنان چه در دوران همه‌گیری بیماری کرونا، همه مردم و دستگاه‌های اجرایی با همدلی و مشارکت سعی در مهار این بیماری داشتند، باید مبارزه با مواد مخدر و ریشه‌کن‌ کردن آن نیز به همین نحو جدی گرفته شده و مهار شود.

سرپرست استانداری آذربایجان شرقی افزود: باید مردم را نسبت به این امر مهم حساس کنیم، چرا که در صورت مهار نشدن، قابل تسری به همه خانواده‌ها و همه افراد و اقشار جامعه است.

مرکز ماده ۱۶ معتادان به تنهایی جوابگوی تبریز نیست

محمدی گفت: مرکز ماده ۱۶ معتادان به تنهایی جوابگوی شهرستان تبریز نیست و باید در شهرهای پرخطر نیز مشابه این مرکز ایجاد شود.

وی افزود: بدون شک موضوع اعتیاد به دلیل گستردگی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی است که خانواده‌ها و همه افراد جامعه را تهدید می‌کند و به همین دلیل برای مقابله با آن از تمام ظرفیت‌ها باید استفاده کنیم.

وی ادامه داد: مقابله با مواد مخدر و ریشه‌کن کردن آن نیازمند عزم جدی همه‌ دستگاه‌های اجرایی است؛ لذا لازم است دستگاه‌های اجرایی مرتبط به صورت کاربردی و اجرایی به این موضوع ورود کنند.

قصه پرغصه مواد مخدر تهدید عظیمی برای کشور است 

دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با ایسنا گفت: قصه پر غصه مواد مخدر آسیب‌های فراوانی به خانواده‌ها وارد می‌کند و باید سرمنشأ این تهدید عظیمی که کشور ما را درگیر کرده پیدا شود.

امیر رنجبر افزود: ایران به دلیل موقعیت ژئوپلتیک (جغرافیای سیاسی) و داشتن دو هزار کیلومتر مرز مشترک با کشورهای افغانستان و پاکستان، در خط مقدم مبارزه با مواد مخدر قرار دارد.

وی با بیان اینکه افغانستان اخیرا به تولید مت‌آمفتامین (شیشه) روی آورده است، گفت: بر اساس اعلام سازمان ملل قریب به ۲۹۶میلیون نفر در دنیا با این پدیده درگیر بوده و ۲۰۰ کشور قربانی پدیده شوم مواد مخدر هستند.

وی با بیان اینکه بر اساس گزارش سازمان ملل، تعداد مصرف‌کنندگان مواد مخدر در سراسر جهان طی یک دهه حدود ۲۳ درصد افزایش یافته، خاطر نشان کرد: گردش مالی مواد مخدر باعث شده که گروه‌های زیادی به این سمت و سو کشیده شوند.

رنجبر اظهار کرد: در سال ۲۰۰۰ در افغانستان ۲۰۰ تن مواد مخدر تولید می‌شد که در حال حاضر به ۹۰۰۰ تن رسیده و با رشد ۵۰ درصدی مواجه بوده است.

وی با بیان اینکه ایران دو هزار کیلومتر مرز مشترک با افغانستان و پاکستان را انسداد مرزی کرده تا در مقابل این پدیده شوم ایستادگی کند.

دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران به واسطه اقدامات ارزشمند در جهاد مقدس مبارزه با مواد مخدر قریب به ۴۰۰۰شهید و ۱۲هزار جانباز تقدیم کرده‌است. شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان به عنوان متولی امر با همراهی و همگامی ۲۱ دستگاه اقدامات متوازنی در حوزه‌ی مواد مخدر ارائه می‌دهد. 

وی ادامه داد: ۱۶۷ هزار میلیارد تومان در حوزه مبارزه با مواد مخدر هزینه می‌شود در این راستا ضمن اینکه همه دستگاه‌های دولتی همراه و همگام هستند اما باز هم عرضه و مصرف مواد مخدر در برخی محلات ساری و جاری بوده و دغدغه‌ی مردم به شمار می‌رود. 

مقابله با جرم اعتیاد تعطیل بردار نیست

وی با بیان اینکه سیاست متوازن باید به کاهش عرضه و تقاضا منجر شود، خاطرنشان کرد: مقابله با این جرم تعطیل بردار نیست و تنها راهکار و راه‌گشای برون رفت در جهاد مبارزه با مواد مخدر، کاهش تقاضا است که بهترین روش پیشگیری اولیه از اعتیاد به مواد مخدر می‌باشد و مهم‌ترین مولفه آن شناخت و آگاه سازی برای آحاد مختلف جامعه است.

رنجبر بیان کرد: در استان برای مبارزه با مواد مخدر نقشه راهی تعریف شده که در وهله‌ی اول شناسایی محلات آسیب پذیر است که همزمان با شناسنامه دار کردن این محلات برای کاهش عرضه و پاک سازی محلات نیز اقدام می‌شود.

دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر آذربایجان شرقی با بیان اینکه پوشش مدارس موجود در محلات آسیب پذیر که جزو اهداف قاچاقچیان مواد مخدر است از دیگر برنامه‌های این شورا است، گفت: علاوه بر این اقدامات فعالیت‌های فرهنگی و کارگاه‌های آموزشی نیز برگزار می‌شود.

وی با بیان اینکه ۳۰۰ مرکز درمانی اعتیاد در استان وجود دارد، گفت: در مرکز ماده ۱۶ استان معتادین متجاهر جمع آوری شده و نگه داری می‌شوند.

باورهای غلطی که آغازگر اعتیاد در جوانان و نوجوانان است

یک روانشناس نیز در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه مصرف مواد مخدر بسته به نوع ماده وابستگی‌های متفاوتی ایجاد می‌کند، گفت: برخی مواد مخدر وابستگی روانی و جسمی ایجاد می‌کند و به دلیل این وابستگی، فرد نمی‌تواند از مواد دست بکشد.

روح‌اله سید مهدوی اقدم افزود: در وابستگی جسمانی، فرد برای اینکه از بدن درد فرار کند نمی‌تواند عزم جدی برای ترک آن داشته باشد و در وابستگی روانی افراد برای اینکه حالت شادی و سرخوشی را تجربه کنند به چرخه‌ی مواد مخدر می‌افتند.

وی به باورهای غلطی که آغازگر اعتیاد در جوانان و نوجوانان است اشاره کرد و ادامه داد: اولین باور غلطی که دروازه‌ی ورود به مواد مخدر به ویژه گُل را برای همیشه باز نگه‌داشته، این است که اولین پُک و مصرف تفریحی اعتیادآور نیست در حالی که این نگرش‌ها باورهای غلطی است که پایه‌ی علمی ندارد.

وی با اشاره به اینکه مصرف مواد مخدر از جمله گُل به پارانوئید شدید منجر می‌شود، گفت: عوارض روانی این مواد ایجاد هذیان و توهم است که افراد نسبت به اطرافیان خود دچار شک و تردید می‌شوند.

مهدوی اقدم یکی از نشانه‌های جسمانی مصرف گُل را خوردن بیش از حد مواد غذایی برشمرد و خاطرنشان کرد: مصرف این ماده مخدر، سایکوز ناهوشیاری نسبت به محیط را در فرد ایجاد می‌کند و فرد از حالت‌های کندی روانی و حرکتی(حالت دلیریوم) برخوردار می‌شود.

 این روانشناس افزود: مسمومیت مواد مخدر در اثر مصرف بیش از اندازه آن ایجاد می‌شود به عنوان مثال مسمویت مصرف گُل و حشیش باعث می‌شود فرد عملکردهای شناختی خود را از دست دهد و در مصرف الکل نیز حافظه افراد دچار مشکل می‌شود.

وی به یکی از علائم مسمومیت مواد اشاره کرد و ادامه داد: زیاده‌روی در مصرف، فرد را نسبت به زمان و محیط پیرامون، آشفته و پریشان می‌کند.

وی اظهار کرد: عوارض مصرف مواد مخدر را می‌توان به سه دسته‌ی جسمانی، روانشناختی و اجتماعی تقسیم بندی کرد؛ خوردن بیش از حد و قرمزی چشم از علائم جسمانی آن به‌شمار می‌رود.

وی افزود: فقدان انگیزه از علائم روانشناختی و افزایش خلق پرخاشگرانه از علائم اجتماعی مصرف مواد مخدر است.

در برخی از خانواده‌ها و فرهنگ‌ها، قبحی برای مصرف مواد تعیین نشده است

وی با بیان اینکه آسیب‌های اجتماعی به ویژه اعتیاد تک عاملی نیستند، خاطرنشان کرد: ارزش‌های خانوادگی و داشتن باورهای مذهبی سپر محافظی در برابر مصرف مواد مخدر در بیشتر خانواده‌ها است اما برعکس در برخی از خانواده‌ها و فرهنگ‌ها، قبحی برای مصرف مواد تعیین نشده است.

مهدوی اقدم با بیان اینکه اجتماع می‌تواند عامل پیشگیری کننده و مانع سوق افراد به سمت مصرف مواد مخدر باشد، گفت: اگر اجتماع، گستره‌ی انتخاب اعضای جامعه برای تفریحات سالم را افزایش دهد میزان مصرف مواد در بین جوامع به پایین‌ترین حالت ممکن خواهد رسید.

 وی ادامه داد: عامل ارثی از دیگر عواملی است که افراد از لحاظ ژنتیکی نسبت به وابستگی به مواد آماده‌تر هستند.

وی با بیان اینکه والدین باید فرزندان خود را از محیط آسیب زا دور کنند، بیان کرد: نظارت والدین همراه با عطوفت و مهربانی می‌تواند جوانان و نوجوانان را از چرخه‌ی اعتیاد دور نگه دارد.

این روانشناس اضافه کرد: وزرش‌، مسافرت‌، حرفه‌آموزی و مهارت آموزی از دیگر عواملی است که والدین با توجه به آنها فرزندان خود را برای دور نگه داشتن از اعتیاد بیمه می‌کنند.

وی با بیان اینکه آموزش مهارت‌های زندگی آنها را از هر بلایی مصون می‌کند، گفت: باید به فرزندان خود "نه گفتن" را که یکی از مهارت‌های ارتباطی است یاد بدهیم.

این روانشناس به یکی دیگر از مهارت‌های زندگی یعنی "حل مسئله" اشاره کرد و گفت: جوانان و نوجوانان باید در مواجهه با بحران‌های زندگی چگونگی حل آن را شناخته و با مناسب‌ترین راه نسبت به حل آن اقدام کنند.

مهدوی اقدم ادامه داد: باید نسبت به درمان اعتیاد نگرش خود را عوض کنیم چرا که برخی متخصصین در حوزه‌ی اعتیاد با تجویز دارو ادعا دارند که در عرض چند روز و چند ماه عوارض مواد مخدر به طور کامل از بین می‌رود در حالی که این نگرش، درست نیست، اعتیاد معضلی است که ریشه دار بوده و باید به صورت ریشه‌ای حل شود و به یک درمان زمان بر نیاز دارد.

وی به درمان نگه‌دارنده با متادون (در مورد برخی از اعتیادها) که موثرترین روش درمان اعتیاد است اشاره کرد و گفت: این درمان در کنار درمان‌های روانشناختی به جای مصرف مواد مخدر و غیر مجاز از داروهای مورد تایید و غیر تزریقی استفاده می‌کند تا عوارض جسمانی و روانی آن به مرور زمان کاهش یابد.

 وی یادآورشد: با تجویز این داروها اولا عوارض جسمانی مصرف مواد مخدر پایین آمده و ثانیا از انتقال بیماری‌هایی همچون هپاتیت و اچ آی وی که از طریق تزریق به افراد منتقل می‌شود جلوگیری به عمل می‌آید.

روانشناس به دومین عامل مفید بودن درمان نگه دارنده اشاره کرد و افزود: همه مواد نیمه عمری در بدن دارند که با اتمام نیمه عمر آن فرد نعشه شده و حالت طبیعی خود را از دست می‌دهد، با استفاده از مواد نگه‌دارنده چون نیمه عمر بیشتری دارد فرد ساعات زیادی در حالت طبیعی بوده و عوارض روانی و جسمی مواد کاهش پیدا می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: مواد نگه‌دارنده بر اساس تاریخچه مصرف مواد و نوع آن توسط پزشک با دُز مناسب مصرف تجویز می‌شود.

وی به دومین درمان‌ اعتیاد یعنی درمان شناختی رفتاری(CBT) اشاره کرد و گفت: این درمان نوعی درمان‌ روانشناختی است که به منظور مقابله با افکار ناکارآمدی که باعث بازگشت افراد به مصرف مواد می‌شود مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مهدوی اقدم عنوان کرد: «با یکبار مصرف معتاد نمی‌شوم» و «خواستم ترک کنم ولی نتوانستم» از جمله افکار ناکارآمد و پوچی‌است که باعث بازگشت دوباره افراد به چرخه‌ی اعتیاد می‌شود.

وی ادامه داد: در این نوع درمان نحوه‌ی مقابله با اضطراب‌ به روش‌های فعال‌سازی رفتاری و درمان گروهی به فرد آموزش داده می‌شود تا فرد بداند در موقع تعارف به مواد و موقع خشم و اضطراب از خود چه عکس العملی نشان دهد.

انتهای پیام